Heimskringla - 19.05.1954, Síða 3

WINNIPEG, 19. MAf 1954
HEIMSKRINGLA
3. MÐA
lyðjendastarf bætti það úr |
brýnni þörf. Árið 1878, f jórum!
árum eftir að hann dó, gaf bók- ■
menntafélagið út hið merka rit
hans: — Alþingisstaður Hinn
Forni við Öxará, me'ð stóru korti:
sem hann teiknaði af Þingvelli
eins og hann hugsaði sér þar um
horfs til forna; með teikningum
af klæðnaði, tjaldbúðum og
virkibúðum, svo og af ‘húðfati’
(sem er nokkurskonar “sleeping
bag”), er notað var í ferðalögum.
Margar af skálamyndum Sigurð
ar eru í þýðingu Dasents af
Njálu. Margar af ritgerðum |
þeim sem fundust eftir hann, j
voru samdar til að lesa upp á:
fundum Kvöldfélagsins (Leik-
félagi Andans) og er þar um
auðugan garð að gresja, eins og
dæma má af efni þeirra: “Minn- j
isvarði Ingólfs á Árnarhóli”;
Um veitingahús og sæluhús fyr- i
ir ferðamenn; Lítið eitt um
vatnsástandið hér í bænum;
Tjörnin og skipulag bæjarins;
en þetta er aðeins lítið sýnis-
horn af tillögum þeim er hann;
gerði í bæjar- og framfaramál-
efnum, og stöðugt 'hélt á lofti. j
o o o
Já, Siguður fann að “það jiarf
sð laga alla þjóðina”. Til þess
sð gera það vildi hann láta allt
haldast í hendur, Skáldskap,
söng, músik, og leiklistina. Hann
vildi glæða sjálfsvirðing og
smekk fólksins og honum tókst
furðulega að verða mikið ágengt
i því efni.
“Frá scenunni má mennta
þjóðina í skáldskap, söng, mús-
ík, sýna mönnum alla helztu
þjóðsiði frá öllum öldum, bæði
andlega og útvortis, með mál-
verkum, tableaux o.s.frv.”, sagði
Sigurður. Og það stóð ekki á
löngu þar til hann var farin að
koma einnig þessu í framkvæmd.
Til þessa tíma var lítið um leik-
list á íslandi, aðeins voru það
skólapiltar sem léku gamanleiki,
og oftast á dönsku. Þetta vildi
Sigurður bæta upp, og fór að
sýna jafnhliða gleðileikunum,
skrautsýningar úr fornsögunum,
lifandi myndir (tableaux) sem
hann stóð fyrir að öllu leyti,
teiknaði búninga, málaði tjöld
og sá um allan útbúnað. En leik-
sviðið þurfti að fá íslenzk leik-
rit, sagði hann, og það var bein-
linis eða óbeinlínis fyrir áhrif
hans að íslenzku skáldin fóru að
reyna sig á því að búa til sjón-
leiki, Matthías, Kristján Jóns-
son, Valdimar Briem, Jón Ólafs-
son og Indriði Einarsson. Matt-
hías Jochumsson, þá skólapiltur
sem (1861) bjó í sama húsi og
Sigurður (næst “Klúbbnum, þar
sem leiksýningar voru haldnar),
segir: “Þar var einnig Jón Árna-
son bókavörður, báðir gagntekn-
ir og fullir af íslenzkum fróð-
leik; 'höfðu þeir mikil og marg-
vísleg áhif á mig, og fór eg þá
að semja útilegumennina.” En
Sigurður hefir að líkindum átt
töluverða hlutdeild í leiknum
þar sem honum voru svo kunn-
ugar fornsagnirnar, og sjálfur
orti hann draum Skugga-Sveins,
sem Matthías síðar felldi úr
leiknum.
Sigurður sparaði ekki tíma né
krafta til undirbúnings þessum
nýja leik, sem tekin var beint
úr íslenzku þjóðlífi. Leikurinn
var frumsýndur í febrúar, 1862,
og bæjarbúar voru örlátir í lofti
sínu um hinn unga höfund, og
dáðust mjög að hinni meistara-
legu sviðsetningu og leiktjöld-
um Sigurðar.
Er Útilegumennirnir voru
sýndir veturinn 1866, stóð aftar-
lega í salnum, ungur skólapilt-
ur norðan úr Skagafirði, og
horfði á leiksýningu í fyrsta
sinn. Þá varð Indriði Einarsson
svo gagntekin af hrifningu að
hann spurði sjálfann sig “Er
ckki þetta það mesta í heimi?”
Hann segir svo frá í minningum
sinum, Séð og Lifað: “Allt í einu
var komið við öxlina á mér . . .
Ætlarðu ekki að fara? En áhorf
enda salurinn var tómur fyrir
hálfum tíma. Þá vaknaði eg úr
dvala og gekk heim . . .” Framh.
Thelma
(RAGNAR STEFÁNSSON ÞÝDDI)
“Svo jiú átt skemmtiskip? Þá hlýturðu að
vera herramaður. Þú vinnur ekkert fyrir líf-
inu?”
“Alls ekkert!” og hann yppti öxlum með
samblandi af þreytu og tómlæti, “nema lifa”.
“Er það svo erfitt verk?” spurði hún undr-
andi.
“Ákaflega erfitt”.
Þau þögðu bæði um stund, og andlit stúlk-
unnar varð alvarlegt þar sem hún sat í bátnum
og horfði stöðugt á hann með vaxandi athygli
í augnaráðinu, en ekki snefil af frekri forvitni.
Það var augnaráð þess, sem engu hefir at)
leyna frá liðnu tíðinni; augnatillit saklauss
barns, sem er ánægt með stundina sem er að líöa
og kvíðir engu í framtíðinni. Fáar konur líta
þannig út eftir að hafa náð fullum þroska.
Yfirborðsleg nútíma menning elur upp í
þeim hégóma og eftirsókn eftir fölskum verð-
mætum—Ihún eitrar saklausar hugsanir, og eðli-
lega framkomu. Þessi stúlka hafði auðsjáanlega
ekki orðið fyrir neinum þessháttar áhrifum. Ef
svo hefði verið, hefði hún ekki horft svo djarf-
lega og sakleysslega á hann; hún hefði munaö
eftir því að hún var alein með ókunnugum
manni um miðnætti. Jafnvel þótt það væri sól-
skin; hún hefði gert sér upp feimni, og farið
allskonar krókaleðir og notað vafninga og óheil
indi. En hér kom ekkert slíkt til greina, svipur
hennar varð aðeins mýkri, blíðlegri ög einlæg-
ari, og þegar 'hún tók til máls aftur, var rödd
hennar mjúk og þýð, en laus við meðaumkun.
“Þótt þú elskir ef til vill ekki lífið sjálft,
þá elskarðu hið góða og fagra sem lífið veitir—
er ekki svo? Líttu til austurs! Þar er það að
fara fram, sem við köllum samruna dags og næt-
urs. Getur nokkur gert annað en fagnað yfir þvi
að vera lifandi á slíkum augnablikum. Líttu á,
fljótt! Birtan fer bráðum að fölvast og hverfa."
Hún benti í austur. Hann starði í þá átt, og
nálega hrópaði upp yfir sig af undrun og aö-
dáun. Á tiltölulega stuttum tíma hafði svipblær
og útlit loftsins algerlega breyzt. Eldrauðu og
fjólubláu litirnir höfðu runnið saman í fölbleik
an, gegnsæan hjúp, með vatnsgrænum og róslit
uðum skýjum, en kastgeislar sólarinnar vörp-
uðu gullnum ljóma á silfurlitan mánaskinsfölv-
ann. Umhverfið var svipað ólýsanlegum töfra-
ljóma. Það var eins og sól og tungl væru að
berjast um völdin á þessari jörð.
Þegar ungi maðurinn að lokum fékk sig
til að líta af þessum undraljóma, og snéri sér aö
stúlkunni, fylltist hann nýrrar undrunar yfir
hinni dásamlegu fegurð hennar, en aukist hafði
við geislaflóðið er lék í kringum hana. Sjálfur
báturinn glampaði eins og bráðið gull, og vagg
að létt á sjónum sem silfurgrænum bjarma 'sló
á; en miðnætursólin baðaði langa, gula hárið
hennar, og hver lokkur glitraði eins og gull.
Hið tæplega jarðneska útlit lofts og láðs virtist
speglast í augum hennar og vangasvip. Það virt
ist hafa snert og ljómað upp hárauða upphlut-
inn hennar, og silfurspennurnar, sem hún hafði
um háls og mitti, þangað til hún leit ekki út
eins og jarðnesk vera, heldur eins og ljósálfur
eða gyðja úr norskum þjóðsögnum.
Hún starði til himins með undrunar og til-
beiðslusvip. Þannig var hún hreyfingarlaus
nokkur augnablik eins og engilmynd eftir
Raphael, eða Coreggis; að lokum varpaði hún
öndinni djúpt, og mætti augnatilliti unga manns-
ins, sem ofur auðvelt var að sjá að var fullt að-
dáunar. Hún hálfhrökk við, og kafroðnaði auð-
sýnilega í andlitinu. Hún náði sér samt sem áður
fljótt, ihneigði höfuðið til hans i kveðjuskyni,
hreyfði árarnar og bjóst til að fara.
í augnabliks fljótræðishugsun, sem hann gat
ekki staðist, lagði ungi maðurinn aðra höndina á
borð bátsins eins og til að tef ja fyrir að hún færi,
og sagði:
‘Þarftu að fara undireins?”
Það brá fyrir ofurlitlum undrunarsvip á and
liti hennar, og hún brosti:
Já, auðvitað verð eg að fara, eg er nú þegar
orðin of sein að komast heim.”
“Bíddu augnablik”, sagði hann ákafur; hon-
um fannst hann ekki geta látið þessa yndislega
veru hverfa eins og miðnættisdraum, án þess að
vita hver hún væri, og hvar hún ætti heima.
“Viltu ekki segja mér hvað þú heitir?”
Hún rétti úr sér með þykkjusvip.
“Herra minn, eg þekki þig ekkert. Norskar
stúlkur kynna sig ekki alókunnugum mönnum.”
“Fyrirgefðu mér”, sagði hann ofurlítið
sneyptur, “eg meinti enga móðgun. Við höfum
horft á miðnætursólina saman og—og—eg hélt
—”, hann þagnaði, og fannst hann vera að gera
sig hlægilegan og gat ekki endað setninguna.
Hún leit til hans alvarlega undan löngu.
hrokknu augnahárunum.
“Þú getur oft rekist á almúgastúlku á
strönd Alten-fjarðarins, sem virðir fyrir sér
miðnætursólina á sama tíma og þú”, sagði 'hún.
og það vottaði fyrir hlátri í röddinni. “Það er i
ekkert óvanalegt. Það er jafnvel ekki anuðsyn-1
legt fyrir þig að muna eftir þvílíku smáræði.” |
“Hvort sem það er nauðsynlegt eða ekki, \
þá gleymi eg því aldrei” ,sagði hann, skyndi-
lega með ákafa. “Þú ert engin almúgastúlka!
Láttu nú tilleiðast, ef eg segji þér nafn mitt,
ætlarðu samt að neita að segja til þíns nafns?”
Fögru bogadregnu augnabrýrnar hennar
drógust saman, og hún sagði þóttalega:
“Engin nöfn, nema þau sem eru mér kunn
og kær, láta mér vel í eyrum, — Við sjáumst
ekki aftur. Far vel!” og án frekari orðaskifta, j
beygði hún sig léttilega yfir árarnar og tók lag!
ið, og eftir nokkur stöðug og jöfn áratog sveif
litli báturinn eins léttilega og svala áfram, ög j
fjarlægðist brátt.
Hann stóð og starði á eftir honum, þangað
til hann var orðinn eins og fjarlægur depill.
sem glitraði eins og demantur í birtu loftsir.s
og bylgjanna, og þegar hann gat ekki lengur
séð hann með berum augum, tók hann sjónauk-
ann og fylgdi stefnu bátsins eftir vandlega.
Lengi sveif hann áfram þráðbeint, en allt í einu ,
breytti hann stefnu, og hvarf undir klettóttan (
höfða, er skagaði langt fram í f jörðinn; sam- j
stundis breyttist hið skínandi himinhvolf í
perlumóðulitan hjúp, er huldi hið konunglega
hásæti sólarinnar. Örlítið hafrænukul boðaði
komu dagsins. Létt þokuslæða huldi eyjarnar
úti á. firðinum. Einhver haustblær—jafnvel
þótt þetta væri í júnímánuði—lagðist yfir um-
hverfið ,er áður hafði verið baðað í geislum mið-
nætursólarinnar. Lævirki flaug allt í einu upp
úr hreiðri sínu á nærliggjandi engi, og sveif
hærra og hærra með yndislegum söng.
Mi'ðnætursólin skein ekki lengur— það sást
aðeins móta fyrir lögun hennar gegnum hinn
ljósa rökkurhjúp—fyrirboða dagrenningarinn-
ar.
2 KAFLI
“Gabbaður!” sagði hann, og hló ofurlítið
gremjulega, þegar báturinn hvarf honum sjón-
um. “Og það af konu líka! Hver mundi hafa
trúa'ð því ? Já, hver mundi hafa trúað því, Bar-
ón Philip Bruce Errington, hinn auðugi og eft-
irsótti ungi maður, sem allar mæður meðal höfð
ingjastéttarinnar í London höfðu úti allar klær
að ná í handa óútgengnum dætrum sínum —
hann, sem mest var dáður, mesta eftirlætisgoð-
ið sem lengst var búið að eltast við, var gabb-
aður, smáður og allt að því fyrirlitinn—af
hverri? Prinsessu, er fór huldu höfði, eða al-
múgastúlku? Hann braut heilann um það, meö-
an hann kveikti í vindli, og gekk fram og aftur
á ströndinni, hugsandi, með undrunar, og ná-
lega þykkjusvip á hinu fríða andliti. Hann var
ekki vanur því að leikið væri með hann, eða
honum gert á móti á nokkurn hátt, í smáu eða
stóra. Ættgöfgi hans var svo svíðkunn og af-
staða hans í helzta félagslífinu svo öfundsverð,
að það eitt var nægilegt til afla honum vin-
sælda og virðingar. Hann var einkasonur barór.s
er var eins víðkunnur fyrir sérvitringshátt eins
og auðlegð sína. Hann hafði verið skemmt eft-
irlætisgoð og uppáhald móður sinnar; en nú
voru foreldrar hans bæði dáin, og thann var
einn síns liðs; hafði erft auð og nafnbætur föð
ur síns og var algerlega sinn eigin herra. Og
eins og væga refsingu fyrir að vera ríkur, og
fríður og myndarlegur sýnum líka, varð hann
að sæta því, að flestar stúlkur sem hann hafði
eitthvað kynnst, höfðu verið ábærilega ást-
fangnar í honum; hann átti því bágt með a'ð
skilja, og sætta sig við hina þóttafullu og kulda
legu framkomu þessarar stúlku, sem var björc
og fögur, — jafnvel í hans augum—fegurst
allra sinna kynsystra.
Hann var í ergilegu skapi; hégómagirnd
hans hafði orðið fyrir þungu áfalli. — “Eg er
viss um að spurningar mínar voru algerlega1
meinlausar”, tauta'ði thann gremjulega, hún
hefði getað svarað þeim á einhvern hátt. Hann
horfði óþolinmóðlega yfir fjörðinn, það sást
ekkert til lystiskipsins hans enn.
“En hvað þessir náungar eru lengi!” sagói
hann við sjálfan sig: “Ef að hafnsögumaðurinn
væri ekki með þeim mundi eg fara að halda að
þeir hefðu siglt “Eulalic” í strand.”
?
Professional and Business |
------- Directory——
Office Phone
924 7C2
Res. Phone
726 115
Dr. L. A. SIGURDSON
528 MEDICAL ARTS BLDG.
Consultations by
Appointment
Dr. P. H. T. Thorlakson
WINNIPEG CLINIC
St. Mary's and Vaughan. Winnipeg
Phone 926 441
J. J. Swanson & Co. Ltd.
REALTORS
Rental, Insurance and Financial
Agents
Sfmi 927 538
308 AVENUE Bldg. — Winnlpeg

L. J. HALLGRIMSSON
B.A. LL.B.
BARRISTER & SOLISITOR
734 Somerset Bldg.—Wpg.
Bus. 'Ph. 93-7565 Res. Ph. 72-4636
CANADIAN FISH
PRODUCERS Ltd.
3. H. Page, Managing Director
Wholesale Distributors ot
Fresh and Frozen Fish
311 CHAMBERS ST.
Ofíice Ph. 74-7451 Res. Ph. 72-3917
M. Einarsson Motors Ltd.
Buying and Selling New and
Good Used Cars
Distributors for'
FRAZER ROTOTILLER
and Parts Service
99 Osbome St. Phone 4-4395
The BUSINESS CLINIC
(Anna Larusson)
306 AFFLECK BLDG. (Opp. Eaton’s)
Office 927 130 House 724 315
Bookkeeping, lncome Tax, lnsurance
Mimeographing, Addressing, Typing
MALLON OPTICAL
405 GRAHAM AVENUE
Opposite Medical Arts Bldg.
TELEPHONE 927 118
Winnipeg, Man.
COURTESY TRANSFER
& Messenger Service
Flytjum kistur, töskur, húsgögn,
píanós og kæliskápa
önnumst allan umKúnað á smásend-
ingum, ef óskað er.
Allur fltunineur ábyrgðstur
Sími 526 192 lt)% Pritchard Ave.
Eric Erickson, eigandi
BALDWINSON’S BAKERY
749 Ellice Ave., Winnipeg
imilli Simcoe & Beverley)
Allar tegundir kaffibrauðs.
Brúðhjóna- og afmæliskökur
gerðar samkvæmt pontun
Sími 74-1181
DR. A. V. JOHNSON
DENTIST
★
506 Somerset Bldg.
*
Office 927 932 Res. 202 398
Thorvaldson Eggertson
Bastin & Stringer
Lögfrccðinqai
Bank of Nova Scotia Bldg.
Portage óg Garry St.
Sími 928 291
H. J. PALMASON
CHARTERED ACCOUNTANT
505 Confederation Life Bldg.
Winnipeg, Man.
Phone 92-7025
Home 6-8182
Rovatzos Floral Shop
253 Notre Dame Ave. Ph. 932 934
Fresh Cut Flowers Daily.
Plants in Season
We specialize in Wedding and
Concert Bouquets and Funeral
Designs
Icelandic Spoken
A. S. BARDAL
LIMITED
selur líkkistur og annaLst um
útfarir. Allur útjbúnaöur sá bestl.
Ennfremur selur hann aiigirongr
minnisvarða og legsteina
843 SHERBROOKE ST.
Phone 74-7474 Winnipeg
Union Loan & Investment
COMPANY
Rental. Insurance and Finandal
Agents {
Sími 92-5061
508 Toronto" General Trusts
Bldg.
Halldór Sigurðsson
Sc SON LTD.
Contractor & Builder
526 Arlington St.
Sími 72-1272
FINKLEMAN
OPTOMETRISTS
and
OPTICIANS
Kenaington Bldg.
275 Portage Ave. Winnipeg
PHONE 922 4%
Vér verzlum aðeins með fyrsta
fiokks vörur.
Kurteisleg og fljót afgreiðsia.
TORONTO GROCERY
PAUL HALLSON, eigandi
714 Ellice Ave. Winnipeg
TALSÍMl 3-3809
Off. Ph. 74-5257 700 Notre Dame Ave.
Opp. New Maternity Hospital
NELL’S FLOWER SHOP
Wedding Bouquets, Cut Flowers
Funeral Designs, Corsages
Bedding Plants
Mrs. Albert J. Johnson
Res. Phone 74-6753

1
GRAHAM BAIN & CO.
PUBLIC ACCOUNTANTS and
AUDITORS
874 ELLICE AVE.
Bus. Ph'. 74-4558 - Res. Ph. 3-7390
Office Ph. 92-5826
Res. 40-1252
DR H. J. SCOTT
Specialist in
EYE, EAR NOSE and THROAT
209 Medical Arts Bldg.
HOURS: 9.30 - 12.00 a.m.
2 — 4.30 p.m.
■—e* A-

J. WILFRID SWANSON
& CO.
Insurance in all its branches.
Real Estate — Mortgages — Rentals
210 POWER BUILDING
Telephone 937 181 Res. 403 480
LET US SERVE YOU
tr~
Hafið HÖFN í Hoga
ICELANDIC OLD FOLKS
HOME SOCIETY
— 3498 Osler Street —
Vancouver 9, B. C.
V______________________^
Hann lauk við að reykja vindilinn, og kast1 f-—
"S
aði stúfnum út á sjó; hann stóð og horfði hálf
fýlulega á smáöldurnar, sem féllu upp að brún-
leitu, glitrandi fjöruborðinu við fætur hans, og
gat ekki hætt að hugsa um þessa ókunnu, undar-
legu stúlku—svo yndislega fagra og tignarlega
í látbragði og limaburði, með bláu, djúpu aug- I
un, og lokkalanga, gulllita hárið. j|
JACK POWELL, B.A. LL.B.
BARRISTER, SOLICITOR,
NOTARY PUBLIC
Off. Ph. 927751 - Res Ph. 56-1015
206 Confederation Building,
Winmpeg, Mán.

“A Realistic Approach to the
Hereaftqr”
Wpg. author: Edith Hansson
Price $1.00
Björnsson’s Book Store
702 Sargent Ave.
Winnipeg