Heimskringla - 19.08.1953, Qupperneq 1

AT ALL LEADING GROCERS
Super-Quality
“BUTTER-NUT”
BREAD
“Tops in Quality & Taste"
CANADA BREAD —look íor the
Bright Red Wrapper

<-—
AT ALL LEADING GROCERS
Super-Quality
“BUTTER-NUT”
BREAD
“Tops in Quality & Taste”
CAN ADA BREAD —look for the
Bright Red Wrappet

LXVII. ÁRGANGUR
WINNIPEG, MIÐYIKUDAGINN, 19. ÁGÚST 1953
NÚMER 47.
FRETTAYFIRLIT OG UMSAGNIR
ÚRSLIT KOSNINGANNA
10 AGÚST
Liberalstjórnin í Ottawa, var
endurkosin, með dálítið
þingmönnum en áður. Hún hefirí
ast í sólinni og heldur henni
heitri.
En sprengjur verður að reyna,
fær'I ÞeSar nýrra Ser®a a þeim er lok-
ið. En nú hafa Bandaríkin svo
nú 171 þingmann, „ ha£6i Ou'j*?’ '““»>'nar á þvi,
193, af 265 alls. f S“ pr»£un §etur ,'kk'
Hún hefir því nærri % allra
þingmanna, en þó ekki nema um
helming allra atkv. Atkv. tala
hennar er 2,521,540 af 5,230,469
alls, eins langt og talningu er
komið. En henni er ekki lokið.
Atkvæða-hlutur hennar verður
| er Rússar prófuðu atómsprengju
I sína. En prófun á sterkari
sprengjum, hafa þeir ekki orðíð
varir við.
því nærri 48%.
Flokkur konservativa hlaut
50 þingsæti í stað 41 áður og
1,642,753 almennings atkvæði
eða 31%. Hann hefði átt að
hljóta Vs þingmanna í stað 1/5.
C.C.F. flokkurinn náði í 23
þingsæti; hafði áður .13. Hann
fékk 609,110 atkvaeði, eða 9%.
Og svo kemur Social Credit
með 15 þingmenn í stað 10 áður.
Af*fcvæðatala hans er 270,447 eða
5%.
Kommúnista flokkurinn hafði
100 þingmennsefni í vali, en
fékk engan kosið. Hann hafði
yfir 55,000 atkvæði í öllu landinu
eða 1.1%.
Nokkrir óháðir þingmenn
hlutu kosningu og segir frá
þeim í töflum annars staðar.
Allir ráðgjafar liberalstjórn-
arinnar hlutu endurkosningu,
eins foringjar allra flokkanna
nema Tim Buck leiðtogi komm-
únista. Kleyta hans sökk mcð
honum og öllu liði hans. Veðfé
sínu munu þeir flestir eða allir
hafa tapað.
Liberalflokkurinn tók nálega
alt Quebec-fylki. Mátti nú sem
fyr við því búast. Þar er höfuð-
ból hans. Hitt varð mönnum von
brigði, hvað Sociál Credit flokk-
inum brást bogalistin í Britishl
Columbia. Hann hlaut aðeins 4
kosna, af 22 alls, en liberalar
taka þar 8 þingsæti; C.C.F. 7;
og konservativar 3. Eftir að vera
nýbúinn að vinna tvær fylkis-
kosningar á stuttum tíma, er
þetta mjög skrítið.
Til frekari og skjótari skýr-
inga á kosningaúrslitunum, skal
vísað til þriggja taflna á öðrum
stað í blaðinu.
TALA ÞINGMANNA HVERS
FLOKKS f OTTAWA FYR-
IR OG EFTIR KOSN-
INGAR.
1953 1949
Liberal 171 193
Prog. Con. 50 41
C.C.F. 23 13
Social Credit 15 10
Independent 3 4
Ind. Liberal 2 1
L-Labor 1 0
Hér sézt gróði og tap hvers
flokks eftir kosningarnar 10.
ágúst.
HAFA RÚSSAR FULL-
KOMUSTU SPRENGJUR?
Malenkov, forsætisráðherra
Rússlands, lýsti því yfir 8. á-
gust, að Bandaríkin væru ekki
eina landið, sem Hydrogen
shprengjur hefðu; Rússar hefði
þær einnig.
Bandarískir vísindamenn eru
ekkert hissa á þessu. Þeir telja
tilbúning vatnsefnis - sprengja
(H-sprengja) ekki neinn galdur.
Á tilbúningi þeirra og atóm-
sprengja, er ekki allur munur,
þó geti verið alt að því 1000 sinn-
um sterkari. Virkjun beggja er
eftirmynd af því, sem er að ger-
Þessvegna efa sérfræðingarnir
í þessum efnum, að Rússar hafi
vatnsefnissprengju.
En til hvers var Malenkov þá
að tilkynna þetta?
Fyrir því geta verið ástæður
heima fyrir í Rússlandi. Þar log
ar alt i óeirðum, síðan Beria var
kærður. Það er hugsanlegt, að
Malenkov hafi verið að gefa
Rússum í skyn með þessu, sem
ýmsu öðru, að öllu væri óhætt.
undir hans stjórn.
Hugmynd Oppenheimers, yfir
roanns sprengjuframleiðslu
Bandaríkjanna, er sú, að Rússar
séu ein fjögur ár ennþá á eftir
tímanum í sprengjugerðinni.
ER CANADA EKKI
SKULDLAUST ?
Það hefir svo oft verið á það
minst, að tekju-afgangur sam-
bandsstjórnar á síðast liðnum ár-
um hafi verið notaður til niður-
færslu á skuld landsins, að ætla
mætti, að það væri nú skuld-
laust. En því er nú ekki að
heilsa.
Fyrir fjórum árum, eða 31.
desember 1949, nam skuld Can-
ada $15,182 miljón, eða rúml. 15
biljón. En 30. apríl 1953, er skuld
in $14, 845 miljón. Hún lækkaði
um rúmar 300 miljónir.
Á þessum sömu 4 árum (1949-
1952) nemur tekjuafgangur
stjórnarinnar $1,186,357,000. Eins
og sjá má af þessu hefir því
850,000,000, eða hátt upp í eina
biljón af tekjuafganginum ver-
ið varið til einhvers annars en
að lækka skuld Canada. Hún er
nálega hin sama og fyrir 4 árum.
Kjósendur Canada hafa einu
sinni enn verið illa blektir.
TALA ÞINGMANNA í OTTAWA ÚR
Fylki þ.sæti Lib
Newfoundland 7 7
Prince Edward Island 4 3
Nova Scotia 12 10
New Brunswick 10 7
Quebec 75 66
Ontario 85 51
Manitoba 14 8
Saskatchewan 17 5
Alberta 17 4
British Columbia 22 8
Yukon and N. W. T. 2 2
Alls 265 171
Con CCF S.Cr. Aðr
0
1
1
3
4
32
3
1
2
3
0
50
0
0
1
0
0
1
3
11
0
7
0
23
0
0
0
0
0
0
0
0
11
4
0
15
MINNISSTÆÐ TÍÐINDI
Hon. George A. Drew, leiðtogi
íhaldsflokksins vann og eftir-
tektarverðan sigur í sínu kjör-
dæmi, Carlton, Ont., þó flokkur
hans sé ekki nema 9 þingmönn-
um fleiri en fyrir kosningar. f
kjördæmi sínu hlaut hann 19,781
atkvæði og hafði nærri 6 þúsund
yfir aðal-andstæðing sinn, J. H.
McDonald, liberala og lögfræð-
ing, sem stjórnin gerði út, og
sendi 8 ráðgjafa sína oftar en
einu sinni inn í kjördæmið til
að ná sæti leiðtoga andsætðinga
flokksins. En það voru liberalar
sem hneisuna höfðu af því.
William Benedickson, er end-
ursótti í Kenora-Rainy River,
mun vera eini íslendingurinn
sem sótti og vann í kosningun-
um 10. ágúst. Hann var heiðrað-
ur með því af stjórn Canada, að
vera fulltrúi hennar við embætt-
istöku núverandi forseta fslands.
Sigur John Diefenbaker, í
haldsinna, er kosningu vann nú
í Prince Albert, Sask., þykir og
eftirtektarverður. Hann sótti
þarna í fyrsta sinni vegna þess
að kjördæmi hans, sem verið
hafði, var liðað sundur milli 3
liberal-kjördæma. fhaldsmanna
atkvæði voru aldrei yfir 2000 í
Prince Albert, en annara flokka.
liberala og CCF um 13,000. Nú
náði Diefenbaker í nærri eins
mikið og andstæðingar hans til
samans. Segja menn um hann að
honum sé kosning vís hvar sem
hann sæki.
Frá hópferðinni til Isiands sumarið 1953
Eftir Finnboga Guðmundsson
Fyrri hluti .
KOSNINGA EFTIR-
ÞANKAR
Liberalar hafa engan þing-
mann frá Winnipeg borginni þar
sem Free Press er gerið út.
Þrjár konur náðu kosningu
! 10. ágúst. Eru tvær þeirra í-
i halds-sinnar (Miss Ellen Fair-
j clough frá Hamilton West kjör-
■ dæmi og Miss Sybil Bennett frá
Halton) en ein liberal, Miss
Anne Shipley frá Timiskaming.
Allar eru þær frá Ontario. Hafa
aldrie 3 konur verið á sambands-
þingi fyrri. En þær voru hinar
einu, er á land skolaði af 48 alls,
sem í kosningaróðurinn lögðu.
Þegar Rögnvaldur kali, jarl í
Orkneyjum, fór út til Jórsala
forðum daga, segir nokkru sinni
frá því í Orkneyinga sögu, að
jarl og menn hans unnu dró-
mund einn á Miðjarðarhafi. Seg-
ir svo í sögunni m.a.: “Þá er
þeir höfðu lokið hinu mesta
starfi, settust þeir þá niður og
hvíldu sig.--------Menn ræddu
um tíðendin, þessi er þar höfðu
gerzt; sagði þá hver það, er séð
þóttist hafa. Ræddu menn og um
Rt- Hon. Louis St. Laurent
stjórnarformaður Canada, vann
hinn glæsilegasta sigur í kosn-
ingunum 10. ágúát. Er persónu-
legri framkomu hans meira þakk
aður sigurinn en málefnum
flokksins, eða blöðum hans og
öðrum máltúðum.
Liberalar höfðu eiginlega
enga stefnuskrá, sem þeir kærðu
sig að halda á lofti. Og í vestur
fylkjunum fjórum komu áhrif
Free Press fram í því, að liberal-
ar unnu aðeins 27 þingsæti af
72 alls.
Á þingi Virginia-fylkis t
Bandaríkjunum, voru lög sam-
þykt 1950 er lutu að skattatak-
mörkun og ef þegnarnir voru
meira skattaðir en með þurfti,
skilaði stjórnin skattgjaldendum
tekjuafganginum aftur. Ef svona
lög hefðu verið í Canada, hefði
sambandsstjórnin orðið að greiða
skattþegnum sínum fjögur síð-
ustu árin til baka nokkuð yfir
eina biljón dala.
ÍSLAND GENGUR Á
UNDAN
f Alþjóða vínbannsblaðinu,
International Record, í júlí 1953,
segir: Vínneyzla á íslandi hefir
síðustu fimm árin minkað úr
tveimur lítrum í 1.39 líter á
mann. Á þessu norðlæga ey-
landi, eru 10% íbúanna bindind
is menn. Samkvæmt þessu er
minna drukkið á íslandi en í
nokkru öðru landi í Evrópu.
HVEITI-UPPSKERA CAN-
ADA 603 MILJÓN MÆLAR
Á þessu hausti er gert ráð fyr-
ir að hveiti uppskera Canada
verði um 603 miljón mæla, eða
önnur mesta uppskera, sem sag-
an getur um.
Af fyrra árs uppskeru eru enn
í kornforða búrum Canada óseld
ar um 233 miljón mælar hveitis.
Ef liberalstjórn hefði ekki
eyðilagt kornmarkaðinn, hefði
hér verið gaman að lifa fyrir
bóndann.
ALMENN ATKVÆÐAGREIÐSLA
Hvernig standa flokkarnir að vígi hvað almenna atkvæða-
greiðslu áhrærir eftir kosningarnar? Eftirfarandi tafla sýnir í
skjótu bragði hvar hver flokkur átti mestu fylgi að fagna — og
margvíslegan annan fróðleik, sem menn fýsir að vita. Þess er þó
rétt að geta, að hér kemur til greina talning á 36,356 kjörstöðum
af 40,575 alls. Það er á fámennum og f járlægum stöðum aðeins, sem
talningu er ekki lokið.
Fylki Heild .atk. Lib. P.C. CCF Aðrir’1'
Nfld. 69,995 42,366 22,797 398 4,434
N. S. 320,296 167,899 127 484 24,119 794
N. B. 210,872 110,842 89,567 6,310 4,153
Que. 1,384,830 845,899 414,664 22,108 102,159
Ont. 1,811,985 839,465 730,958 206,076 35,486
Man. 266,567 107,720 72,478 62,400 23,969
Sask. 329,419 124,322 38,759 146,608 19,730
Alta. 314,461 109,478 47,798 20,435 136,250
B. C. 451,315 137,459 65,237 119,586 129,033
Y. -N.W.T. 5,609 2,918 1,633 1,058
Totals 5,230,469 2,521,540 1,642,753 609,110 457,066
—*Social Credit; óháðir; kommúnistar.
hver fyrstur hafði upp gengið,
og urðu eigi á það sáttir. Þá
mæltu sumir, að það væri ó-
merkilegt, að þeir hefði eigi allir
eina sögu frá þeim stórtíðendum.
Og þar kom, að þeir urðu á það
sáttir, að Rögnvaldur jarl skyldi
úr skera; skyldu þeir það síðan
allir flytja.”
Eg þykist vita, að ýmsir bíði
nú þess að frétta nánara af för-
inni góðu, er við gerðum til ís-
lands í sumar. Auðvitað er eg
ekki þar einn til frásagnar, en
eg er smeykur um, að förunautar
mínir ætli mér, eins og Orkney-
ingar Rögnvaldi fyrrum, að
skera úr og muni þeir það síðan
allir flytja. En reyndar þarf hér
einskis úrskurðar við, því að eg
er viss um, að allir, sem þátt
tóku í þessari íslandsferð, hafa
frá henni eina sögu.
Skal eg nú í fáeinum dráttum
skýra frá hinu helzta, er við bar.
Þegar sýnt þótti, sökum ó-
nógrar þátttöku, að eigi yrði
flogið beint frá Winnipeg til
Reykjavíkur, var ferðinni snúið
yfir New York. Skyldu menn
koma saman þar 8. júní, er flogið
yrði með Loftleiðum til Reykja-
víkur. Alls fóru 28 manns fljúg-
andi frá Winnipeg til New York
sunnudaginn 7. júní. Var farið
með TCA og í tveimur hópum.
Viðkomustaður var aðeins einn
á leiðinni, í Toronto, þar sem
skipt var um vél. Við þessa 28
bættust svo 9, er til New York
kom^ og höfðu þeir farið þangað
eftir ýmsum leiðum. Við höfðum
brátt samband við Loftleiðir í
New York og fengum þá þær
fréttir, að vél þeirra, Heklu,
hefði seinkað einhvers staðar á
leiðinni milli Hong Kong og
Bangkok. En svo er mál með
vexti, að Loftleiðir og flugfélag
eitt norskt vinna saman með
þeim hætti, að þau leggja til sína
vélina hvort og fer norsk áhöfn
með aðra vélina alla leið austur
til Hong Kong, en íslenzk með
hina til New York. Er miðstöð
þessara ferða á Sóla-flugvelli í
Stafangri í Noregi. Fer þá sama
vélin aðra vikuna til Hong Kong,
en hina til New York, og geta
þess vegna á svo langri leið eðli-
lega orðið óviðráðanlegar tafir,
því að
fjöld of viðrar
á fimm dögum,
en meira á mánuði.
Höfðu einhverjir monsúnvind-
ar blásið óbyrlega og vélin tafizt
af þeim sökum. Sátum við því i
New York fram á miðvikudag
og þó ekki í neinu kyrrsæti. T.d.
buðu Loftleiðir okkur á þriðju-
dag í skoðunarferð um borgina,
og fórum við víða og sáum
margt, sem hér verður þó ekki
staldrað við.
Um kvöldið vorum við öll
boðin til Hannesar Kjartansson-
ar ræðismanns íslendinga í New
York og frú Elínar konu hans,
dóttur sr. Jónasar heitins Sig-
urðssonar í Selkirk. Búa þau
hjónin norður af borginni, á afar
fallegum stað. Munum við seint
gleyma ferðinni norður þangað
og hinum höfðinglegu viðtökum
þeirra hjónanna.
Við lögðum af stað frá New
York kl. 4. síðdegis miðvikudag-
inn 10. júní og komum til
Reykjavíkur um hádegi daginn
eftir. Stanzað var á leiðinni um
2 tíma í Gander á Nýfundna-
Iandi.
Þegar við stigum inn £ vélina
í New York, færðu flugþernurn-
ar hverjum farþega íslenzkar
rósir, er komið höfðu með vél-
inni frá íslandi. En á leiðinni
fengum við íslenzkt hangikjöt
og brennivín við því!
Ekki var veðrið í bezta lagi,
þegar til Reykjavíkur kom, en
þó sæmilega bjart. Flogið var
nokkra hringi yfir bænum, áður
en lent var, svo að mönnum
gæfist kostur á að skoða hann
úr lofti. Fjölmenni var mikið á
flugvellinum, er við komum, og
menn þegar gripnir frænda og
vina höndum. Held eg, að ein-
ungis tveir úr öllum hopnum
hafi farið á gistihús, allir hinir
hafnað hjá ættingjum eða öðrum
kunningjum.
Um kvöldið vorum við boðin í
góðan fagnað til forsætisráð-
herrahjónanna, Steingríms Stein
þórssonar og frú Theodóru Sig-
urðardóttur. Voru þar einnig
margir gestir auk okkar. For-
sætisráðherra bauð alla velkomna
með ræðu og sérstaklega frú
Rósu Benediktsson, dóttur Step-
hans G. Stephanssonar, er komin
væri til íslands í boði nokkurra
vina sinna vestra og flugfélags-
ins Loftleiða, en mundi nú dvelj-
ast á fslandi sem gestur ríkis-
stjórnarinnar. Minntist ráðherra
Stephans og lýsti hrifningu sinni
er hann ungur komst fyrst í
kynni við kvæði skáldsins.
Seinna um kvöldið þakkaði eg
viðtökurnar fyrir hönd okkar að
vestan með fáeinum orðum.
Morguninn eftir lögðum við af
stað í þriggja daga ferð austur
um sveitir. Hafði ferðaskrifstof-
an Orlof í Reykjavík undirbúið
förina eftir beiðni okkar og lagði
okkur til góðan leiðsögumann,
Gísla Guðmundsson tollvörð, er
ýmsum var að góðu kunnur frá
10 ára dvöl hans hér vestra. Ók
um við fyrst austur í Hveragerði
og skoðuðum gróðurhúsin, sem
þar eru mörg og mikil, enda jarð-
hiti nægur. Gaf Ingimar Sig-
urðsson garðyrkjumaður okkur
öllum rós í hnappagatið að skiln-
aði.
Frá Hveragerði héldum við um
Selfoss og Þjórsártún að Gunn-
arsholti á Rangárvöllum. Er þar
nú verið að breyta eyðisöndum
í gróin graslönd og miklar vonir
tengdar við þá ræktun í fram-
tíðinni. Hittum við Runólf
Sveinsson sandgræðslustjóra, er
lýsti fyrir okkur því starfi, sem
þarna er verið að vinna.
Næsti áfangastaður voru Keld-
ur, nokkru austar og ofar. Er
gamli bærinn á Keldum mjög
kunnur, húsaskipan að litlu
breytt siðan á 13. öld, að því er
talið er. Sýndi Lýður bóndi
Skúlason okkur bæinn og sagði
okkur allt af létta um hann.
Ferðinni var nú heitið að
Múlakoti í Fljótshlíð, þar sem
kvöldverður skyldi snæddur.
Hittum við þar Guðbjörgu hús-
freyjuna, sem nú er orðin 83 ára
og löngu þjóðkunn fyrir trjá-
garð þann er hún hefur ræktað
við bæ sinn. Sýndi hún okkur
Framh. á 2 síðu