Heimskringla - 21.03.1951, Blaðsíða 6

6. SÍÐA
HEIMSKRINGLA
Nordheim forseti
Þýtt hefir G. E. Eyford
Skamt frá var hópur sem hafði safnast sam-
an um særðan mann. Verkfræðingarnir og verka
mennirnir hópuðust þar að, á svip allra mátti
sjá undrun og ótta, og menn hvísluðu hver til
annars: “Forsetinn? — Nordheim sjálfur?” —
“í hamingjunarbænum, sækið læknirinn!” Það
var Nordheim forseti, sem lá þar blæðandi og
meðvitundarlaus, næstum án lífsmarks. Hann
hafði, eftir því sem virtist, verið á óhultum
stað, er stykki af brotnu járni frá brúnni lenti á
honum, og sló hann niður. Erna og Waltenberg
reyndu að hjúkra honum, og allir reyndu til að
veita honum aðstoð og hjálpa, er Elmhorft kom
með læknirinn, og ruddist í gegnum mannþröng
ina. Benno var óvanalega fölur, en alveg rólegur
er hann kraup niður til að skoða meiðslið. Sárs-
aukin við snertinguna virtis\ koma honum til
meðvitundar aftur, hann stundi af kvölum er
hann opnaði augun, og hans starandi augu
horfðu í andlit mannsins sem laut yfir hann.
Hann þekkti hann ekki, en hélt að hann sæi and
lit æskuvinar síns, því andlit hans afmyndaðist
af skelfingu, og í krampakendu æðiskasti reyndi
hann að standa á fætur, og ýtti hendi læknisins
frá sér; hann gat auðvitað ekki staðið upp, og
hné niður með sérri kvalastunu, og blóðstraum-
ur fossaði út úr munni hans.
Þeir sem stóðu hjá honum sáu einungis
hans líkamlegu þjáningu, en Benno gat hins
sanna til, hann laut enn meira niður, og er hann
með varfærni rendi hendinni undir höfuð hans
og reyndi að styðja það, sagði hann:
“Því ekki að þyggja mína hjálp, eg veiti
hana af einlægu hjarta!”
Nordheim gat ekki talað, og þessi snögga
hreifing sem hann gerði til að standa upp, hafði
alveg tæmt krafta hans, hann misti aftur meðvit-
undina. Læknirinn rannsakaði sárið eins og
hægt var og bjó um það, og sneri sér svo, alvar-
lega að Waltenberg og Elmhorft.
“Hefurðu enga von?” spurði Elmhorft hálf
hátt.
“Nei, hér er öll hjálp árangurslaus” svaraði
læknirinn. “Við verðum að reyna að koma hon-
um heim; en það verður að gæta allrar varnúðar
með flutningin, þá kanske að við getum komið
honum heim með Hfsmarki. —Náðuga jómfrú,
eg vil biðja þig að fara á undan og búa dóttir
hans undir, svo að þetta tilfelli komi henni ekki
að óvörum, þegar verður komið heim með hann.
Það þýðir ekki að leyna hana því, að faðir henn-
ar kemur deyjandi til baka; því hann lifir ekki
nóttina út.”
Hann sagði svo fyrir um flutninginn. Það
voru í hasti búnar til börur og á þær lagðar káp-
ur og ábreiður, og var hinn særði maður lagður
þar ofan á með mestu varfærni. Að því frá-
gengnu lögðu burðarmennirnir á stað til sumar
hallarinnar. Erna var farin á undan, og læknir-
inn, sem sagðist koma bráðlega, sneri sér nú að
því að hjúkra og hjálpa öðrum sem höfðu meiðst
og þurftu hjálpar við, en engin þeirra var í mik-
illi hættu.
Walteniberg var eftir. Hann stóð sem ráð-
viltur og virtist eiga í hörðu stríði við sjálfan
sig; en er hann sá að Elmhorft gekk í áttina til
Walkenstein gjáarinnar fór hann á eftir hon-
um og náði honum strax.
Herra Elmhorft!”
Elmhorft stanzaði og sneri sér við; það var
einhver steingjörð ró í útliti hans, og málrómur
hans var hljómlaus, er hann sagði:
“Þú kemur til að minna mig á loforðið sem
eg gaf þér? Eg er hvenær sem er, reiðubúinn —
skyldustörfum mínum er nú lokið”.
Waltenberg hafði ekki þessa stundina hugs-
að um það, hann gerði snögga neitandi hreif-
ingu með höfðinu.
“Eg held að hvorugur okkar sé í því ástandi
að há hólmgöngu. Að minnsta kosti ekki þú.”
Elmhorft strauk með hendinni um enni sér;
og fann nú fyrst er hin feiknarlega áreynsla á
taugar hans fór að slaka til, hve máttvana og
þreyttur hanh var.
“Það er kanske satt sem þú segir”, sagði
hann. “Það stafar af ofmikilli áreynslu. Eg hef
ekki sofið í þrjár nætur, en eftir svo sem tveggja
tíma kvíld verð eg búin að ná mér, og eg endur-
tek það, að þá er eg reiðubúinn að mæta þér”
Waltenberg horfði þegjandi á hann, manninn
sem þennan dag hafði gert áform hans að engu
—þessi ró vilti honum ekki sjónir. Hann hafði
svarið á vörunum, en sagði það ekiki, hann leit
þangað sem hann datt, er hann var að flýja af
brúnni. Einmitt á þeim stað þar sem hann lá, var
einn af stólpunum brotin, og stykkin sem þyrl-
uðust úr honum í allar áttir hefðu marið hann
og limlest, ef frelsandi hönd hefði ekki hrifið
hann burt þaðan á því augnabliki. Hann vissi
hvers hendi það var.
“Eg verð að fara og vitja um forsetan”, sagði
hann. “Dr. Reinsfeld hefur lofað að vera hjá
okkur í nótt, við skulum láta þig vita um for-
setan.”
“Þakk fyrir”, sagði Elmhorft, sem virtist
heyra og svara sem utan við sig.
Hugur hans var ekki við samtalið, og er
Waltenberg fór, gekk hann í hægðum sínum
þangað, sem Wolkensteinbrúin hafði verið.
Það var hræðileg nótt, bæði í umhverfinu,
og fyrir Nordheims fjölskylduna. Herra hússins
átti í þjáningar fullu dauðastríði alla nóttina.
Ofan á hinar líkamlegu þjáningar, bættust
minningarnar um hvernig hann sveik æsku vin
sinn, sem nú kvöldu hann meir en hin líkamlega
þjáning. Dr. Reinsfeld gerði allt sem mannleg-
ur máttur gat, til að létta honum dauðastríðið.
Þegar lýsti 'af degi voru þjáningarnar og
stríðið búið, og það var hendi Benno Reinsfeld
sem lokaði augum hans, Hann reisti með við-
kvæmni og mildu handtaki Alice á fætur, sem
kraup við lík föður síns, og leiddi hana út úr
herberginu. Hann talaði ekkert við hana, en á
þann hátt sem hann lagði handlegg sinn um
hana og studdi hana, gaf til kynna, að hann hugs
aði ekki framar til aðskilnaðar þeirra. Nú stóð
ekkert í vegi fyrir að hún yrði konan hans;
hvorki auður né minningar liðins tíma, dauðin
og gröfin breiddu nú sína friðarblæju yfir af-
brot föður hennar.
Þegar öllu var lokið, hafði Erna líka farið
til síns herbergis. Alice þurfti hennar nú ekki
með, hún hafði nánari og betri hughreystara nú
hjá sér.
Erna sat föl og úrvinda við gluggan og
horfði út í hina gráleytu dögun, sem var að
mestu hulin þoku og skýjum. Hún hugsaði um,
hve móðurbróðirinn hafði verið fjærlægur sér
og hve oft hún hafði fordæmt gjörðir hans og
karakter; höfðu hinar síðustu þungu þjáningar
stundir hans sléttað yfir allt þetta? Nú var það
einungis móðurbróðir hennar, sem hún sá deyja.
Hugur hennar dvaldi ekki lengur hjá þeim
dauða, hann leitaði til hins lifandi, sem stæði
nú einsamall í hinni gráu og köldu þoku við
rústirnar af sínu mikla verki. Hún vissi hve hon-
um var þetta verk kært, og fann sárt til með
honum, að þetta óhapp skyldi hafa komið fyrir.
Hún þráði nú ekkert annað en, að standa við
hlið hans til að hughreysta hann og gleðja; en
í þess stað varð hún að láta hann bera harma
sína einsamlan. Hún veitti því ekki eftirtekt, að
Greif kom til hennar og biðjandi og vingjarn-
lega lagði höfuðið sitt kjöltu hennar; en hún
starði stöðugt út í þokuna.
Þá var hurðin opnuð og Waltenberg kom
inn, og gekk með hægð til hennar, sem var svo
sokkin niður í hugsanir sínar, að hún varð hans
fyrst vör, er hann stóð fyrir framan hana og
nefndi nafn hennar.
Erna hrö'kk við og færði sig til baka; hreif-
ingin var merki ótta og viðbjóðs, sem ekki fór
framhjá honum; hann brosti, en það var biturt
bros.
“Er þér svo ógeðfeld nærvera mín! Mér
þykir fyrir, að eg verð þrátt fyrir það, að neyða
þig til að hlusta á mig, því það er nokkuð sem
eg þarf að tala um við þig.”
“Nú einmitt núna er dauðinn hefir heimsótt
oss?” sagði hún í þreytulegum og ávítandi róm.
“Já, einmitt núna, seinna hef eg kennske
ekki kjark til þess”, svaraði hann.
Orðin voru svo óvanaleg og undarleg, að
Erna leit undrandi upp. Augu þeirra mættust,
en hún sá nú ekki hinn blossandi ofsa í augum
hans, sem upp á síðkastið hafði gert hana svo
hrædda, nú var það eitthvað annað; var það hat-
ur eða ást eða kanske hvorutveggja—það gat
hún ekki verið viss um.
Hann þagði um stund og horfði stöðugt á
hana, og loksins sagði hann með sterkri áherzlu: 1
“Eg er komin til að kveðja þig.”
“Ætlarðu að fara? Áður en móðurbróðir
minn er lagður til hinstu hvíldar?”
“Já, og kem aldrei til baka! Þú miskilur
mig, Erna, eg er ekki að tala um daga eða vikur,
kveðja mín er, skilnaðar kveðja fyrir alla tíma,
millum okkar!”
“Aðskilnaður?”
Hún horfði efablandin á hann og vissi ekki
hvað hún átti að segja; þetta kom henni svo að
óvöru, að hún gat ekki strax áttað sig.
“Þú virðist ekki að trúa á veglyndi mitt”,
sagði hann í bitrum tón. “Þangað til í gær, hefði
eg heldur eyðilagt ykkur bæði, þig og Elmhorft
heldur en frígefa þig. Það er búið—hann hefur
kennt mér, hvernig maður getur bugað andstæð-
ing sinn. Heldur þú að eg viti ekki hver það var,
sem frelsaði mig, þegar eg féll við brúarendan?
Ef hann hefði ekki gert það, hefði eg orðið und-
ir hinum fallandi stölpum, sem hefðu marið mig
í sundur. Þú hefur áreiðanlega séð það, það er
eg viss um, og dáist ennþá meir að honum sem
hetju, sem þú sást í gær, með þínum eigin aug-
um. Með þeirri dáð er hann sýndi, verður hann
að fullkomnum fyrirmyndar manni í þínum aug
um;”
“Já, eg sá það!’ ’svaraði hún og horfði nið-
ur fyrir sig, “en eg hélt ekki að þú hefðir þekkt
hann, því það næstum leið yfir þig”.
WINNIPEG, 21. MARZ, 1951
“Sinn svarinn óvin þekkir maður altaf, jafn
vel þegar hann bjargar lífi manns. Eg vildi segja
honum þetta í gær, en eg gat það ekki, að þakka
honum hefði verið mér óbærileg kvöl. Láttu
hann heyra það af þínum munni. Segðu honum
að eg afturkalli hólmgöngu áskorun mína, og að
eg leysi hann af hans loforði, og að eg gefi þér
frelsi þitt til báka. Svo erum við skilin, að skift-
um. Eg gef honum tíu sinnum eins mikið, eins
og það líf, sem hann frelsaði er virði.”
Erna brá hastarlega við að heyra það nú,
sem hana hafði lengi grunað.
“Þú skoraðir hann á hólm? Var það útkom-
an af samtali ykkar?”
“Hélstu að það væri mitt augnamið, að unna '
honum lukkunnar í örmum þínum?” spurði
hann, og hló biturlega. “Nei, það er ekki í mínu
eðli. Eghefði skotið hann, ef dagurinn í gær
hefði ekki breytt því áformi mínu. Hann hafði
samþykt hólmgöngu áskorunina og lofaðist til
að verða reiðubúin, undir eins og Wolkenstein
brúin væri fullgerð—forlögin hafa nú skorið úr
málunum!”
Hinn kaldi hæðnis málrómur hans, blekti
nú ekki Ernu framar, hún heyrði einungis hina
brennandi kvöl í orðum hans, og fann til þess
hvað þetta afkall kostaði þennan ástríðu-
þrungna mann. Rólega og biðjandi lagði hún
hendi sína á handlegg hans:
“Waltenberg, þú mátt trúa því, að eg finn
og skil hve miklu þú fórnfærir fyrir mig, þú
hefur elskað mig alveg takmarkalaust—
“Já,” sagði hann í skerandi róm, “og eg var
nógu heimskur til að halda, að astnðufrekja mín
mundi þvinga þig til gagnkvæmnrar ástar. Eg
hélt er eg faeri með þig til fjærlægra landa, og
þegar úthafið væri á millum ykkar, að þá mundi
þér lærast að gleyma, og snúa þér af hug og sál
til mannsins þíns. Nú er mér orðið það fyllilega
ljóst, að eg misreiknaði mig! Eg get aldrei upp-
rætt þá ást úr hjarta þínu, og ef eg hefði skotið
hann, hefðir þú elskað hann dauðan ennþá meira.
Nú, er hann er vansæll, flýgur allur máttur sál-
ar þinnar til hans—farðu þá til hans, eg er ekki
framar í vegi fyrir þér—>þú ert frjáls! ’
“Við skulum fara saman til hans!’ bað Erna
innilega. “Réttu Elmhorft hendina til sátta. Þú
getur það, því nú ert þú sá veglyndi, sá gafmildi.
sem við skuldum þakklæti.
í næstum ofsa æsingu hrynti hann hendi
hennar frá sér.
“Nei, eg vil, eg get ekki framar mætt þeim
manni. Ef eg sé hann aftur, ábyrgist eg ekki
neitt; þá æsist hatrið upp aftur í hjarta mínu.
Þú skilur ekki hvað það hefur kostað mig að
bæla það niður, það er bezt að æsa það ekki aft-
ur!”
Erna þorði ekki að endurtaka beiðni sína,
hún sá, að hans ofsafengna eðli gæti aðeins gef-
ið upp, en aldrei fyrirgefið; hún aðeins hneigði
höfuðið.
“Vertu sæl!” sagði hann í hinum sama bitra
hatursfulla tón, sem hann hafði talað við hana.
“Gleymdu mér—það verður þér auðvelt við hlið-
ina á honum.”
Hún leit á hann með tár í augunum:
“Eg vil aldrei gleyma þér, Ernst, aldrei! En
eg vil ávalt finna til þess, sem álösun, að þú
skilur við mig með bitru hatri.”
“Með hatri!” endurtók hann með endur-
vakinni æsingu, og allt í einu fann Erna, að hann
faðmaði sig að sér, og þrysti sér með heljarafli
að brjósti sér. Ennþá einusinni útjós hann ástar-
hrifningu sinni, en sem aldrei hafði verið end-
urgoldin. Það var einhverskonar kvalakent brjál*
æðis ofbeldi í þessu faðmlagi, sem varaði ekki
nema augnablik. Svo slepti hann henni eins svip
lega og hraðaði sér burt. Hans stutti, en ástríðu-
þrungni ástardraumur, var dreymdur til enda
fyrir alla tíma.
Það var þegar orðið bjart af degi, regninu
var stytt upp, og storminn hafði lægt. Það virtist
sem náttúruöflin hefðu jafnað sig eftir þetta
óskaplega illviður. Nú sáust fáir menn meðfram
brautinni, aðeins varðmenn á stöku stað. Nú var
ekki miklu að bjarga eftir að Wolkenstein brú-
in var farin. Það var stæðst slysið, og kom
síðast. Öll brautin í fjöllunum hafði orðið fyrir
afarmiklum skemdum, einungis fáar brýr stóðu
lítt skemdar; og er litið var yfir eyðileggingr
una virtist það næstum ómögulegt að ráða bót á
þeim feikna skemdum sem orðið höfðu á braut-
inni. Hr. Nordheim lá nú dauður í húsi sínu, —
meðurinn, sem hafði komið þessu mikla fyrir-
tæki af stað og var stæðsti eigandin í því, hans
ætlun, að mynda félag sem tæki brautina yfir
og borga honum fyrir hana, samkvæmt sínum
reikningi, féll nú auðvitað í kalda kol. Hvort
eða hvenær nokkrir aðrir fyndust sem vildu tak-
ast á hendur að endurbyggja hina, að hálfu eyði-
lögðu braut, varð tíminn að leiða í ljós.
Það var það, sem maðurinn, sem stóð ein-
samall með krosslagðar hendur á barmi Wolk-
enstein gjáarinnar var að hugsa um, er hann
virti eyðilegginguna. Það var ískaldur og
dimmur haust morgun, grá og ömurleg þoka
fyllti lægðir og dali, og skýbólstrar drógust
saman yfir fjöllunum og himinin var grár og
skuggalegur, og allt í kring voru ömurleg merki
hins hræðilega dags. Upprifin og brotin tré,
ásamt stórum dýngjum af stórgrýti og brotnum
flóðgörðum, var alstaðar að sjá meðfram braut-
inn, og enn fossuðu lækir og ár kolmorauðar of-
an úr fjöllunum; það var ekki neitt skemtilegt
að horfa á þetta, en maðurinn, sem þarna stóð
hafði þrek til að horfast í augu við það.
Ofan í Wolkenstein gjánni ríkti dauða þögn
og kyrð. Hún var hálffull eftir jökulhlaupið af
ís og stórgrýti. Það hafði átt upptök sín hæðst
upp við topp Wolkensteins, magnast á leiðinni
ofan eftir hlíðum fjallsins, það sópaði með sér
öllum jarðvegi sem var á leið þess, og stórskóg-
inum sem var búist við að verndaði brúna; hin
hundrað ára gömlu furutré voru brotin og rifin
upp með rótum, og þessu öllu hafði hlaupið sóp-
að ofaní gjána, sem svo lenti með þeim óskapa
hraða, sem var eins og byssu skot á brúnni og
braut hana. Slíkt áhlaup gat ekkert mannlegt
verk staðist.
Það var að vissu leyti betra en ekkert að geta
huggað sig við það, en slík huggun var einskis-
virði fyrir Elmhorft. Hann horfði hugsandi ofan
í hina ísköldu gröf, þar sem allar hans stoltu
vonir og framtíðarfyrirætlanir hvíldu, kanske
um aldur og æfi. Þegar brautin var lögð, vildi
Elmhorft að brautin væri lögð á öðrum stað, til
þess að komast hjá því að leggja hana' yfir
gjána, en Nordheim vildi það með éngu móti,
því hann vildi að brúin yrði óafmáanlegt minnis
merki um sig sem leiðtoga og höfund þessa
mikla mannvirkis.
Allt í einu kom eitthvað, sem hentist yfir
öll klungrin sem voru við brúarendan, það var
stór og loðin hundur, sem var að láta gleði sína
í ljósi yfir því, að vera sloppin út úr hinni löngu
innilokun. Hann stansaði fyrir framan Elm-
horft, hann ylgdi sig og lét skína í tennurnar
sínar, eins og hann var vanur er hann sé Elm-
horft, en nú var annað sem hann þurfti að veita
eftirtekt. Greif tók' strax eftir því hvað þar
hafði skeð, svo leit hann eins og spurjandi á
Elmhorft.
Elmhorft hafði hingað til haldið sér róleg-
um, að minnsta kosti á yfirborðinu; við þetta lít
ilfjörlega tilfelli, við hundsins þögulu spurn-
ingu bilaði hann kjarkin. Hann lagði hendina
yfir augu sér, og fáein tár, þau fyrstu síðan hann
var barn, runnu heit og brennandi ofan kinnar
hans.
Þá heyrði hann nafn sitt nefnt í þeim tón,
sem hann hafði aldrei áður heyrt, en hann kann-
aðist við málrómin.
“Wolfgang!”
Hann sneri sér snögt við, og strauk tárin of
kinnum gínum, og gekk í áttina þangað sem há og
grönn stúlka í svartri kápu stóð; það var eins
og hún þyrði ekki að færa sig nær honum.
“Þú hér, Erna?” spurði hann hastur. “Eftir
þessa hræðilegu nótt sem þú hefir átt.”
“Hún var hræðileg!” svaraði hún og stundi
við. “Hefur þú frétt af láti móðurbróðir míns?”
“Já, fyrir tveimur tímum. Eg hafði ekki
rétt til að vera við dánarbeð hans; nærvera mín
hefði vel getað aukið á þjáningar hans, þess-
vegna kom eg ekki. Hvernig barst Alice af?”
“Hún er utanvið sig ennþá, en Dr. Reins-
feld er hjá henni.”
“Þá kemst hún brátt yfir það. Þau elska
hvort annað, þegar elskhuginn stendur verndandi
og hughreystandi við hlið manns, getur maður
borið allt, já, hinar þyngstu byrgðar lífsins.”
Það var djúpur biturleiki í orðunum ; Erna
sagði ekkert, en færði sig nær honum, þar til
hún stóð við hlið hans, hann leit á hana, en hann
varð ennþá alvarlegri á svipinn.
“Eg veit til hvers þú ert komin; þú vilt
segja uppörvandi hluttekningarorð við mig—en
að hvaða gagni er það? Þau foræmingarorð, sem
faðir þinn sagði á dauðastundinni, eru nú kom-
in fram, eyðileggingar hins gamla ættaróðals
Thurgau ættarinnar, er nú hefnt, og eg held, að
fríherran hefði gert sig ánægðan rneð þessa
hefnd.”
“Heldurðu virkilega að þau orð, sem hann
talaði í örvænlingu á dauðastupdinni hafi haft
þann mátt?” spurði hún í ásakandi róm. “Síðan
hvenær hefur þú orðið hjátrúarfullur?”
“Síðan trúin á minn eigin mátt liggur graf-
in þarna niðri. Láttu mig vera einan, Erna. Þvx
hefurðu laumast í burtu itl að færa mér hluttekn-
ingu, sem ölmusugjöf, sem kærastinn þinn lætur
þig líða fyrir seinna. Eg þarfnast engrar samúð-
ar, og ekki þinnar heldur!”
Hann sneri sér burt frá henni, og leit upp
til fjallanna. Wolkenstein stóð einn upp úr þok-
unni, eins og ægilegt nábleikt draugslíkan.
“Eg kem ekki leynilega og ekki með neina
ölmusu”, sagði Erna og reyndi að dylja óstyrk-
inn í málróm sínum. “Ernst veit að eg mundi leita
þig uppi, og hann hefur beðið mig að skila til
þín — ”
“Ernst Waltenberg-------til mín?”
“Já, til þín Wolfgang! Hann beiddi mig að
segja þér, að hann leysir þig af loforði þínu, og
tekur hólmgöngu áskorun sína til baka.”
Elmhorft hnyklaði brýrnar, og svo sagði
hann svo næstum fyrirlitningarlega: