Heimskringla - 17.09.1952, Blaðsíða 2

Heimskringla - 17.09.1952, Blaðsíða 2
2. SIÐA HEIMSKRINGLA WINNIPEG, 17. SEPT. 1952 Ítfcimskrittgla (StofnuO ÍSSt) Cemur 6t á hverjum miðvikudegl. Eisjendur: THE VIKING PRESS LTD. 853 og 855 Sargent Avenue, Winnipeg, Man. — Talsími 74-6251 VerO bktðsins er $3.00 árgangurinn, borgist fyriríram. Allar borganir sendisit: THE VIKING PRESS LTD. öll viöskiftabréf blaðinu aPlútandi sendist: The Vildng Press Limited, 853 Sargent Ave., Winnipeg Rltstjórl STEPAN EINARSSON Utanáskrift tll ritstjórans: EDITOR HEIMSKRINGLA. 853 Sargent Ave.. Winnipeg Advertising Manager: GTJNNAR ERLENDSSON "Heimskringlo" is published by THE VIKING PRESS LIM3TED and printed by VIKING PRINTERS 853-855 Sargent Avenue, Winnipeg, Man., Canada — Telephone 74-6251 Authorized as Second Class Mail—Post Office Dept.. Ottawa WINNIPEG, 17. SEPT. 1952 Páll S. Pálsson SJÖTUGUR Deilan hardnar—Stefnurnar skýrast Síðan að vopna-útbúnaður vestlægu þjóðanna hófst, hefir ein- att verið að því spurt: Hvað á svo að gera við vopnin? Skilningurinn hefir verið sá, að það sé verið að smíða vopnin til þess að skapa öryggi í heiminum, en ekki til þess, að hef ja stríð við Rússland með þeim. Þetta er nú gott og blessað. En fari nú svo að mörg ár líði en áður en friður verður samþyktur, hvað verð-’’ ur þá um vopnin, sem svo mikið er nú kostað til að smíða? Verður ekki ryð fallið á þau, er stríð hefst, og þau að mörgu úr sér gengin? Það er hætt við, að í samkepni við Rússa bíðum við ósigur í því efni, sem framleitt geta vopn sín með þrælalýð sínum. Leiðir þetta ekki til eyðileggingar fyrir okkur, einmitt þeirrar tyðilegg- ingar, er Rússar miða að? Og nú er svo komið, að farið er að spy.rja aftur sömu spurning- arinnar og 1942 hvort nokkurt stríð sé unnið með varnarstríði einu. Þeir eru að vísu margir enn til, sem halda að frelsishugsjónin sé betra sprengjuvopn en kjarn-sprengjur. En reynsla tímans knýr nú hraðar en nokkru sinni fyr til nýrra og breyttra skoðana. Eftir því sem kosningar harðna syðra, er að verða ljóst, að stefnu í stríðsmálum og utanríkismálum er að gæta þar æ meira. Eisenhower flutti til dæmis nýlega ræðu á ársfundi American Legion í New York um það, að við yrðum að láta Kremlin vita, að það verði ekki um uppgjöf eða hvíld af vorri hálfu að ræða í: slagnum, sem nú stendur yfir í heiminum, rxema því að eins, að smá- j þjóðunum, sem kommúnistar hafa svift tilverurétti sínum, verði veitt sjálfstæði sitt og frelsi. Það eru tvær leiðir til þess.' Önnur er að Rússar aðhyllist eða viðurkenni þessa hugsun, þetta | lýðræðisspor, með innbyrðisstefnu breytingu hjá sér, sem verið er ! að bíða eftir með varnarhernaðinum sem yfirstendur, eða þá að vopnin og sóknarstríð verði þar úr málum að skera. Án þessarar viðurkenningar Rússa á frelsi peðríkja þess, er Bandaríkjunum eða neinum þeim er lýðræðisstefnu þeirra fylgja, hægt, að viður- kenna Rússlandi. Bandaríkin munu aldrei gleyma þeim þjóðum, sem frelsishugsjónin lifir enn hjá, einur.gis vegna þess trausts, er þau bera til Bandarlíkjanna um vernd freisisins í heiminum. Það er ekki ólíklegt, að þessi orð Eisenhowers veki athygli, og verði meira rædd hér eftir en hingað til í kosningunum syðra, verði ef til vill sú rödd Ameríku, sem lengi kveði við í huga þjóð- arinnar. f dag verður Páll S. Pálsson sjötugur. Hann á svo marga vini bæði vestan hafs og austan sem vilja minnast hans með hlýjum hug og senda honum kveðjur við þetta tækifæri að ástæða þykir til að geta þess hér, þó honum þyki það ef til vill sjálfum ó- þarfi. Páll var fæddur í Reykjavík 17. september 1882, en ólst upp með foreldrum sínum á Norður- Reykjum í Hálssveit í Borgar- fjarðarsýslu. Faðir hans lézt 1894 og þremur árum síðar fluttist móðir hans með tveimur ddri sonum sínum til Ameríku og settist að hér í Winnipeg. Páll kom hingað 1900, 18 ára gamall og byrjaði strax að taka drjúgan þátt í félgslífi fslend- inga. Fyrstu árin stundaði hann daglaunavinnu og fiskveiðar á Winnipegvatni en tókst fljótt að ljúka verzlunar skólanámi og gáf sig að skrifstofustörfum eft- ir það. Hann var um eitt skeið skrifstofustjóri fyrir Magnet dag (15. sept.), af Bretum, er stjórn og eftirlit hafa haft þar síðan valdi Mússólínis var hnekt 1941. Bláland fær með þessu nýja stjórnarskrá. Verður landið sam- kvæmt henni algerlega ráðandi sinna mála. Sameinuðu þjóðirnar hafa sam þykt þessa stækkun Blálands. DR. B. H. ÓLSON LÁTINN Einn af hinum kunnari ís- lenzkum læknum hér vestra, dr. Baldur H. Ólson, lézt s.l. sunnu- dag á Deer Lodge spítalanum í Winnipeg, 64 ára að aldri. Dr. Baldur var fæddur hér vestra. Faðir hans Haraldur Ól- son kom 1882 vestur um haf frá Húsavík á íslandi. Hann bjó að undanteknum 5 árum sem hann var í Argyle, í Winnipeg. Hann dó fyrir nokkrum árum. En kona hans Hansína, er á lífi og býr á Elliheimilinu Betel á Gimli. Dr. Baldur var mentaður bæði á háskóla og læknaskóla þessa bæjar. Hann fékk snemma á sig gott orð bæði sem góður dreng- ur og góður læknir. Hefir hann og haft ábyrgðarmiklum stöðum að gegna. Hann var herlæknir um skeið. Sérfag hans var lækn- ing lungnasjúkdóma og stóð þar mjög framarlega í flokki. Síðari árin var hann lækna- ráðunautur Great West Life Assurance félagsins. Hann þótti og góður uppskurðarlæknir. Hann lifa eiginkona, Sigrid, tveir synir, Eric og Norman, tvær dætur (Mrs. Kathryn S. O’Neill og Mrs. Aileen M. Stephenson. Einn bróðir: W. H. Ólson og móðir hans sem áður getur. Dr. Baldur var mikilsvirtur maður á meðal allra er honum kyntust, bæði sakir eftirtekta- verðra hæfileika hans og mann- kosta. Jarðarförin fer fram kl. 2 í dag frá Fyrstu lút. kirkju. Séra V. J. Eylands jarðsyngur. GYÐINGAR FÁ SKAÐABÆTUR Vestur-Þýzkaland hefir sma- í þykt að greiða Israelsríki skaða- í bætur frá Hitlers-stríðinu, er nema $812,400,000. Þetta á að greiðast á 14 árum,J en hún byrjar, þegar þing beggja landanna hefir staðfest samn- inginn. Mikið af honum verður ! greitt í vörum. j Gyðingar gera auk þess 'kröfuj j til Þjóðverja í Austur-Þýzka- landi um greiðslu á $250,000,000. En þar mætast tveir segir, því þar er við Sovétríkin að eiga. VATNSEFNISSPRENGJA BRÁÐUM REYND Það er sagt að Bandaríkin ætli á þessu hausti að prófa, hverju vatnsefnissprengjur (Hydrogen I Bomb) orka. Verður farið út á Kyrrahaf til þess. Er alment tal- | ið að þær séu 1000 sinnum sterk- j ari en atomsprengjur. ! Hvers vænta megi af þessu, segja vísindamenn þetta: I Hin mikli hiti getur orsakað mjög miklar truflanir á veðri eft ! ir sprenginguna, eins og sterka 1 fellibylji. Þó sprengingin fari fram 300 fet uppi í loftinu yfir eyjunni (sem verður ein af Eni- wetok atoll) geti svo farið, að eyjan sprengist í loft upp og neð an sjávar rót leiði af því, er mik-1 ið bylgjuris hafi í för með sér. BLÁLAND STÆKKAR Haile Salassie, Blálandskeis- ari hefir nýlega gert samning við Breta um að ítalski hlutinn af Eritrea, verði lagður undir Blá- land (Ethiopia). Fór afhending þessa landshluta fram s.l. mánu- ÁTTRÆÐUR Áttræður varð 24. ágúst í Van- couver B. C. Þorður Kr. Kristj- ánsson, skáld. Hann var fæddur á Alftavatni í Staðarsveit í Snæ- fellsnessýslu á íslandi, nefndan dag 1872. Til Winnipeg kom hann 24. júlí árið 1900 frá Reykj avík. Hann var þá útlærður snikkari frá Sveini Sveinssyni Barkastræti 14 í Reykjavík, en Sveinn var bróðir Hallgríms biskups Sveinssonar og Eliza- betu, konu Björns Jónssonar ísafoldarritstjóra, en þau voru foreldrar Sveins Björnssonar, fyrsta forseta fslands. Starf Þórðar hér mun lengst af hafa verið húsasmíði. Félög sem hann tilheyrði hér voru Hagryðinga- félagið og verkamanna félagið. Eftir að hann flutti héðan mun aðalstarf hans hafa verið smíðar, unz Elli elti hann uppi og sagði honum að hafa sig hægan við vinnuna. En það er ein vinna hans, sem hár aldur hefir ekki getað tekið frá honum. Það er kvæðagerðin. Þórður kveður enn vísur við margskonar tækifæri og minni til að gleðja menn með og hressa eins og honum hefir verið tamt að gera, frá því er vér þektum fyrst til hans hér vestra. Og lýsir það mannkostum hans, að hann vill ekki, svo vér höfum orðið varir við, kveða um annað en það góða og fagra, sem kostur er á hverju skáldi. Má þar með sanni vitna til höfuð skálds vors ís- lendinga. Heimskringla og lesendur þakka Þórði margt skemtilegt sem hann hefir sent til birting- ar bæði í bundnu og óbundnu — og óskar honum til hamingju og friðar á ókomnum tíma. Cream Separator Co. Síðar tók hann stöðu sem auglýsingastjóri Heimskringlu um stutt skeið. Eftir það vann hann við skrif- stofustörf hjá Great West Life Assurance Co. og North West Commission Co. Ltd. til 1943, en hvarf þá afutr til Heims- kringlu og rak auglýsingastarf blaðsins með elju og dugnaði þar til hann kaus að taka sér hvíld frá störfum og flytja til Gimli í júnlí-byrjun s.l. Páll var ávalt samvizkusamur, ötull og húsbóndahollur starfs- maður, ósérhlífinn og verkhag- ur. í félagslífi íslendinga hefir hann ætíð verið ákveðinn for- ystumaður þar sem hann hefir tekið þátt. Hann starfaði mörg ár í þjóðræknisdeildinni “Frón” og sat um skeið í stjórnarnefnd Þjóðræknisfélagsins. f Tjalbúðarsöfnuðinum starf- aði hann af dugnaði þar til að hann leystist upp, enn þá gerðist hann ötull fyrirliði í sameiningu frjálslyndissinna úr þeim söfn- uði við Únitarasöfnuð fslend- inga í Winnipeg og í stofnun Fyrsta Sambandssafnaðar. Sið- an var hann einn af drjúgvirk- ustu leikmönnunum sem unnu með Dr. Rögnvldi Péturssyni, séra Guðmundi Árnarsyni, séra Ragnari Kvaran og séra Eyjólfi Melan að stofnun og starfsemi Sambandskirkjufélagsins. Áhugi hans fyrir frjálstrúarmálum var óbilandi og munu þær kvöld- vökurnar vera margar sem hann hefir varið til þeirra mála. Hann sat bæði í safnaðarnefnd og í stjórn kirkjufélagsins flest öll árin frá stofnun þessara samtaka þar til hann flutti til Gimli. Páll hlaut ríflega listgáfu í vöggugjöf og byrjaði að yrkja strax á unglingsárunum. Dr. Rögnvaldur heit. Péturs- son lýsir skáldskap hans í inn- gangsorðum að fyrstu ljóðabók Pálls, “Norður Reykir”, þannig: “Öll eru kvæðin sérkennileg, lýsa þýðu lundarfari, draumríku og viðkvæmu tilfinningalífi og fegurðarnæmi óalgengu um þess- ar mundir. Hann finnur af hverju orétturinn stafar ,en fegurðar- næmi hans varnar því, að hann verði fjölmáll og fáryrtur. . . .” Þótt ljóðabækur Páls, “Norður Reykir” (1936) og “Skilarétt” (1947) innihaldi nærri eingöngu kvæði alvarlegs efnis, hefir hann ort fjölda gamankvæða og vísna sem hafa fallið í góðann jarðveg hjá Vestur-íslendingum og veitt þeim margar ánægjustundir. Einnig er Páll gæddur ágætis leikarahæfileikum og lagði hann mikla rækt við þá list til skamms tíma. Margir eru þeir líka hér vestra sem eru honum þakklátir fyrir leikstarf hans. Nú á sjötugsafmæli hans er hann sestur í helgan stein og vinir hans óska að honum fnegi um margra ára skeið njóta hvíld- arinnar sem hann svo ríflega verðskuldar eftir alt erfiðið í þarfir félagsmála vestur íslend- inga. —K. GUNNAR G. PAULSON LÁTINN 20. feb. 1877 — 22. júlí 1952 “Sofðu nú vinur í sælli ró Líða mun eg héðan eftir litla stund” — J.O. t Þann 22. júlí s.l. andaðist á spítala í Brandon Gunnar G. Paulson (Pálson) frá Swan Ri- ver, og einn af frumherjum þeirr ar byggðar. Hafði hann verið alllengi veikur á spítalanum í Brandon. Gunnar var fæddur 20. febrúar 1877 í Flögu í Þistilfirði N. Þingeyjarsýslu. Foreldrar hans voru Gottskalk Pálsson Magnússonar, var Magnús lang- afi hans alþekktur þar á norður- slóðum, og var nefndur Hlaupa Mángi, eða Magnús norðan djöf ull, var hann talin að vera fjöl7 kunnugur og öðrum fremri að mörgu ’eyti, og eru til af honum ýmsar frægðar sögur sem hér verða ekki skráðar (1), er ætt hans nefnd Fjallaætt. Móðir Gunnars en kona Gottskálks var Þóra Jónsdóttir frá Hvarfi í Barðardal, móðir hennar hét Bót- hildur, Þóra var hálfsystir Valdimars Ásmundarsonar er Stofnaði Fjallkonuna og var til æfiloka ritstjóri hennar. Þóra dó í Swan River 3. júní 1932. En Gottskálk löngu fyr (31. október 1919). Gunnar fluttist með for- eldrum sínum til V.heims 1887, settust þau að í Víðines-bygð- inni í Nýja íslandi og bjuggu þau þar til 1892 og nefndi Gott skálk bæ sinn Svalbarð, var sú landareign samhliða Fagralandi. 1892 flutti fjölskyldan í Hóla- byggðina N.A. frá Glenboro þar sem Ólafur M. Jónsson frá Kúða íÞistilfirði hafði tekið sér ból- festu, en hann var mágur Gott- skálks. Til Swan River dalsins fluttu þeir feðgar 1899 og námu þar land, var járnbrautin þá að- eins komin til Dauphin. Gunnar kvæntist Þórdísi Helgadóttir Danielssonar, hún dó 23. marz 1936, þeim varð ekki barna auðið. Þórdís var áður gift manni af norskum ættum, eru 2 börn af því hjónabandi, Halldóra Svafa og King Hanson, býr hann í Auburn, Wash. Gunnar fékk slag í október í fyrra og var hann í spítalanum í Brandon þar til hann lézt. Gunnar var mikill bókamaður og þaullesinn sérstaklega í hin um forn-íslenzku bókmentum og rímum og ljóðum hinna stærri skálda, las hann mikið af ensk- nm bókmentum. Hann kunni ut- anað feykn af rímum og ljóðum, sem hann lærði í æsku(2). Hann mun hafa átt mikinn þátt í stofn un og viðhaldi ísl. lestrafélags- ins í Swan River. Athafnamaður var hann ekki mikill né búmaður, lagði hann ekki mikla áherzlu á það að draga saman auð, enda var hann aldrei efnamaður. Hann lét hverjum degi nægja sína þjáningu. Hann var góður dreng ur og velviljaður, og var með sínu sérstaka marki brendur, og er það hvorki lof eða last. Undirritaður var Gunnari mik ið samtíða frá 1888—92 í Nýja íslandi og frá 1894—99 í Hóla- byggðinni og þekkti hann máske betur en flestir aðrir. Þökk fyrir viðkynninguna og samveru stund irnar, og gleði æskunnar, nú ert þú farinn og búinn að ráða hina miklu gátu sem við brutum oft heilann um, en fyrir mér hallar nú undan fæti, óðfluga. Auk stjúpbarna og margra fjárskyldra ættingja, sirgir hann ein systir Kristín. Býr hún í Swan River bænum, gíft hérlend um manni, Mr. Roy Sedore. Jarðarförin fór fram frá Big Woody skólahúsinu í Swan Ri- verdalnum 29. júlá. Jarðsett var í Fairdale grafreitnum, þar sem kona hans og foreldrar hvíla. Þreytt eftir erfiði frumherjalífs ins. Líkmenn voru 4 Hrappsteds bræðurnir: Tryggvi, Valdimar, Óli og Car. —Móðir þeirra Abi- gail Hrappsted og Gunnar voru systrabörn. Hinir tveir líkmenn- irnir voru Oscar Brandon og C. Abrahamson. Friður Drottins sé yfir mold- um hins framliðna. G. J. Oleson (1) Á þeirri hjátrúaröld voru þeir taldir fjölkunnugir sem að þekkingu báru af fjöldanum, á ýmsa lund. (2) Var Gunnar sjálfur allvel hagorður. I. O. D. E. ANNUAL TEA The Jon Sigurdson Chapter, I. O.D.E. will hold its annual Thanksgiving Tea and sale of home cooking on Saturday aft- ernoon, Sept. 27, from 2.30 to 5. at the T. Eaton Co. Assembly Hall. , A special attraction at the rea will be the playing of lovely new Icel. recordings, both old favorite songs and new composi- tions. General conveners are Mrs. G. Gottfred and Mrs. W. S. Jonas- son. Others in charge will be — fea conveners, Mrs. G. Gunlaug- son, Mrs. S. Gillis and Mrs. H. F. Danielson; home cooking: — Mrs. P. J. Sivertson and Mrs. J. F. Kristjanson; novelty sales — Miss Vala Jonasson and Mrs. E. W. Perry. Receiving with the regent, Mrs. B. S. Benson will be Mrs. J. A. Argue, Prov. pres. and Mrs. Irelain, Municipal regent, and Mrs. J. B. Skaptason, Hon. Regent. The chapter cordially invites all its good friends and support- ers to attend and enjoy the good fellowship of getting together once again at the opening of the fall season, in the pleasant surrounding so courteously sup- plied by the T. Eaton Company. NYTT "SEAL-TITE" LOK HELDUR ALTAF VINDLINGA T0BAKINU FERSKU

x

Heimskringla

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.