Heimskringla - 26.07.1950, Page 1

QUALITY-FRESHNESS
Sutter-Nut
BREAD
At Your Neighborhood Grocer’s
LXIV. ÁRGANGUR
WTNNIPEG, MIÐVIKUDAGINN, 26. JÚLf 1950
WILLIAM LYON MACKENZIE KING
William Lyon Mackenzie
King látinn
Hann lézt síðastliðið laugar-
dagskvöld 22. þ. m. eftir stutta
legu en langvarandi vanlheilsu,
að sumarheimili sínu Kingsmere,
um 20 mílur frá Ottawa.
Mr. King var fæddur í Berlin,
nú Kitchener, Ont., 17. desember
1874, og var því fullra 75 ára að
aldri er hann lézt.
Hann var af hinum ágætustu
ættum, móðurafi hans var Wil-
liam Lyon Mackenzie, hernaðar-
málafulltrúi canadiskra stjórnar-
valda, en var dæmdur í útlegð
sökum áhrifamikillar forustu
sinnar í byltingunni 1837. Mr.
King fékk ágætan undirbúning
undir opinbert þjóðmálastarf, er
síðar varð æfistarf hans, við 'há-
skólann í Toronto. Var námsfer-
ill hans allur hinn glæsilegasti.
Fékk hann sitt B.A.-stig árið
1895, LL.B. 1896, og M.A. 1897.
Heiðursnámstyrki vann hann
einnig, er gerðu honum fært að
stunda nám við háskólann í Chi-
cago og eitt ár við Harvard-há-
skóla. Lagði hann þar næst fyrir
sig félagsmála.starf (social prob-
lems) og blaðamensku um skeið
í Toronto.
Árið 1919 — við fráfall Sir
Wilfred Laurier, gerðist hann
leiðtogi hins sundraða Liberala-
flokks, og hélt forustu hans ná-
lega til dauðadags. Engin tilraún
skal hér gerð til að lýsa hinum
áhifaríka athafnaferli Mr. Kings
á þjóðmála og stjórnarvalda-svið-
inu. Sllíkt verður ekki gert í
stuttri andlátsfregn. Forusta
hans og þátttaka á canadjsku
þjóðmálasviði — svo og líka að
'hann sat lengur í forsætisráð-
herrasæti en nokkur annar for-
sætisráðherra í ríkjasambandi
Breta, (21 ár) er svo lýðum kunn-
ugt, að engra skýringa er þörf.
Nálega hálfrar aldar starf hans í
þágu lands og þjóðar var sliíkt, að
á söguspjöldum framtíðarinnar
verður hans vafalítið minst —
jafnt af stjórnmálaandstæðingum
hans — sem og samherjum — sem
eins af mikilshæfustu og merk-
ustu sonum hinnar canadisku
þjóðar.
Síðustu stríðsfréttir
Árásarlið Norður-Koreu hefir
nú á hinum 2—3 síðustu dögum
sótt fram á 150 mílna vígllínu-
svæði austur frá Taejon til
strandborgarinnar Yongdok. —
Hefir varnarlið Bandaríkja og S.
Koreumanna alla jafnan veitt
viðnám á þessu hernaðarsvæði.
Einn hluti annarar deildar (2nd
Division) er kominn til Poun, 22
mílur norður af Yongdong, og 35
mílur vestur norðvestur af Kum-
chou járn’brautinni.
Flugvélar og landher Banda-
ríkjamanna hafa sigrað og tekið
5 hervagna (tanks) af 8, með um
700 landhersmönnum nálægt
Poun. Fréttir frá höfuðstöðvum
Gen. MacArthurs segja að her-
dreka-landlið kommúnista nái
suð-vestur alt að útjöðrum Mok-
po, S. Koreu sjóherstöð 45 mílur
suðvestur af Kwangju.
Fylkisþingið
Búist er við að Manitoba-iþing-
ið komi saman til sérstakra fund-
arhalda á þessu sumri, seint í
ágústm., eða snemma í september
til þess að samþykkja fjárveit-
ingu til flóðvarnakostnaðar á
síðastliðnu vori, og afgreiða þau
styrkframlög, er fylkisstjórnin
hefir lofað þeim er mest eigna-
tjón biðu af völdum flóðanna.
f upphafi hafði verið ráðgert
að kalla þingið saman í október,
en stjórnin ákvað að flýta því, og
afgreiða þessi mál eins fljótt og
sæmilega nákvæmar skýrslur og
áætlanir væru komnar yfir flóð-
skemdirnar og kostnað allan.
Kominn heim úr útlegð
Síðastliðinn laugardag komst
Leopold III Belgíukonungur að
lokum heim til ættlands síns og
væntanlegs konungdóms, eftiy
10 ára dvöl í útlegð — lengst í
Svisslandi.
Hefir hann þrásamlega reynt
að komast aftur í hásæti síðan
seinna alheimsstríðinu lauk, en
þjóð hans fann honum það til
saka að hann gafst upp fyrir
Þjóðverjum 1940 viðnámslítið, en
flúði ekki með stjórn lands síns,
eins og svo margir aðrir þjóð-
höfðingjar gerðu, og hafa gert
undir líkum kringumstæðum.
Tvisvar hefir farið fram þjóð-
ar atkvæði í Belgíu um það hvort
Leopold skyldi veitt aftur lands-
vist og konungdómur, og vann
hann atkvæðigreiðsluna með ör-
litlum meirihluta. — Kaþólskt
klerkavald og aðrir flokkar hafa
stutt hann, en móti honum eru
harðsnúnir Sósíalista og Liberala
flokkar ,er nálega undir eins eft-
ir heimkomu konungsins byrjuðu
uppreist og hótanir um verkföll
og ýms önnur hermdarverk til að
sýna vanþóknun sína. Það bætir
og eigi fyrir Leopold, að seinni
kona hans er ekki tiginborin. f
ávarpi til þjóðarinnar gaf hann
ekkert út á, hvort hann myndi
gefa eftir að sonur hans Beau-
duin tæki við konugsdómi.
Lofa stríðshjálp
Margir þjóðríkja fulltrúar hafa
þegar átt ráðstefnur með stjórn
Bandaríkjanna, um nauðvarnar-
beiðni eða áskoranir Sameinuðu
þjóðanna um virka hjálp til her-
varna móti árásarliði kommúnista
í Koreu. Formælendur Sam.
þjóðanna hafa ekki enn látið uppi
nöfn allra þeirra landa eða ríkja,
en haldið er, að í tölu þeirra séu
nokkur lýðræðisríkjanna, og ein-
hver hluti landanna í hinni svo
kölluðu “Latin American bloc”.
Er þetta fyrsta opinbera vit-
neskjan eða tilkynningin um á-
rangurinn af áskorun aðalritara
Sam. þjóð. Trygve Lie um land-
herlið móti S. Koreu herskörun-
um.
Yfir 20 ríki hafa orðið við
nauðleitunar beiðni Sam. þjóð.,
en hverskonar svör sum þeirra
hafa veitt, hefir ekki verið skýrt
frá. Samt sem áður hefir heyrst
að sum hin helztu þeirra vilji
hliðra sér við, eða þykist ekki
ihafa möguleika til að senda land-
lið. Aðeins nationalistar í Kína
hafa boðist til að senda landher,
en það boð þótti ekki aðgengi-
legt, þar sem talin var mikil
hætta á því að kommúnistar réð-
ust þá á varnarvirki Chiang Kai
Þátttaka Canada
í Koreu-stríðinu
Nauðvarnarbeiðni aðalritara
Sameinuðu þjóðanna Trygve Lie,
um liðveizlu í Koreu-stríðinu,
hefir verið beint til Canada eins
og annara meðlima Sam. þjóð., og
verður hún tekin fyrir til alvar-
legrar umræðu og úrslita þegar
alt þingráðuneytið kemur saman
innan skamms.
Það mun ekki hinn minsti vafi
á þyí, hver afstaða stjórnarinnar,
þingsins og lýðsins er viðvíkj-
andi liðsinni ; Koreu-stríðinu. —
Hún hefir þegar komið ábæri-
lega í ljós í þinginu og blöðun
um, og Canada hefri nú þegar
sent þrjú herskip (destroyers)
herliði Sam. þjóð. undir forustu
og stjórn Gen. Douglas MacAr-
thurs til fulltingis. Hin cana-
diska þjóð ber djúpa virðingu og
aðdáun fyrir hetjuþrótti og hug-
rekki hinna amerísku hermanna,
sem umkringdir af hersveitum
óvinanna og grimmustu áhlaup-
um mörgum sinnum fjölmennari
og betur vopnaðri hersvei(um en
þeirra eigin, hafa orðið að stand-
ast ógnir stríðsins — til þess að
allar frjálsar þjóðir heimsins
mættu því fremur búa í friði og
öryggi. Mun það vera eins og
L. B. Pearson, ríkisritari utan-
ríkismála- ráðuneytisins, sagði í
Toronto, að ef svo væri að sum-
um fyndist Korea vera aðeins eitt
af hinum mjög svo fjarlægu og
óviðkomandi löndum, og Canada
skifti það ekki miklu máli hvar
þar gerðist, þá hefðu viðburðir
hinna síðustu 20 ára sannarlega
breytt allra viðhorfi í þeim efn-
um. Hann kvað samúðarfullan á-
huga fyrir friðarhugmyndinni
svo ríkan og almennan, að þar
yrði ekki neinu öðru til jafnað.
Ef sú dýrmæta friðarhugsjón
væri í hættu og fótum troðin í
Koreu, eða einhverju öðru landi,
þá snertir það dýpri og viðkvæm-
ari strengi í hjörtum Canada-
manna en alt annað — það er
rótgróin þrá — friðarþrá, sem
hreyfir sér hjá öllum frjálsum
og friðelskandi þjóðum, að lög-
gæslustarf, og hin göfuga köllun
Sheks á Formósa. Bretar, sem Sameinuðu þjóðanna hepnist sem
talið er að hafi bezta aðstöðu
og getu til að senda landlið, eru
enn að skoða huga sinn um hvað
gera skuli. Brig. Ernest Thomas
Stubbs, yfirmaður Suður-Afríku
hermálanna í seinna alheims-
stríðinu, bauðst til að safna 100,-
000 hermönnum (no Europeans)
vönum stríði eða óvönum, með
bezt. Það eru einnig nokkrir,
kvað Mr. Pearson, sem eru þeirr-
r.r skoðunar að skera ætti upp
herör um alla Canada með full-
um krafti, og byrja undir eins á
að senda hersveitir til vígstöðv-
anna.
Sl’íkt taldi hann óviturlegt að
svo stöddu. Það sem yrði að á-
því móti þó, að Suður-Afrfku | kveða, væri mjög auðsætt — en
stjórnin væri því samþykk, sem!
ekki er þó talið líklegt. '
í skeyti frá Canberra, segir að
Ástralía hafi í hyggju að senda
herskip og stríðsflugför, en ekk-
ert landlið. Nýja Sjáland hefir
lagt til 2 freygátur, en hefir ekki
ástæður til að senda landlið.
það væri það, hvort mögulegt
væri að senda vel vopnfært her-
lið, án þess að verða þá í vanda
staddir sökum skorts á hæfum
mönnum til æfinga, ef auka
þyrfti landlið til herþjónustu
einhverstaðar annarstaðar.
Um aðstoð á hafinu, skipakost
Frétt frá Santiago, Chile, herm- sem nú þegar hefir verið látinn
ir að margir Chile-búar og út-iaf hendi, kvað Mr. Pearson að
íendingar hafi boðið sig fram til sjóherinn yrði undir áhrifaríkri
. . . . . .. U • .v .. J í í _ f 1 'ák . . L < nn * lr 1 0
herþjónustu sem sjálfboðaliðar
Sam. þjóð. í Koreu, en þeim boð-
um hafi verið hafnað. Brazilía
hefir samþykt að veita alla mögu-
stjórn og yfirráðum hins mikla
ameríska yfirhershöfðingja, Gen.
MacArthur, en hans menn, —
Bandaríkjahermennirnir, bæru
lega aðstoð í Koreu-stríðinu, en nú hita og þunga dagsins á víg-
landvarnaráðið þarf auðsjáanlega
að leggja ráðstafanir sínar og á-
kvæði fram fyrir Brazilíu-forset-
ann.
Svíþjóð hefir lofað, eða sagt,
vellinum í Koreu, með þeirri
þreklund og því -hugrekki sem af
þeim hefði æfinlega mátt vænta.
Kvað hann hugprýði og þraut-
seigju hinna amerísku hermanna
að svo gæti farið, að hún sendi>minna Canada-menn á hinar segi-
sjúkravagna til Koreu; og Norð-|legu og vonlausu þraufastundir
menn segjast reiðubúnir að við Ypres árið 1915. Ástralíu-
leggja til skip og menn til vörujmenn mintust Gallipoli, og Eng-
og vistaflutninga. Danir hafa á-\ lendingum yrði hugsað til ársins
kveðið að leggja fram hergagna-j 1940. Gen. MacArthur kvað hann
forða, en áreiðanlega ekkertjalls ekki ókunnan Canada.
landherlið. Nicaragua kveðstj Hefði hinn ágæti orðstír hans á
reiðubúin að leggja fram vopnað Kyrrahafs hernaðarsvæðinu gert
lið, Koreu til hjálpar. hann ógleymanlegan í síðara
heimsstríðinu og síðan.» Væri
það á allra vitorði hvílíkrar til-
trúar hann nyti, ekki aðeins í
Bandaríkjunum, heldur og í Can-
ada. Ætti sú tiltrú og aðdáun
rætur sínar að rekja alla leið til
hins fyrra alheimsstríðs.
Yfir hershöfðinginn myndi
fagna yfir, og taka með opnum
örmum hverjum þeim herstyrk
til viðbótar liði Sam. þjóð. semj
Canada gæti af hendi látið, og
hefði farið lofsamlegum orðum
um hina skjótu þátttöku Canada.
Væri óþarft að fara neinum orð-
um um hve mikils þetta hlýlega
og mannúðlega viðhorf og fram-
koma yfirhershöfðingjans væri
metið einmitt nú, eða með hvaða
tiltrú og trausti litið yrði á hið
viðurhluta-mikla og erfiða starf
hans, að hafa ábyrgð á og yfir-
umsjón alla með varnarher Sam-
einuðu þjóðanna til þess að koma
á varanlegum friðr og öryggi í
Koreu.
★
Allur búa og borgaralýður S.
Koreu, hefir fengið strangar
skipanir frá ameríska heryfir-
ráðinu um að flytja burt af hern-
aðarsvæðinu suðaustur af Tae-
jon. Skipunin var gefin til þess
að koma í veg fyrir að njósnarar
og flugumenn kommúnista gætu
dulist bak við víglínur Banda-
ríkjahersins — klæddir borgara
búningi. Á svæði því sem hreins-
að hefir verið, má því skjóta
hvern þann, er sést þar í borgara-
búningi.
Hækkun skatla
Ekki er talið ólíklegt að sá
stóraukni styrkur, er ríkisráðu-
neyti Canada hefir ákveðið að
veita Sam. þjóð. til stríðsvarna í
Koreu — í flugfara og skipa-
kosti, sem og öðrum herútbúnaði,
veiki eigi Mtið fjármagn ríkis-
sjóðs, svo að grípa þurfi til ein-
hverra ráða, svo sem eins og
skattahækkunar. Haft er eftir
Hon. D. C. Abbott, fjármálaráð-
herra, að $20,000,000 hefði ef til
vill orðið tekjuafgangur ríkis-
sjóðs á þessu fjárhagsári, og
hrykki sú upphæð aðeins til að
standast kastnað af að senda þau
3 herskip, (destroyers) og átta
Nort’h Star flugvélar, sem er all-
ur sá stríðskostur, sem Canada
er búin að leggja fram. En að
sjálfsögðu margfaldast sú upp-
hæð, og kostnaðurinn eykst gíf-
urlega við þá liðveizlu, sem Can-
adastjórn hefir þegar lofað Sam.
þjóð. — og haldið er að stjómin
muni, fremur en að taka stríðs-
lán, grípa til þess að hækka ýmsa
skatta, þótt ekkert sé vitað um
það með vissu enn.
MINNINGARORÐ
Margrét Bergsveinsd. Johnson
14. ágúst, 1876, — 17. júlí, 1950
Að miklum fjölda vina og
skyldmenna fór fram kveðjuat-
höfn í Sambandskirkjunni í
Wynyard, Sask., er menn
kvöddu og mintust í kærleika,
Mrs. Margrétu Bergsveinsdótt-
ur Johnson, sem frá landnáms-
tímum í Vatnabygðum hafði átt
þar heima. Hún var fædd á fs-
landi, á Hróðnýjarstöðum í Lax-
árdal í Dalasýslu, en til þessa
lands kom með foreldrum sínum
12 ára að aldri, árið 1888, og sett-
ist að í Winnipeg. Foreldrar
hennar voru Bergsveinn Jónsson
og Cecelía Jónsdóttir. Þau eru
bæði dáin fyrir mörgum árum.
Árið 1899, 2. desember, gekk
húi>- að eiga eftirlifandi mann
sinn, Valdimar Johnson, son
Jóns Erlingssonar og Krist-
bjargar Guðlaugsdóttur á Brett-
ingastöðum í Suður-Þingeyjar-
♦ Á V CANAOA -'tí A Flavor!! CAtlAOA Bread
AT YOUR 6 R 0 C E R S
NÚMER43.
Stefán Einarsson
í dag (miðvikudag) leggur
Stefán Einarsson ritstjóri Hkr.,
af stað vestur á Kyrrahafs-
strönd, en hann á, eins og kunn-
ugt er, að halda ræðu á íslend-
ingadeginum við Blaine, Wash.,
30. júlí.
Honum er óskað góðrar ferð-
ar og heillar afturkomu.
sýslu. Þau dvöldu um tíma í
Winnipeg en fluttu vestur að
Vatnabygðum árið 1906, og
bjuggu þar öll árin síðan og ólu
upp börn sín sem eru hin myndar-
legustu í alla staði. Um þessi
hjón er ritað í Almanakinu:
“Ekki munu þau hjón hafa
flutt með sér mikil efni í ný-
lenduna, en á tiltölulega fáum
árum tókst þeim, með ráðdeild
og dug«taði, u auka efnahag
sinn svo, að við hlið litla land-
nema kofans reis upp eitt af
myndarlegustu heimilum í bygð-
inni,” og mun það satt vera.
Auk eiginmanns síns, skilur
Margrét eftir fimm börn, öll í
heimahúsum og stjórna þar, með
föður sínum, búinu. Þau eru:
Bergsveinn; Cecilia Octavía;
Kristján Edward; Finnbogi; og
Margrét Sigríöur. Annað barn
eignuðust þau hjónin, dreng, en
það dó sem ungabarn, örfárra
daga gamalt. Hún skilur líka eft-
ir tvo bræður, sem búa báðir í
Wynyard, Jón Bergsveinsson og
Kristján Bergsveinsson.
Margrét sál. bar sig vel í veik-
indum sínum, sem henni var vant,
og lét það ekki á sig fá. Hún
sýndi frábæra hughreysti og þó
að vanheilsan væri orðin henni
mikil byrði, vann hún og hugsaði
um heimilið til þess síðasta. Hún
lá í rúma viku, þó að veikin
hafði þjáð hana næstum því ár-
langt. En hún dó eins og hún
lifði í rósemi og í fullu trausti
að alt væri í öruggum höndum.
Vinir hennar hinir mörgu og
skyldmenni kveðja hana í kær-
leika.
Séra Philip M. Pétursson frá
Winnipeg flutti kveðjuorðin. —
Jarðsett var í grafreit Wynyard
bæjar.
19. júM, 1950
Hr. ritstjóri:
Ung stúlka á íslandi, Ágústa
A. Valdimarsdóttir, Lindargötu
44B, Reykjavík, hefir óskað eft-
ir að komast í samband við ein-
hvern í Canada, er vill standa í
bréfaskiptum á íslenzku við sig.
Mér þætti vænt um ef þú vild-
ir vera svo vænn að setja þessa
tilkynningu í blað þitt.
Þinn einlægur,
Thor Thors
* * »
Halldór Sigurðsson bygginga-
meistari og kona hans og Miss
Rannveig Sigurðsson systir hans
fóru s.l. fimtudag í skemtiferð
suður til Minneapolis að finna
kunningja og tengdafólk Hall-
dórs, Gunnar Björnsson og fólk
hans.