Heimskringla - 14.01.1953, Síða 1

AT ALL LEADING GROCERS
Super-Quality
“BUTTER-NUT”
BREAD
“Tops in Quality 8c Taste”
CANADA BREAD -iook for the
Bright Red Wrapper
FRÉTTAYFIRLIT OG UMSAGNIR
TÖLUR SEM TALA
Það er ekki ávalt auðsætt hvað
MANITOBA ÞINGIÐ
Það kom saman í gær til þess
verið er að segja i árskýrslum að gera út um kaupin á orkukerfi
félaga, sem blöðum berst svo^Winnipeg Electric félagsins.
mikið af um hver áraskifti. i Standa nú sakir þannig að hlut-
Einerþósúskýrsla, semund-jhafar Wpg. Electric fél„ hafa
. antekning frá þessari reglu má.tjáð sig samþykka kaupunum
heita. Það er árskýrsla Unitarian Er því málið nú algerlega
Service Committee sem er ein höndum þingsins. Að það sam-
deild Unitara félagsins. Dr. þykki gerðir fylkisstjórnar,
Lotta Hitschmanova forseti, þykir mjöglíklegt. Almenning-
þessa starfs í Canada, hefir sent ur hefir ekkert verið spurður
oss árskýrslu súna fyrir árið um þessi kaup, sem stjórnin hef-
1952, sem er ein með styttri árs- ir gert fyrir hann. Fylkisstjórn-
in hefir ekki ætlað að brenna
sig Þar a sama soðinu og við
kaup Winnipeg, Hydro-kerfis-
ins. Hefði almenn atkvæða-
greiðsla þó ekki verið ósann-
gjörn, þar sem almenningur borg
ar fyrir brúsann, með hækkandi
verði á ljósum og raforku eða í
sköttum.
Það hefir glumið við að með
þessari sameiningu orkutækj-
anna, ætti að sjá fylkinu fyrir
' nægri orku á góðu verði. En nú
er farið að véfengja þetta
, Winnipeg Free Press og því
skyrslum sem vér höfum séð, en haldið fram> að !þetta hefði mátt
^astar samt því ljósi á starfið,! án ,þess að kaup á Wpg.
þvi'huga hVCrS mannS drCgUr að, Electricfélaginu væru gerð. -
! Þau kaup hækki óhjákvæmilega
Á einni lítilli blaðsíðu segirj hér orkuverð.
Irá því, að Unitarina Service
Committee hafi á nýliðnu ári HVAR ER STRÍÐSHÆTT-
sent vörur gefins til Evrópu og, aN NÆST?
Koreu, er námu í peningum'
$218,774,31. Aðrar tölur sýna Ef svo fer að kommumstar
pundatöluna af matvælum, fatn- vinna ekkert á á Koreustnðinu,
aði, álnavöru, sængur-teppum,' Þykir nú bklegast, að þetr hcrði
sápu, skólabókum og skrifföng-! sóknina næst í Indo-Kína. Eru
um o.fl., er á árinu var sent til Bretar og Bandaríkjamenn orðn
þessara landa: Grikklands, Ko- ir sammála um þetta, og ráð-
reu, Austurríkis, Frakklands og Sera a^ veita Indo-Kína meiri
ítalíu. Vörurnar voru 1,358,367, híalP en Þeir hafa gert tif Þessa’
pund alls að þyngd.
Á nokkrum fylgissíðum með, ,T. . ,
v . r ■ c ' 'i. -c þrðija hættusviðið. Vinmst kom
Þessari fyrstu, segir fra ahnfun-j ^ _____4 ;
Um á þá, sem gjafirnar voru
sendar. Á síðast liðnu vori, er
Hr- Hitschmanova var á Grikk-
Þar sé stríðshættan mest, næst
Kóreu. Vestur Evrópu telja þeir
múnstum nokkuð á í Indo-Kína,
I breiðist stníðið skjótt út til
Thailand, Burma, og Malaya,
landi tii að sjá um útbýtingu
50,000 punda af hveitimjöli milli
10,000 manna, kvenna og barna,
komu margir mjög langt að til
útbýtingar staðarins. Fyrir sum ^kÖÐÞO^STI
Um var leiðin 12 klukkutíma
gangur og oft yfir fjöll og firn-
indi, til að verða hjálparinnar að-
njótandi. Þeim sem styrktarféð
lögðu til, vil eg benda á það, að
fyrir hvern dollar sem þeir tóku
úr vasa sínum og gáfu, hafa þeir
bjargað einu barni í heilan mán-
uð 0g vel það frá hungri.
Næst hélt Dr. Hitschmanova
tu Koreu. Hún kom þaðan aftur
rnjög hrygg í huga út af kval-
ræðinu sem hun sá fólk þar eiga
við að búa. Það sem hún gat ekki
horft upp á, var að fólk hafði
ekki einu sinni sængurfatnað til
að halda sér hlýjum ,í húsum inni
nm nætur.
Var þá efnt til samtaka, að
senda sængurföt (quilts) þang-
að, út um allan heim. Er þessari
ferð Dr. Hitschmanova þakkað,
að þetta var gert. Canada sendi
undir eins 750 quilts og 5000 eða
meira mun þangað nú berast
hvern daginn sem er.
Dr. Hitschmanova hefir séð
svo mikið af bágindum á ýmsum
stöðum í heiminum, að henni ógn
ar við því, og það sé spurnsmál,
hvort að nokkru sinni verði til
fullnustu hægt með hjálp úr því
að bæta. En það er hægt úr Qyðingar
Þjáningunum að draga jafnvel
á þessari brjálæðis öld, sem við
lifum á. Það er fyrir þá kærleiks
hugsjón, sem við verðum að
vinna.
~~Þýtt úr Wpg. Free Press.
þar sem kommúnista-óþjóðalýð-
ur bíður með óiþreyju eftir því
að stríðið eystra breiðist út.
KOMMÚNISTA
Frétt barst í gaer frá Moskvu
um nýja “hreingerningu”. Þeir
sem á “réttlæti” ráðstjórnarinn-
ar þar í borg fengu nú að kenna,
voru 9 læknar, sem allir hafa til
lífsláts verið dæmdir. Eru flest-
ir þeirra Gyðingar. Það sem
þeim er fundið til foráttu, er
að þeir hafi drepið af ásettu ráði
með lækningum sínum tvo
helztu menn Rússa. Var annar
þeirra Andrie A. Zhdanov, mað-
ur miklu ráðandi og einn í yfir-
ráðinu (Politburo), er dó 1948.
Hinn hét Alexander S. Scherb-
akov. Hann var öllu ráðandi um
flokksmálin í hernum, hann dó
1945.
En auk þessara var mörgum
öðrum bruggað banaráð af lækn-
unum.
Sagði útvarpið í Moskvu, að
læknarnir hefðu verið hvattir til
starfsins af Bretum og Banda
rákjamönnum.
Virðist hinum miklu hrein-
gerningum, sem nú eiga sér stað
í Rússlandi, beint aðallega að
Gyðingum. Af 13 sem fyrir land
ráðastarfsemi voru líflátnir ný-
lega í Tekkóslóvakíu, voru 11
2000 STRJÚKA ÚR
HERNUM
ir hafa í leyfisleysi í burtu farið
og ekki fundist. Þá eru nokkrir
ókomnir til baka, af þeim sem
burtfararleyfi var veitt, en þeir
eru ekki með hinum stroknu tald
ir. í her Canada eru nú um 100,-
000 manns.
ERU HESTAR Á KAUPI
HJÁ OTTAWA-STJÓRN?
Spurningu þesáa lagði kona
nýlega á Ottawa-þingi fyrir sam-
bandastjórnina. Hún kvaðst
hafa séð þess getið í blöðum að
þettá htfði átt sér stað í Peta-
wawa-herverinu og bað um
skýringar á því.
Konan var Mrs. Ellen Fair-
clough fulltrúi frá Hamilton-
West kjördæminu, hún er íhalds
sinni.
Louis St. Laurent stjórnarfor-
maður svaraði spurningunni neit
andi. Hestar væru ekki á kaupi
hjá sambandsstjórninni.
Sú skýring fylgdi fréttinni í
Winnipeg Free Press, að formað
ur viss starfs í Petawawa-verinu
hefði leigt hesta þar til vinnu,
sem ekkert óeðlilegt var við. En
það sannaðist á hann seinna, að
hann lét bæði borga sér og þeim
er hestunum unnu, fyrir hest
brúkunina. Var honum hengt fyr
ir þetta og er nú í fangelsi.
ERJUR
í blöðunum hafa öðru hvoru
verið að birtast greinar, er sína
að erjur eiga sér stað milli nem
enda og stjórnenda Manitoba-
háskóla.
Aðal ástæðan fyrir þeim virð-
ist sú, að nemendur þykjast vera
útilokaðir frá þátttöku í vissu
byggingarstarfi (Campus Stu-
dent Bldg.), er þeir styrkja með
fjársöfnun, og til mun hafa stað-
ið, að bæði nemendur og háskóla
ráðið sæi um framkvæmdir á
Nú segir einn nemandi, að há
skólaráðið virðist vilja klappa
nemendum á kollinn eins og
hvítvoðungum, biðja þá um féð
en viljs eftir það sjálfir ráða
öllu eins og einokunnarfélag. —
Það virðist eitthvað hafa upp ^
síðkastið búið í loftinu um þetta.
En — nú getur hver skygnst um
í sinni sveit!
MINNINGARORÐ
STUTT FERÐAMINNING
(Flutt á Frónssamkomu af
Páli Hallssyni)
Eins og þið öll vitið, er mér
margt tamara en að koma á
mannamót til að tala. En fyrir
atbeina kunningja minna er eg
hér komimv til þess eftir mætti
að segja ykkur ofurlítii^af ferð
okkar Benedikts Ólafssonar og
mún til gamla Fróns á síðastliðnu
sumri. Það er minningarverður
atburður í hvers manns lífi, að
bera gæfu til þess að líta aftur
ættjörð sína eftir margra ára
dvöl í öðrum löndum. Og vildi
eg óska þess að sem flestir ís-
lendingar ættu kost á því. Þetta
er orðið að heita má aðeins bæj-
arleið.
Eg fór héðan úr borginni föstu
daginn 13. júní um miðnætti.
Benedikt hafði farið viku fyr
suður til Minneapolis. Mættumst
Frá Ottawa barst frétt í gær
um, að 2,000 manns hefðu strok-
ið úr herliði Canada. Menn þess-
Eiríkur Árnason (Anderson)
lézt 7. september s.l. að heimili
dóttur sinnar Mrs. Theodor
Cruickshank, Blaine Wash., —
Jarðarförin fór fram 10 s. m.
Jarðsett var í grafreit Point
Roberts.
Séra A. E. Kristjánson flutti
kveðjuorð í kirkju íslendinga
þar. Margir Point Roberts búar
og fólk annarsstaðar að fylgdu
hinum látna til hinstu hvíldar.
Mikið af blómum var sent frá
vinum og velunnurum hins látna.
Eiríkur var fæddur 28. júní
1866 að Sigriíðarstöðum í Vest-
urhópi, í Þverárhreppi í Húna-
vitnssýslu. Foreldrar hans voru
Árni Arason frá Neðri Þverá, í
sömu sveit, og Marsibil Jónsd.
af Vatnsnesinu. Eiríkur misti
föður sinn þegar hann var 14. ára
gamall, fluttist hann þá til
systur sinnar Guðrúnar og manns
hennar Sigfúsar Guðmundssopar
í Katadal og dvaldi hjá þeim í
þrjú ár. Þaðan flutti hann að
Böðvarshólum og var þar í 7 ár.
Til Vestur-heims flutti hann ár-
ið 1890 og dvaldi um fjögra ára
skeið í Canada (í Winnipeg og
Victoria, B.C.).
Næst flutti hann til Banda-
ríkjanna og settist að á Point
við þar daginn eftir um hádegi.
Með honum á stöðinni voru séra
Sveinbjörn bróðir hans, Tr. Að-
alstan og Hjalti Tómasson. —
Dvalartími var stuttur. Var því
l'ítið um samræður, aðeins kveðj-
ur og árnaðaróskir. Til Chicago
komum við eftir miðnætti á
sunnudag. Mættu okkur þar
Skúli Pálsson, mágur Benedikts
og kona hans. Gistum við hjá
þeim tvær nætur. Á sunnudag
hittum við talsvert af löndum og
skemmtum okkur eftir föngum.
Mánudag árla var haldið af stað
til N. York. Það var vellandi hiti
þessa daga, en bíll sá er við vor-
um í, var loftræstur og fór því
ágætlega um okkur til New
York. Komum við þangað klukk
an 9 næsta morgun, þann 17.
júní. Vorum þar yfir daginn og
næstu nótt. Við fengum okkur
far með umferðabíl til að sjá
eitthvað af þessari miklu borg.
Bar márgt fyrir augu. Fyrst var
fyrir okkur afarstór kaþólsk
kirkja. Voru hronsteinar hennar
lagðir 27. desember 1892, og er
hún enn í smíðum. Hæsti turn
hennar er 452 fet á hæð. Svo
voru okkur syndir bústaðir
frægra manna, haugur Grants
forseta, o.s.frv. Sáum við Svert-
ingja og Kínverjahverfi og höfn
ina. Þar gat að líta heimsins
stærsta skip, Elizabetu drotningu
og fleira. Næsta morgun átti
flugfarið að leggja af stað kl. 10,
en eftir nokkra bið á Idlewild
flugvellinum, var okkur sagt að
Roberts, Washington.
Þar kynntist hann konu sinni ekki yrði farið fyr en kl. 6 um
Guðríði Jónsdóttur, ættaðri úr|kvöldið. Ekki var það veðurs
Miðdölum í Dalasýslu og misti vegna; glaða sólskin var og
hana fyrir 5 árum síðan. Þeim steikjandi hiti. Pan-American sá
vrað fjogra barna auðið. Tvö dóu um okkur þennan dag. Vorum
í æsku, en tvær dætur lifa semjvið keyrðir til Forest Hills, N.
eru: Theodóra Cruickshank sem ! J„ til ljómandi gistihúss með
er búsctt 9. mílur frá Blaine, ogjsama nafni. Þar hittum við
Sophia Guðmundsson, búsett í nokkra íslendinga, Ásmund
Bellingham. Þar að auki lifa Jónsson ,er hér dvaldi s.l. vetur,
hann þrjú barna börn, og tvö Sigurð Jónsson efnafræðing frá
systkini heima á íslandi, og mik- Boston, móður hans og systir,
ið af frændfólki. j hafði gamla konan verið hjá hon
Þegar þau hjón Eirlíkur og um um veturinn, en var nú á för-
Guðríður byrjuðu búskap á Pt.jum heim. Snæddum við þar mið-
Roberts, voru löndin þar í blind degisverð, gengum um borgina
skógi og þar af leiðandi ekki á- og skemtum okkur vel. Um kvöld
rennilegt að setjast þar að til ið fyrir sex komum við aftur til
jarðyrkju og þar með gátu bænd gistihússins, en þá var enn fram-
ur ekki fengið eignarrétt á lönd- lengdur tíminn til kl. 11. Geng-
unum frá stjórninni, en samt um þá til kvöldverðar þrír, Ás-
byrjuðu þau að hreinsa landið í mundur, Benedikt og eg. Báð
von um að fá þau til eignar, sem yfirþjónn okkur að neyta þess
varð eftir nokkur ár. Eiríkur bezta er til væri, því Pan-Am-
fékk eignarrétt á 40 ekrum af erican borgaði brúsann. Gerðum
landi og með tímanum hafðij við það ótrauðlega. En er þjónn-
hann snoturt bú, en ekki var það inn kom með reikninginn fyrir
tekið með sitjandi sælunni að okkur að skrifa undir, brá mér
riðja skóginn af landinu. En heldur en ekki í brún. Upphæðin
Eiríkur var ágætur starfsmaður fyrir okkur þrjá, var bara $22.36.
og mjög laginn til allrar vinnu.j Um miðnætti var alt til reiðu
Hann iór mjög vel með búpen- með flugfarið og loks haldið af
ing sinn og hafði ávalt alt vel stað. Þótti mér tilkomumikið að
umgengið í bújörð sinni. J sjá ljósadýrð New York-borgar
Hann var greindur vel, bók-^úr loftinu. Fafþegar voru 60 og
hnegður og ljóðe^lskur og kunni svo áhöfn 7-8 manna. Flugfarj
vel að meta það sem vel var sagt j þetta var fjögra hreyfla og hress
bæði í bundnu og óbundnu máli.j ingarsalur niðri. Öll aðhlynning
Eiríkur hafði unun af því að talaj með ágætum. Árla næsta morgun
um æskustöðvarnar og fylgdist ■ settumst við skamma stund nið-
vel með öllu sem fram fór á ætt-j ur í Gander Bay, Newfoundland.
jörðinni, því hugurinn oft til Þá var haldið norð-austur og
heimalands hljóp í einum heim. Mikið af því flugi var
spretti. j fyrir ofan ský, um 12-14000 feta
Eiríkur var einn af hinum hæð, en eftir þvi sem norðar
gömlu heiðarlegu íslendingum,! dróg, léttist í lofti og mátti þá
sem ekki vildi vamm sitt vita í sjá speglandi hafflötinn fyrir
neinu. Hann var hjálpfús og vildi ^ neðan okkur og Grænlands-
öllum gott gera sem að garði. tinda í fjarska, því það var glaða
bar. .Hann var trygglyndur og^sólskin. Vestan vert við ísland
ágætur heimilisfaðir. j cr all mikill klettur er mér
Eg kveð þig kæri vin og þakka fannst eínhver segjr mér að héti
þér af alhug fyrir hinar j " | Eldborg (veit þó varla hvort rétt
mörgu alúðlegu og anægjulegu, *
samverustundir. Eg mun aldrei «•) S>md.st toluver, hafro, .
gleyma að hafa notið aðstoðar j knngum hann. Þá sá maður Snæ
SJÖTUGUR í DAG
Sveinn Oddsson
Sveinn Oddsson prentari í Win
nipeg, maður vel kunnur íslend-
ingum austan hafs og vestan, er
sjötugur í dag (14. janúar).
Sveinn hefir alla sína æfi unn-
ið að prentstarfi og blaða-
mensku, fyrst á íslandi og svo
hér vestra síðan fiingað kom
nokkru eftir aldamót, fyrst hjá
Gunnars Björnssonar í Minne-
ota, Minnesota, þá í Wynyard,
Sask. er hann gaf út á eigin
spýtur blaðið Wynyard Advance
og svo slíðast' hjá báðum íslenzku
vikublöðunum í Winnipeg og
enskum prentfélögum einnig.
Höfum vér aldrei annað heyrt
sagt, en að hann hafi leyst störf
sín ágætlega af hendi.
í dagfari er Sveinn hinn kát-
asti. Hann er greindur vel og
fylgist vel með sögu þjóðar vorr
ar að fornu og nýju. Hann kem-
ur vel fyrir sig orði. Munu
mörgum minnisstæðir pístlar er
hann hefir í blöðum birt hér
vestra í gamni og alvöru og fátt
eða ekkert hefir viðjafnast eða
lesendum verið til meiri ánægju.
Þess hefir verið getið um
Svein, að hann eigi heiðurinn af
að hafa komið með fyrsta bílinn
til íslands 1913.
En hér var ekki tilgangurinn
að skrifa sögu Sveins, en aðeins
að minnast aldurs-afmælisins
og árna honum innilega heilla á
því. Heimskringla veit að hún
mælir þar ekki einungis fyrir
eigin hönd, heldur stórs hóps
vina Sveins, hvarvetna vestan
hafs og austan, er segja munu:
Megi Sveinn Oddsson lengi lifa
og halda áfram að vekja skemt-
un samtíðarmönnunum. Sá hefir
enginn til einskis lifað er það
hefir gert eins og þú.
þinnar og góðrar samfylgdar á
liðinni tíð.
J- J- M
fellsjökul, sem útvörð vestur-
lands. Tók þá heldur að aukast á-
hugi vor. Reykjanesið blasti því
næst við og fanst mér það ömur-
leg sjón, úr lofti líkast moldar-
flagi; aðeins sá eg einn grænan
díl niður við sjó norðanvert á
nesinu. Þá fórum við að smá
lækka og vildi eg taka 'eftir
hversu flugstjóranum tækist, að
koma þessu stóra bákni til
jarðar. — En ekki varð eg
var hins minsta hnykks fremur
en við værum enn í hálofti.
Svona vel kunna menn þessir
fag sitt. Þá vorum við loksins
komnir heim til ættlandsins
góða heilu og höldnu, eftir 11
tíma flug frá N. York. Það er
mér um of að lýsa tilfinningum
mínum þessa stund og reyni það
ekki. Þegar út kom var sólskin
en nokkuð hvast af norðri og
kalt, mikil umbreyting frá 90
stiga hita í N. York.
Til staðar að mæta okkur
voru Einar Ólafsson kaupmaður
frá Akranesi, bróðir Benedikts
og fleira af hans ættmennum.
Einnig voru þar 3 flugmenn, er
numið höfðu flug hér vestra fyr
ir allmörgum árum; voru það Al-
fred Elíasson, Smári Karlson og
Magnús Guðmundsson. Var þar
mikill fagnaðarfundur. Benedikt
þekti þessa pilta vel, en eg aðeins
lítillega. En það gerði engan
mismun. Á tollstöðinni var ung-
ur bráðmyndarlegur piltur, sem
fæddur var hér í borg og uppal-
inn til 8 ára aldurs, sonur Steph-
en ht. Stephensen, sem hér var
Framh. á 2 síðu