Heimskringla - 09.09.1953, Page 2

2. SIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 9. SEPT., 1953
||citnakritt0k
fStofnuO 18»»)
Koxnui út <5 hverjum miívikud.egi.
Eigendur: THE VIKING PRESS LTD.
853 og 855 Sargent Avenue, Winnipeg, Man. — Talsfmi 74-6251
Verð biaðslns er $3.00 árgangurinn, borgist fyriríram.
Allar borganir sendist: THE VIKING PRESS LTD.
öll viðskiftabréf blaðinu aðlútandi sendist:
The Vildng Press Limited, 853 Sargent Ave., Winnipeg
Ritstj&ri STEFAN EINARSSON
Utanáskrift dl ritstjórans:
EDITOR HETMSKRINGLA, 853 Sargent Ave.. Winnipeg
Advertising Manager: GUNNAR ERLENDSSON
"Heimskringla" is published by THE VIKING PRESS LIMITED
and printed by VIKING PRINTERS
853-855 Sargent Avenue, Winnipeg, Man., Canada — Telephone 74-6251
Authorized aa Second Class Mail—Post Office Dept., Ottawa
WINNIPEG, 9. SEPT., 1953
Nokkur orð um bækur og rit send Hkr.
Heimskringlu hafa verið sendar nokkrar bækur og rit á þessu
ári, sem ekki hefir enn verið minst á. Sólskin og sumarblíða gera
menn lata og fráundna lestri og inniveru. Ekkert er þó skyldara
en að þakka sendingarnar og skal hér sýna lit á því.
Næst hendi er þá EIMREIÐIN. Síðasta heftið er apríl-júní
hefti yfirstandandi árs. En frá því að ritið hóf göngu sína, eru nú
59 ár. Er það hár aldur íslenzks rits. Og þakklætis skuldin auðvit-
að meiri, sem lesendurnir eru í við það því fróðleikurin og skemti-
stundirnar, sem komu þess á íslenzk heimili hafa verið samfara,
munu sjaldnast hafa brugðist. Raunin virðist sú, að Eimreiðin hafi
um langt skeið verið vinsælasta tímarit þjóðar vorrar.
í hinu áminsta hefti er mikið af góðu lesmáli, bæði í bundnu
og óbundnu máli, sem vert væri að staldra við og veita athygli.
Tækifæri gefst þó ekki hér til þess. En á tvent, og það bezta er
oss virðist, skal þó bent.
Er annað nýr greinaflokkur, er í ritinu birtist nú í fyrsta
sinni—og nefnist "Þættir um erlendar bókmentir”. f þetta sinn
fjalla þeir um bókmentir Rússa, en í næsta hefti verða þeir yfirlit
yfir indverskar bókmentir. Skrifar ritstjórinn, Sveinn Sigurðsson
þá. Þetta þykir oss spá góðu og á skilið að vera metið sem vert ei.
Það er einmitt haldgóður fróðleikur um hvað er að gerast í bók-
mentum heimsins, sem ekki hefir verið helgað það sæti í íslenzku
bókmentastarfi, sem æskilegt er. Byrjun á því var hafin í litlu en
góu riti, sem “Kvöldvaka” hét, en sem nú er útlit fyrir að hætt sé
að koma út, sem illa er farið og vér vonum að verði sem fyrst end
urreist og haldi áfram sínu starfi á þessu sviði. Hún helgaði hlut
fallslega meira af lesmáli sínu bókmentastarfi en nokkurt annað ís
lenzkt rit.
Hitt í þessu síðasta Eimreiðarhefti sem oss virðist þess vert
vert að minnast sérstaklega á, er smásaga, er heitir í “Heimsókn”,
eftir Rósberg G. Snædal. Hefir hann talsvert áður skrifað, en ekkí
flíkað því og oftar dulið nafn sitt. Mun hann því fáum hér vestra
kunnur. En smásaga þessi ber einkenni þeirra söguskálda, er
glöggum sálarlýsingum bregða upp og sannari mynd af lífinu,
eins og það er, en í sögum nú — ekki sízt atómsögum verður að
jafnaði vart.
Ritsjá, kvæði og ýmislegt fleira, prýða þetta hefti.
guðum, dyrðlingum, sem hægt verk, né auðvelt. En vér vitum
'ar að leita til, enda hafði Ása-jað það er þýðingarmikið, og
trúin einnig haft mörgum guð-, verðskuldar þess vegna, og
um á að skipa. i krefst af oss, alls sem vér getum
En einn var sá guð Ásatrúar- gert, og á hvern hátt til að
manna, sem var í einna mestujstyðja og styrkja, og útbreiða
eítirlæti hjá flestum þeirra er það.
fsland námu, og það var guð
kraftarins, hinn sterki Ása-Þór,
Og vér vitum að það er ekki
á aðeins einu sviði, en á mörg
er att hafði í sífeldri baráttu viðj um sviðum> sem yér getum unn.
alt versta illþýði tilverunnar, og ið Qg verðum að yinna £n á
var styrkur og stoð allraj hverju þeirra> er Qg yerður aðal
hraustra manna í orustum og ölLáherzlan stöðugt að vera á skiln.
um harðræðum. Hinir norrænu ingi Qg trausti gagnvart öðrum
Vikmgar er tóku kristna trú, mönnum, að læra að þekkja
munu margir hafa saknað hans, hresti 0g galla annara í oss sjálf-
en flestir þeirra hafa treyst því um og að viðurkenna að alveg
að Kristur gæti komið í
stað, en það hefir Helgi
margri ekki gert.”
“Útverðir norræns anda
hans
hinn
°g
eins og vér erum sjálf gædd
skynsemi og skilningi og hæfi-
leika til að hugsa og að læra, þá
eins eru aðrir menn, þeir hafa
skynsemi sinnar eins og ver.
Enginn okkar er í öllum hlutum
norrænna fræða í Austur vegi”,!sína bresti og sína galla, en líka
heitir mjög eftirtektaverð grein'hafa þeir sína kosti og sín ágæti.
í ritinu, eftir dr. Stefán Einars-1 Þeir geta líka hugsað og notið
son. Sýnir hún að það eru fleiri
en fselndingar, sem fyrir við-
haldi norrænu berjast og sem aifullkominn né óskeikull í
höfundur bendir á, að íslending hugsun eða orði, ekki jafnvel i
ar ættu að kynnast og eiga sam- þeim greinum sem vér skoðum
vinnu við, um það mál. ! oss þð hæfasta í. Og þess vegna,
Hnituður heitir grein eftir ættum vér að læra að forðast að
Finnboga próf. Guðmundsson dæma of hart eða of ákveðið
um varðveizlu íslenzku í þessu
í anda þess frelsis og skiln-
ings, sem vér helgum oss verð-
um vér að læra auðmýkt, ein-
landi. Um upphaf bygða íslend-
inga í Norður Dakota, skrifar Þ.
Þ. Þorsteinsson góða grein ogl .
, , i lægm og raðvendni í ollu, sem
froðlega eins og alt, sem hanni b ö .
1 vér segjum eða hugsum, um
aðra eða í samtali við þá, og í
öllum viðskiftum. Og á sama
tíma verðum vér að viðurkenna
það, að þó að vér viljum breyta
þannig, sýna auðmýkt og ein-
hefir um landnám íslendinga hér
vestra skrifað. Þá skrifar séra
Albert Kristjánsson minninga-
grein um Jón Jónsson frá Slað-
brjót.
Kvæði eiga í ritinu auk E.P.J.
lægni, þá er það oftast mjög erfit
og Sig. Jónssonar sem áður get ,. , , , „ ...
6 . . . ^ þvi ver hvorki þekkjum ne vilj-
ur: Þ. Þ. Þorsteinsson, Bjorn 01.|^ , „ ; „ ,
TÍMARIT ÞJÓÐRÆKNISFÉ-
LAGS ÍSL. f V.-HEIMI
Það virðist hvorki harðna
efnalega né andlega neitt í búi
þessa 34 ára gamla rits. Það hef-
ir inni að halda yfir 100 blaðsíð-
ur af lesmáli, sem er eins mikið
að vöxtum til og á hinum gömlu
góðu dögum íslenzkunnar hér í
landi og er eins gott að efni og
endranær. Á vaðið ríður Einar
Páll Jónsson ritstjóri Lögbergs
með kvæði til Ásgeirs Ásgeirs-
sonar, forseta fslands, sem bæði
er vel ort og átti mjög vel við
að heilsa með í þessu fyrsta riti,
sem útkemur eftir að forsetinn
var kosinn. Kvæði þetta setur
meiri svip á ritið en flest annað
í þvi.
Af löngu og góðu lesmáli má
nefna þetta: Grein um Sigurð
Jónsson frá Arnarvatni, eftir dr.
Richard Beck. Nefnir hann
grein sína “Höfundur þjóðsöngs
íslenzkra sveita”. Ekki teljum
vér vafa á að Sig. eigi þann góða
crðstír skilið sem sveitaskáld,
sem höf. gefur honum. En það
hafa svo margir um sveitasælu
íslands kveðið, eins og t.d.
Steingrímur, Páll Ólafsson og
fjöldi annara, að erfitt virðist
að segja um hver fráastur muni
vera. En hvað sem skilningi höf-
undar og annara líður á þessari
fyrirsögn, er hitt víst, að dr.
Beck á þakkir fyrir að kynna V.-
íslendingum þennan bændahöfð-
ingja og skáld. Hverjum sem
grein þessa les og athugar hin
fögru sýnishorn af skáldskap
S i g u r ð a r mun ekki dyljast
að hér e r u m g á f u-
mann og öðling að ræða. Á eftir
grein þessari er birt síðasta
kvæði sveitaskáldsins, Sigurðar
Jónssonar, er hann yrkir á af-
mælisdegi sínum í lok ág. 1948,
árið sem hann dó, en hann var
fæddur 25. ágúst 1878. Lýsir
kvæðið hugsunarhætti skáldsins
mjög vel.
“Trúar- og lífsskoðanir Helga
hins magra” heitir grein skrifuð
af Þorsteini Jónssyni skólastj.
á Akureyri. Um skoðanir Helga
margra vitum við fæstir annað
en það, að hann var kristinn, en
hætti við að heita á Þór til stór-
ræða. Helgi var alinn upp í
kristni, en þegar skilning hans
þraut á trúarefnunum, hætti
honum við að leita til Ásatrúar-
innar. Farast Þorsteini orð um
þetta á þessa leið: “Margt var
sameiginlegt í Ásatrúnni cg
hinni kristnu trú. f stað
Óðins hins alvitra, kom drottinn
allsherjar, í stað Loka djöfull-
inn, í stað Baldurs Hvíti-kristur
og í stað Fryggjar konu Óðins
og Ástargyðjunnar Freyju, kom
Mariamey, brúður drottins, móð
ir Hvíta-Krists. Á þessu var svo
lítill munur, að mönnum fanst á
sama mega standa um það. En
það kom líka nýr guð með
kristninni, sem hét Heilagur
andi. f Ásatrúnni var enginn til-
svarandi guð. í frumkristni
norrænni mun hann lítt hafa ver
ið dýrkaður, því að forfeðrum
vorrum á þeim tímum mun hafa
gengið illa að skilja hlutverk
hans, ekki síður en mörgum leik-
mönnum nú á dögum. En í fjöl-
gyðistrúarbrögðum var ekki mik
ið í húfi, þótt einhver guðinn
væri torskilinn, menn sneru sér
til þeirra guða, sem samþýddust
bezt þeirra skilningi. Það var
auk Drottins alföður, Kristur og
og himnadrotningin Maria mey,
sem menn í bænum sínum munu
aðallega hafa snúið sér til. Nóg
var líka af nokkurs konar hálf-
Pálsson og ritstjórinn Gísli
Jónsson. Hann skrifar og ritsjá.
Lestina rekur fundargjörð
Þjóðræknisþingsins. Er stund-
um um það talað, að fundargjörð
sú sé óþarflega löng. Um það
munu þó ekki allir sammála. í
fundargjörðinni er falinn mikill, þe*rra> Þar sem ems °S þe'!
fróðleikur um flest eða alt semjs°gðu að hver maður gæti séð^
þjóðræknisfélagið hefst að. Ogjhve trúaðir þeir voru .hvernig
það er spá vor, að í því efni geti
um viðurkenna að fullu breisk-
leika eða ófullkomleik sjálfs
vors.
Jesús dæmdi fariseana fyrir j
hroka og drambsemi. En þeir |
skyldu ekki hvernig nokkur
maður gæti fundið að framferði,
Þetta Nýja Ger
Verkar Fljótt Heldur Ferskleika
Þarf Engrar Kælingar
Nú getið þér bakað í flýti án fersks gers. Aðeins takið pakka af
Fleischmann’s Fast Rising Dry Yeast úr matskápnum og notið
nákvæmlega eins og köku af fersku geri. Þetta er alt sem þarf
að gera: (1) í ofurlitlu volgu vatni skal leysa upp vel eina te-
skeið af sykri mót-i einu umslagi af yeast. (2) Sáldrið í það dry
yeast. Látið standa 10 mínútur. (3) Hrærið vel. (Vatn sem notað
er þannig reiknist sem hluti af þeim lög sem forskriftin sýnir.)
Þér fáið sömu fljótu hefinguna. Notið það í næstu bakninga
brauð og brauðsnúða.
Aldrei þurfið þér framar að hafa armæðu af að halda gamaldags
fersku geri frá skemdum. Kaupið mánaðar forða af Fleisch-
mann’s Fast Rising Dry Yeast hjá matsölumanni yðar í dag.
1 pakki jafngildir 1 köku af Fresh Yeast!
fundargerðin oft að góðum not-
um komið, fræði um athafnir
sem ekki eru eins kunnar í þjóð-
ræknismálum og starf blaða og
kirknanna eru.
Tímaritið er hið bezta
garði gert. —Meira
úr
Sr. Philip M. Pétursson
AÐ LOKNU SUMRI
1 þeir báðust fyrir, á gatnamótun-
um, hvernig þeir gáfu fátækum
ölmusu, hvernig þeir föstuðu
opinberlega fyrir öllum. Þetta
var trú þeirra, að þannig ættu
þeir að gera! Og allir sem eins
gerðu skoðuðu þeir sem trúaða
menn. Þeir skyldu ekki aðfinnsl
ur Jesú, og misskildu tilgang
hans.
Og það er eins með oss, oft og
tíðum. Það sem hefur festst í
vana hjá oss, finnst oss að sé
landa þjóðarbroti, og allra helzt
fslendingur.
Einu sinni hér í álfu var fs-
lendingm ekki alveg á sama um
að íslendingar úr einu sauðhúsi
giftust inn í annað. Lúterskir
máttu ekki giftast Unitörum.
Og eins var á íslandi. Niðurlæg-
ing var í því fyrir pilt eða stúlku
úr einum landshluta að giftast
inn í annan landshluta. Mörg
dæmi þesskonar hlutdrægni og
hégóma er hægt að finna, sem
sanna það öll, á hvaða sviði sem
er trúar, mannfélags, stjórnar
eða pólitísku, að menn eru ekki
lausir við ófullkomleik. í skoð-
un eða framkomu, eða dramb-
(Ræða flutt í Sambandskirkju rétt og fullkomið og sjálfsagt.i
semi og hlutdrægni í hugsun og
í orði. Menn losast seint við
skammsýni og hegilju, og öðlast
seint þann hæfileika, að vera
hreinskilnir og réttsýnir.
Sem dæmi hreinskilni, en þó
á öðru sviði, kemur mér tilhug-
ar maður, fyrv. prestur og pró-
fastur á Englandi, sem eg las um
í litlu blaði í sumar, er haldið
var upp á afmæli hans, nítugasta
og þriðja, afmæli hans, Og það
var hressandi, og uppbyggjandi
að lesa orð hans, því þau voru
svo laus við allan fyrirslátt eða
hroka eða drambsemi. Hann
minti mig á söguna um toll-
heimtumanninn, sem kom inn í
6. september 1953)
Kæru vinir — að sumarfríinu
loknu komum vér hér saman aft-
ur, x kirkju vora, eins og svo oft
áður, og með því byrjum vér ann
að kirkju-ár, annað starfsár.
Sumir hafa, í sumar, notið
tækifærisins til að ferðast, fá-
einir til að gera langferðir, aðrir
að skreppa út á sumarbústaði í
nærliggjandi héruðum eða sveit-
um, að vötnum eða út á bænda-
og vér skiljum ekki hvernig
nokkur geti fundið að því, ne
hneykslast á því. Samt segjum
vér að engin maður sé óskeikull
né alfullkominn. En í huganum
drögum vér oss sjálfa undan.
Vér erum undantekningin. Það
er eins og í sögunni um karlinn
sem sagði við kerlingu sína, er
hann las heimsfréttir ,og um á-
standið í heiminum: “Stundum
finst mér allur heimurinn vera
af öllu vitinu gengin, nema þú
og eg. Og stundum finst mér|

KmMK,
«hsas
tttfa
FIRÐSÍMANIR
mrx&nwjo
QKSBSXÍVmSA

ganga miklu greiðar ef þér
HRINGIÐ NÚMERIÐ

býli vina eða ættingja. Sumir
hafa eytt sumrinu í bænum, og þd vera það dáiitið. Einu sinni
ekkert farið, nema e.t.v. í hugan- kom koUa til mín, sem hafði þær
um, ekkert þurft þessvegna að
yfirgefa þá ánægju og þau þæg-
indi, sem bærinn einn getur
veitt. En allir hafa, á einn eða
annan hátt, notið sumarsins, sól-
ar og langra daga, og hafa fund-
ið upplyftingu í sumarblíðu og
sumarsælu sólríkra daga.
Nú er haustið og veturinn í
nánd. Sumarið, eða bezti partur
þess, búinn og á enda og fólkið
er, eða fer í þessari viku, að
þyrpast heim og taka upp
þau störf aftur, sem lögðust nið-
ur við byrjun sumarsins, frí-
stunda þess. Og vér komum hér
saman aftur, eins og við höfum
lengi verið vanir, til að halda hér
guðsþjónustu.
til að láta sam-
eiginlega í ljósi trygð vora við
hina frjálsu trúarstefnu, og til
að strengja þess heit, að gera alt,
sem í voru valdi stendur, á hinu
komandi ári til áð efla kirkju
vora, stefnu hennar og mál. Vér
vitum að það er ekki altaf létt'hann vasri af einhverri norður-
fréttir að segja, og bar sig mjög
illa út af þeim, að ung kona, aí
íslenzkum ættum hafði gifst
manni, sem annarar trúar var,
en kistinnar trúar. Hann var
muhameðstrúar og henni fanst
það einhvernveginn eiga ekki
við, að íslenzk stúlka skyldi gift
ast manni sem ekki væri krist-
inn. En samt var þessi maður há-
mentaður. Hann var háskóla-
genginn, og ef eg man rétt út-
s'krifaður í læknisfræði eða í vís-
indum, suður í Bandaríkjunum.
Ef að hann hefði getað kallað
sig kristinn, jafnvel þó að þjóð-
erni eða kyn hans breyttist ekk-
ert hefði að öllum líkindum, ekk
ert verið við það að athuga. En
undir vissum kringumstæðum
er það ekki nóg að vera kristinn
því fólk af svörtu kyni er oft
líka kristið. Þó hefði verið kraf-
íst að hann væri kristinn og af
hvítu kyni, og e.t.v. helzt að

jsriKineaBtnBitaafitaiiesmjiBsysoMiiomisfiaxáem
**««> HAFIÐ
avalt lista ytir þau númer,
sem þér þurfið að kalla

sa>tvam>
Mer tljotan
(anmn
og'fullkcmnari afgreiðsla
fyrir yður
MANITOBA TELEPHONE SYSTEM