Heimskringla - 09.06.1954, Blaðsíða 1

LXVIII, ÁRGANGUR
NÚMER 36.
WINNIPEG, MIÐVTKUDAGINN, 9. JÚNf 1954
FRÉTTAYFIRLIT OG UMSAGNIR
STÓRBRUNI f WINNIPEG
Á þriðjudagsnóttina í þessari
viku urðu fimm stóhýsi alelda í
hjarta Winnipegbæjar. Brunnu
sum til ösku, en önnur urðu fyr-
ir miklum skemdum.
Þetta var á Portage Ave.,
norðan megin. Kom eldurinn
upp í Time byggingunni á 333
Portage og breiddist brátt út það
an til Dismor block 327 Portage
og Edwards block 325V2 Por-
tage, Affleck block 317 Portage,
Norlyn Building 309 Hargravé
St. í byggingum þessum voru
margar skrifstofur og verzlanir
í hverri. Er áætlað að um 7000
manns tapi vinnu í bráð að
minsta kosti.
Tjónið af bruna þessum er tal
ið að nema alt að þrem miljón-
um dala.
Eldurinn er sagður að 'hafa
kviknað frá ljósamerki fyrir
framan Time-bygginguna. Þetta
vildi til í fellibyl, er ótal margt
annað en þetta merki setti úr
lagi. Vindhraðnn var 72 mílur
af suðaustri, og hann feldi ljósa-
staura, sleit víra, feykti þökum
af húsum og gerði ægilega mik-
inn og víðtækan skaða út um alt
þetta fylki. Frá stórhýsunum
sem hér í bæbrunnu og sum voru
7 gólfhæðir eins og Time-bygg-
ingin, lagði svo mikinn hita, að
byggingar sunnan við Portage
hefðu í bál farið ef ekki hefðu
verið varðar með stöðugum vatns
austri. Brotnuðu gluggar á ein-
stöku etöáum af hitanum, eins
og í búð Eatons, er varin var þó
af slökkuliði lengst af og ekki
var opnuð daginn eftir.
Eldtungurnar voru oft hátt á
lofti og leit mjög ískyggilega
út með að koma í veg fyrir út
breiðslu eldsins. Að slökkva eld
hafið, kom ekki til mála. En er
fram á þriðjudaginn kom, lægði
veðrið og útbreiðsla eldsins varð
stöðvuð.
Þetta er sagður mestur bruni í
sögu Winnipegborgar.
En þrátt fyrir alt sem ágekk, I
týndu engir lífi. Má það eflaust'
þakka því, að þetta skeði að
nóttu og starfsfólk í byggingun-
um var heima hjá sér.
18. JúNI
Blaðið Minneota Mascot s.l.
viku, hermir að Valdimar Björns
son, Minneapolis, Minn., muni!
flytja fyrstu útvarpsræðu sína í
kosningabardaganum syðra 18.!
júní. Hann sækir, sem áður hefir|
verið skýrt frá um sæti í Öld- j
ungadeild Washington þingsins
undir merkjum republika.
ERU ESKIMÓAR BLAND-
AÐIR VÍKINGUM?
í fyrirlestri sem próf. T. J.
Oleson flutti í þágu sögufélags
Canada í Manitobaháskóla s.l.
föstudag vakti hann meðal ann-
ars máls á því, að einn af leynd-
ardómum sögunnar væri ennþá
sá hvað orðið hefði af íslend-
ingum, sem flutt hefðu til
Grænlands forðum, en horfnir
hefðu verið þar í byrjun 16 ald-
ar.
Tók prófessorinn fram, að
ætlun manna hefði lengi verið >
sú, að þeir hefðu verið yfirbug-
aðir eða drepnir af Eskimóum.
Nú eru skoðanir manna orðnar
þær að þeir muni hafa haldið.
sniám saman til landsins í vestri
cg blandast þar Eskimóum. Þyk
it próf. Oleson sú tilgáta miklu
Hklegri en að þeir hafi verið yf-
*runnir.
Ur. Jón Dúasson, sem kynstur
hefir skrifað um íslendinga á
Grænlandi, heldur þessari skoð-
un fram. Vilhjálmur Stefánsson
fann og ýmislegt í fari Eskimóa,
er hann taldi inn í þjóðlíf þeirra
komið frá íslendingum, en ekki
frá neinum öðrum þar á
meðal hreiðurgerð æðarfugls.
Um skeið héit maður að bækur
Dr. Jóns Dúasonar um þetta efni
yrðu þýddar á ensku og birtar
hér vestra. Af því hefir ekki orð
ið. Vakti þó það sem prófessor
Oleson hélt fram um þetta
mikla athygli áheyrenda hans,
er flestir voru fulltrúar á fundi
vísinda og menningarfélaga
Canada, sem hér hafa setið árs-
fund sinn.
NÝR HÁSKÓLA FORSETI
Dr. Hugh, Hl Saunderson heit
ir sá, er við forustu Manitoba-
háskóla tekur 1. september. En
Mr. Gillson, núverandi forseti
Hinri nýi forseti er kennari
við háskólann. Hann er fæddur
í Winnipeg og uppalinn, og út-
skrifaður af Manitobaháskóla.
Er hann eini háskóla forsetinn
úr hópi þeirra, er skólinn hefir
útskrifað-
Dr. Saunderson er fæddur 23.
nóvember 1904, er giftur og á tvö
börn.
HVEITIVERÐ LÆKKAÐ
TÍU CENTS
Þegar hún Sigríður söng
f ómfræði ekkert eg skil
—það alrei eg hyl eða dyl —
Eg hlusta með ótömdu eyra,
En eitthvað mér fanst eg þó heyra
þegar hún Sigríður söng.
Já, eitthvað, sem huga minn hreif
og hátt yfir dagþrasið sveif
og hungraða sálina saddi
og samtímis hresti og gladdi
þegar hún Sigríður söng.
Þá klökknuðu konur og menn;
þær kveldstundir munum við enn:
það var eins og lífstraumur liði
um loftið með himneskum friði
þegar hún Sigríður söng.
Sig. Júl. Jóhannesson
væru að heimta fyrir hönd Kína
inngöngu í félag Sameinuðu
þjóðanna, hefðu lesið í þeirri
skýrslu um meðferð Kínverja á
föngum vorum, um þvingunina
er í frammi var höfð við þessa
menn með bundnar hendur sér
á bak, bæði í ytri misþyrmingum
lætur þá af starfi sökum van- og opium neyzlu þeim að nauð.
heilsu.
ugu til að fá samþykt þeirra á
ýmsum lognum óhróðri og sví-
virðingum til að dreyfa út um
allan heim á Sameinuðu þjóðirn-
ar? Og að halda þvi fram eftir
þetta, að stjórn kínverja sé alls
góðs verðug fyrir þetta, er
meira en eð fæ skilið, þó hitt sé
ekki nefnt, sem út yfir allan
þjófabálk tekur, að við eigum
að þoknast þeim fyrir hvað “frið
eiskandi” þeir séu, á sama tíma
og Sameinuðu þjóðirnar eiga í
kostbæru stríði við þá, og telja
Hveitiráð Canada hefir ákveð- má Þá sem fremstu og undirför-
iðið að lækka verð á hveiti Um!ulustu árásarþjóð heimsins um
10 cents hvern mæli, komið til l,essar mundir.
Ft. William.
C. D. Howe viðskiftaráðhr.,
sagði hveiti í Bandaríkjunum,
sem flutt er úr landi, hafa lækk-
að um 10 cents.
Hveitiverðið í þessu landi er
þá $1.55 í Ft. William.
Ug get lofað því fyrir hönd
Bandaríkjanna, að þau munu
aldrei á það sættast, að þessi
umrædda þjóð kaupi sig fría af
öllu ódæðinu sem hún hefir í
frammi haft, eða tilraunir henn-
ar með lygum og undirferli,
Kvarta hveitisamlögin und- að kumast inn * * felag Sameinuðu
an að þetta meini 50 milj. dollara! þjóðanna. Það lægi Kína nær að
fyrir bændur. Aðrir ætlalhætta stríðinu í Koreu og bæta
sam-'bær yfirtroðslur sínar. Inn í fé-
um'lag Sameinuðu þjóðanna eiga
þeir ekkert annað erindi en að
tap
þetta geta orðið byrjun á
kepni í verðlækkunarátt
allan heim.
“STJÓRN KÍNA EKKI
FÉLAGSHÆF!”
Benry Cabot Lodge, yngri
heitir maður. Hann er bandarísk-
ur. Hann hefir um skeið verið
fulltrúi Bandaríkjanna á þingi
fá þar þrengt í gegn lögum, sem
leyfa þeim óáreittum að velta
sér yfir hvaða smáþjóð, sem þeir
ráða vel við, og hneppa hana í
kúgunarfjötra, sem í villu-
mensku einni þekkjast.
Dæmi þessa eru deginum ljós-
ari af gerðum kínverskra kom-
Sameinuðu þjóðanna. Eigi allsimunista bæði { Koreu> Indo_
fynr löngu var þar mál á döf er Kina Qg j Kinaveldi sjálfu. þvi
" Þórti ekki standa sem þjóð þeirra er ekki frjáls að því
honum þótti ekki standa
bezt á með. En það var um inn-
göngukröfu Kína í félag Sam-
einuðu þjóðanna. Dróg Lodge
enga dul á, að hann teldi fram-
komu Kínastjórnar hafa verið þá
að hún gæti ekki siðferðislega
dæmst félagshæf! Benti hann
fyrst á, málstað sínum til stuðn-
ings, að það væri alls endis ný-
móðins siðmenning af einni þjóð
er gerast vildi vinur annara
þjóða, að krefjast inngöngu í
stofnanir þeirra sem hún hefði
um mörg ár ofsókt og hótað öllu
illu. Sameinuðu þjóðirnar væru
ekki siðferðislega svo vanþrosk-
aðar, að þær gætu stilt sig um að
spyrja slíkan umsækjanda: —
Hver hefir skapað þig skepnan
mín?
að taka hinn minsta þátt í
stjórn landsins.
Lodge sagði metið af rann-
sóknarnefndinni, sem á var
minst, að 15 miljónir Kínverja
hefðu verið myrtir af kommún-
istum í Kína síðan 1944. Hann
skoraði á Kínverja, ef þeir dyrfð
ust að mótmæla þessu, að leyfa
opinbera rannsókn á því. En auk
þessa, bætti Lodge við, að eins
margar miljónir manna væru
hneptar í fangaver, og væri með
ferð á þeim hin sama og fanga-
lýð Rússa, og væri þá mikið
sagt, því slíkt allsherjar þræla-
hald væri óvíða að finna í sög-
unni. Kínverjar væru annað
hvort ekki menn til að hreinsa
sig af þessu, eða þeir væru á því
siðferðisstigi, að þeim stæði á
Að öðru leyti vitnaði Lodge
í rannsóknir sem Sameinuðu' sama um það.
þjóðirnar og Bandaríkin hefðu! ---------------
gert í sambandi við nefnda inn-| FRÁ ISLANDI
göngukröfu kínverja. En skýrsla] ------
sú nær yfir framkomu kínverskuj Þúsundir Reykvikinga fögn-
stjórnarinnar frá því fyrsta'uðu forsetahjónunum í gær
bæði inn á við og út á við. | morgun við heimkomu þeirra úr
Eg spyr í alvöru, sagði Lodge' Norðurlandaförinni. Hafnar-
hvort að þær þjóðir, sem nú bakkinn var fánum skreyttur er
Gullfoss lagði að landi og hvar-
vetna blöktu fánar við hún í
bænum í tilefni af komu forseta
hjónanna.
Frú Auður Auðuns forseti
bæjarstjórnar bauð forsetahjón-
um velkomin heim í nafni Reykj
avíkur.
Forseti fslands þakkaði mót-
tökurnar, lýsti gleði þeirra hjóna
yfir að vera komin heim, og að
fjallafaðmurinn, landið, hefði
heilsað þeim á sama tíma með
hinu fegursta veðri.
Forsetahjónin, herra Ásgeir
Ásgeirsson og frú Dóra Þór-
hallsdóttir voru frá þyí í byrjun
apríl-ánaðar á ferðalagi um Norð
urlönd í opinberum heimsókn-
um, fyrst í Danmörku, þá í Sví-
þjóð og seinast í Finnlandi. Var
þeim hvarvetna fagnað mjög
hjartanlega. Hefir aldrei verið
skrifað jafnmikið um ísland í
Norðurlandablöðum, eins og á
þessum tíma. Úr hinni opinberu
heimsókn til Noregs gat ekki
orðið að sinni, vegna fráfalls
Mörthu krónsprinssessu. En for-
setahjónin fóru til Noregs til að
vera við útför hennar. (Eftir
blöðum að heiman 8. maí)
★
Matthíasarsafn á Akureyri?
Jónas Jónsson frá Hriflu hef-
ur skorað á bæjarstjórn Akur-
eyrar að kaupa Sigurhæðir hús
Matthíasar Jochumssonar og
koma upp Matthíasarsafni til
minningar um skáldið. Vill Jón-
as að í safnið verði safnað ýms-
um munum úr eigu þjóðskálds-
ins og hafa þar allt sem likast
því er sr. Matthías bjó þar.
—Alþbl. 29. apírl
★
Nýtt blað sem nefnist listdóm-
arinn, ritstjóri Sigurður Skag-
field, hefur hafið göngu sína.
Segir, í blaðinu, að það flytji
hljómlistarmál, leikhúsmál, út-
varpsmál, stefjamál og þætti. —
í þessu fyrsta blaði er þetta efni
m.a.: Ritdómur um leikritið
Villiöndina, Málverkasýning Ör
lygs Sigurðssonar, Ágætur söng
ur Karlakórs Reykjavíkur, List-
rænn söngur Magnúsar Jónsson
ar, Ronni Reykvíkingur.
—Mbl. 11. maí
★
Mok-fiskirí í Ólafsvík
Þessa viku hefur verið mikil afla
hrota hjá bátunum. Hafa þeir
verið með 9—14 tonn daglega.
Vinna er hér óvenjulega mikil,
og þrátt fyrir að kvenfólk og
börn hafi gengið í fiskvinnuna,
hefur orðið að fá menn úr nær-
liggjandi sveitum til að vinna
að fiskinum og skipa upp vör
um.
Undanfarna tvo daga hefur
verið norðaustan kaldi og er út-
lit fyrir áframhaldandi kulda.—
Gróður var orðinn töluverður en
nú hefur dregið mikið úr hon-
um, enda hafa verið næturfrost
þessa daga. Sauðburðurinn er
víða byrjaður í sveitunum og er
Ruth Thorvaldson
GÓÐUR GOLFLEIKARI
Miss Ruth Thorvaldson heit-
ir stúlka ein, há vexti og tíguleg
með blá augu og ljósbjart hár
Hún er 20 ára gömul, nýútskrif-
uð úr Arts-deild Manitobahá-
skóla og leikur golf hjá St.
Charles Country Club í Winni-
peg. Hún hlaut þann frama í
golfleik í Niakwa Country Club
s.l. föstudag, að vinna Tribune
bikarinn, sem blaðið veitir þeim
er í golf skarar fram úr í Win-
nipeg hinni meiri. Með sigri
þessum hefir hún tvisvar unnið
verðlaunabikar þennan á þrem-
ur árum, sem met er í sigursæld
nokkurs áður.
Miss Thorvaldson er dóttir
Mr. og Mrs. G. S. Thorvaldson,
Q.C. í Winnipeg. Afi hennar var
Sveinn heitinn kaupmaður Thor-
valdson í Riverton, þjóðkunnur
sæmdarmaður.
ekki vitað enn sem komið er
annað en hann hafi gengið vel.
Fróðárheiði er orðin vel fær
bifreiðum, og yfirleitt allir veg-
ir hér í góðu ásigkomulagi eftir
veturinn. —Mbl. 8. maí
★
Helgur dómur Ólafs helga
geymdur í gullbornu silfur
skríni á Akureyri
í gullbornu silfurskríni norð-
ur á Akureyri er geymdur hluti
af helgum dómi Ólafs helga Nor
egskonungs, sem lét sér svo annt
um að kristna íslendinga og
Norðmenn. Er þessi helgidómur
kominn hingað til lands frá Nor-
egi; nú vandlega geymdur á alt-
ari kaþólsku kapellunnar á Ak-
ureyri. Segir frá þessu í nýút-
komnu hefti af tímariti því, sem
kaþólskir prestar gefa út og
nefnist: Merki krossins.
Séra Hákon Loftsson, kaþólsk
ur prestur á Akureyri ritar þar
grein um áköllun Ólafs helga á
fslandi.
Telur hann, að Ólafur helgi
hafi verið ákallaður alla dýrlinga
mest á íslandi í kaþólskum sið,
næst á eftir Pétri postula og Þor
láki helga Skálholtsbiskupi. Var
hann nafndýrlingur fjölmargra
kirkna, m.a. Þingvalla, Gríms-
eyjar, Bæjar í Borgarfirði, Hafn
ai í Melasveit, Miklabæjar í
Blönduhlíð, Skútustaðir, Ytra-
hólms á Akranesi og Stóruvalla,
svo að dæmi séu nefnd. Auk
þess voru margar kirkjur undir
vernd hans.
Höfuðdýrlingurinn var þó vit
anlega María hin heilaga guðs-
móðir og voru henni helgaðar
um 200 kirkjur á íslandi.
Séra Hákon segist ekki vita
til þess, að helgur dómur Ólafs
hafi fyrr verið í eigu íslenzkrar
kirkju. Telur hann þó mjög lík-
legt, að öskjuskríni með helgum
dómi hans hafi verið hér til í
eign kirkna, sem báru nafn hans.
eða á Hólum eða í Skálholti. En
ef helgur dómur Ólafs hefir ver-
ið hér til á miðöldum, hefir hann
farið sinn veg á siðaskiptatím-
um annað hvort verið brenndur
af siðaskiptamönnum eða falinn
og geymdur *hjá kaþólsku fólki
eins og vitað er um krossa.
Fyrr á öldum var Ólafur helgi
mjög ákallaður hér á landi og á
hann heitið. Segist séra Hákön
sjálfur hafa reynt að fyrirbænir
Ólafs helga mega sín mikils og
hvetur hann trúaða til að færa
honum áheit sín ásamt öðrum
•
helgum mönnum, sérlega Guð-
mundi góða Hólabiskupi. Hafa
slík áheit tíðkast allt frá- upp-
hafi kristninnar.
Hinn helgi dómur Ólafs sem
geymdur er í silfuröskjunni á
altari á Akureyri, er sendur
hingað til lands fyrir milligöngu
hins heilaga dýrlings, segir sr.
Hákon, af dr. Mangers biskupi í
Osló.—Tíminn 30 apríl
Mrs. F. D. Roosevelt kvað
vera ráðin til að fara til Rúss-
lands í erindum fyrir tímaritið
Look. Er sagt að hún hafi feng-
ið leyfi af Rússa hálfu, að ferð-
ast til og frá um landið.
★ ★ ★
Mr. og Mrs. R. K. Siddall, sem
búið hafa í Montreal, eru flutt
til Winnipeg. Mrs. Siddall er
aóttir Mr. og Mrs. G. S. Thor-
valdson, Q.C. í Winnipeg.