Heimskringla - 23.03.1955, Side 1

CENTURY MOTORS LTD*
247 MAIN — Phone 92-3311
S. -------------—
r

CENTURY MOTORS LTD.
241 MAIN - 818 PORTAGE
LXIX, ARGANGUR
WINNTPEG, MIÐVTKUDAGINN. 23. MARZ 1955
FRÉTTAYFIRLIT OG UMSAGNI *%?££££hji
. félaginu, er greitt kaup fyrir
Stórveldafundurinn á Yalta,síðan gerst, sanni, að á Potsdam þessar 3 vikur En þ€ir setn
„ . ,A , fundinum hafi eiginlega keyrt ekki hafa unmð svo lengr og þeir
\1H 10 aium |um þyephrygg meg samkomulag eru sagð*r ?50, verða af kaupi
Það lang-eftirtakaverðasta
heimsfréttunum s.l. viku, var ráðið lögum og lofum í alheims-
í Rússa og frá því hafi vígtennur sinu
Transcona-smiðjurnar loka 8.
fregnin, er birtist af því, er þeir
Roosevelt, Churchill og Stalin
þinguðu á Yalta í stríðslok um
örlög Evrópu, ef ekki alls mann
kynsins.
Menn spyrja hversvegna þessi
skýrsla sé nú birt? Því er ekki
auð-svarað. Bretar voru á móti
því og báru við, að svo hefði ver-
ið ákveðið í skýrslunni á fund-
inum, að hún skyldi ekki vera
birt, fyr en að þeim látnum er
þátt tóku í starfi Yalta-furldar'
ins. Nú eru tveir af þe>m dánir,
Roosevelt og Stalin- En Church
01 er á lífi og hiun eini (til mót-
rnæla. Það getur verið, að
republikanar í Bandaríkjunum
sjái sér einhvern pólitískan leik
með því að leggja spilin á borð-
ið. En þar sem fundurinn fjall-
aði um mál, er framtíð mann-
kynsins varðaði, virðist margt
óþarfara hafa verið gert, en að
kynna það almenningi allra
ianda. Demókratar eru ekki held
ur sem ánægðastir. En þá áhrær-
ir þó Potsdam fundurinn, ef til
vill meira, og sem margir repub
likar nú heimta, að einnig verði
birt skýrsla af.
Og hvað er svo að læra af
skýrslunum eða fundargerning-
unum frá Yalta?
Ekki neitt sérlega mikið. Flest
sem þar er haldið fram, kemur
kunnuglega fyrir sjónir. Þó má
einttök atri'&'. «em fjöld-
anum er ekki kunnugt um.
Að Stalin hafi áskilið sér held
ur mikið fyrir þátttökuna í jap-
anska stríðinu, vita menn nú um.
En þó Roosevelt sé þar talinn
að hafa verið i meira lagi eftir-
gefanlegur, ber þess að gæta, að
stríðinu við Japa lauk einum sex
mánuðum eða ári, áður en nokk-
urn varði og aðeins viku eftir að
Rússar fóru í það strið. Því ollu
hinar hröðu uppfynningar í
sprengjuhernaði.
Annað sem skýrslurnar sýna,
er að Roosevelt vildi að Bretar
yfirgæfu Hong Kong, færu með
öllu burtu úr Kína.
Það vildi C'hurc'hill auðvitað
ekki heyra.
Þá bera skýrslurnar með ser,
að Roosevelt hafi viljað, að
Frakkar sleptu hendi af Indo-
Kína, en þar tækju við alþjóðleg
eftirlitsnefnd frá Bretum, Banda
ríkjunum, Rússlandi og Frakk-
landi.
Kína vildi hann að þessar
þjóðir hjálpuðu einnig til að
koma fyrir sig fótum efnalega.
Þá herma skýrslurnar, að Roos
evelt hafi verið með því að
Þýzkaland væri brytjað sundur
Rúr og Saar
málunum.
Það væri því hreint ekki f jarri
að birta leyndardóma þess fund
ar ef því nafni mega kallast, eigi
síður en Yalta fundarins.
Uppgötvai'i pennicillin
dáinn
1 London dó 11. marz Sir Alex
ander Fleming, uppgötvari
undralyfsins pennicillin, 75 ára
gamall.
Hann var Skoti að ætt. Lyfið
fann hann upp í fyrra alheims-
stríðinu, var hann starfsmaður í
læknadeild hersins. Er kostir
þess helzt, að það verndar hvítu
blóðkornin frá skemdum, en ekk
ert rotvarnarlyf var áður til, er
ekki vann þeim tjón og veikti
þau eigi síður en gerlana, er
drepa átti.
Þúsundir á þúsundir ofan, eiga
uppgötvaranum mikið að þakka
ef ekki líf sitt að launa, því lyf
hans hefir læknað undrunsam-
lega skjótt, fjölda manna, er áð
ur mátti ólæknandi telja—og ger
ir enn.
Sir Alexander var heiðraður
1944 með nafnbót og hlaut 1945
Nobels-verðlaun.
En fyrir uppgötvun sína, tók
hann aldrei eyri. Er þó lyf hans
framleitt í lesta tali út um allan
heim.
Beven rekinn úr verka-
mannaflokkinum!
Þingmenn verkamanna-
flokksins á Englandi komu sér
saman um að reka Bevan úr
flokki sínum.
Ástæðan fyrir rekstrinum er
ólöghlýðni. Atkvæðin féllu
þannig að 141 voru með rekstri,
en 112 á móti.
Mál þetta klýfur því flokkinn,
sem næst í tvent.
|En svo mun mega segja, að
aðalflokkurinn, en ekki þing-
menn hans, geti hrundið Bevan
úr verkamanna-flokkinum. En
eftir ósigurinn á þingi, mun
hann litla uppreisnarvon eiga
innan flokksins.
Þetta ósætti flokksins, ér
samt nægilegt til þess, að í-
haldsmenn eru farnir að benda
foringja sínum Churchill á, að
gera sér nú mat ur þessu og
efna til kosninga, áður en verka
mönnum rennur reiðin!
júlí, en Fort Rouge 1. ágúst. í
smiðjunum vinna um 3000 manns.
CR ÖLLUM ÁTTUM
Emanuel Shinwell, fyrrutn
hermálaráðherra verkamanna-
stjórnarinnar á Englandi, spurði
Sir Winston Churchill um hvað
satt væri í því, sem MJanchester
Guardian segði um að flokks—
menn hans væru að spyrna hon-
um úr stöðunni? Churchill svar
aði, að það væri leiðinlegt, þeg-
ar gáfaðir menn létu blöð ginna
sig.
Annars er haldið að það sé nú
ráðið, að Churchill leggi niður
völdi 5. apríl. En það er óstað-
fest frétt.
•
“Svi'lcarinn frá Yalta”, var með
rauðu máli skráð á stallinn und
ir styttu Roosevelt forseta á
Grosvenur square í gær. Stytta
þessi er á móti Sendiherrahöll
Bandaríkjana í London og var
afhjúpuð af Mrs. Roosevelt ’48.
Brezkur almenningur reisti stytt
una á sinn kostnað.
Friðriksson prédikar. Verður að
henni lokinni farið yfir í sam-
komuhús bæjarins og samkom-
unni þar haldið áfram.
í Árborg, í lútersku kirkjunni,
þriðjudagskvöldið 29. marz kl.
8.30.
Að Gimli, í samkomuhúsi bæj
arins (Parish Hall), miðviku-
dagskvöldið 30. marz kl. 8.30.
í Winnipeg Fyrstu lútersku
kirkju, föstudagskvöldið 1. april
kl. 8. að kvöldi.
Á öllum þessum samkomum
verða aúk erindis Gunnars um
Reykjavík og kvikmyndasýning-
arinnar ýmis atriði önnur til
skemtunar, söngur, kvæðaflutn-
ingur (barna) o.fl. er byggðirnar
hafa undirbúið hver á sínum stað
og vonandi mun verða getið, er
frásagnir berast af hinum ein-
stöku samkomum að þeim lokn-
um. Það eitt er vist, að allir hafa
verið' samtaka um að undirbúa
þessar samkomur sem bezt, svo
að heimsókn hinna góðu gesta
megi verða þeim og okkur öllum
til sem mestrar ánægju.
AF FLJÓTSDALSHÉRAÐI | eJ
Lagt á hilluna?
Ottawastjórn hefir um hríð
iagt atvinnuleysismálið á hill-
una. Hún hefir hætt við að kalla
jafnvel í 5 hluta. _ ,
héruðin ættu hvorfd að tilheyra nu Þegar til fundar fra fylkjum
Þýzkalandi né Frakklandi. En
eitt stórt ríki mátti Austurríki
mynda með Vín að höfuðborg úr
miklu af Suður-Þýzkalandi. Rúss
ar voru frá byrjun á móti sam-
einuðu Þýzkalandi.
Ríkin sem Rússland tók síð-
ar og að Rússlandi lágu, virðast
ékkí hafa komið til mála á Yalta
fundinum, nema hvað Rússar
vildu hafa þar fult vald til við-
skifta. Til pólitískra mála virð-
ist þar ekki hafa komið fyr en
eftir Potsdam fundinn. En þá
var Roosevelt dáinn, og Truman
tekin við.
Tala republikanar um að birta
einnig það, sem þar fór fram,
bráðlega eða 1957, en demókratar
eru þvi ósamþykkir.
Það er álit margra, að sumt af
því sem i heimsmálunum hefir
landsins um það, eins og stjórn-
arandstæðingar fóru fram á. f
stað þess hefir hún ákveðið, að
halda fund 21 og 22 apríl með
stjórnarformönnum allra fylkja
um ýms önnur hagfræðismál. Sé
þá ekki úr vegi að fhuga skortinn
á vinnu, ef nokkur sé.
J. Wilfred Dufresne (ihalds-
þingmaður Quebec West), segja
blöð hér s.l laugardag, að haldið
hafi fram að St. Laurent hafi
með þessu játað sig ófæran til
að bæta úr atvinnuleysi og krefst
þess að hann segi af ser flokks-
leiðsögu liberala.
Tapa 3-vikna kaupi
C.N.R. þjóðbrautakerfið hefir
ákveðið að loka viðgerðarsmiðj
um sínum í Fort Rouge og Trans
cona í Winnipeg um 3 vikna
Tekjur þjóðbrautakerfisins i
Canada voru á árinu 1954 56 milj
dölum lægri en á árinu áður. En
með sparnaði tókst félaginu að
gera heildar-tapið ekki nema 28
miljónir. Minni vöruflutningar
ollu tapjnu að mestu. Þetta er
fyrsti reksturshalli að ráði á
þrem árum.
•
Fylkisþing Manitoba álítur
ekki atvinnuleysi hér nógu mik-
ið til þess að láta sig það nokkuð
skifta. Stinson foringi CCF, seg
ir 30,000 manna atvinnulausa í
Manitoba.
•
Bandarískt flugfar lagði af
stað frá Hawai i gær, en varð að
snúa við eftir fjögra stunda flug
austur vegna dimveðurs og rign
ingar, en rakst á f jall i Hawaiia
og fórst með 66 manns innan-
borðs, er allir dóu.
•
S. 1. mánudag sagði útvarpið
í Moskva, að Austur-Evrópu
leppríkin, 8 að tölu, hefðu sam-
ið við Rússland, um hernaðar-
legt bandalag til vamar Rúss-
landi og sér fyrir árásum lýð-
ræðisþjóða heimsins. Þessi átta
ríki voru: Rússland, Pólland,
Tjekkóslóvakia, Austur-Þýzka-
land, Ungverjaland, Rómanía,
Búlgaria og Albanía.— Sagði í
fréttinni að öll þessi ríki hefðu
æskt slíks vináttu og varnarsam
bands.
•
iManitoba fylkisþingið gerir
ráð fyrir að halda áfram við 19
miljón dollara veitingu til þjóð-
vega. Kvað ráð gert að verja 5
miljónum til vegagerðarinnar á
komandi sumri.
Tilkynnin? um
samkomur
Eins og áður hefur verið skýrt
frá, munu borgarstjórahjónin
frá Reykjavík, Vala og Gunnar
Thoroddsen, ferðast nokkuð um
íslendingabyggðir hér í Mani-
toba og Gunnar flytja erindi á
samkomum um Reykjavik og
sýna kvikmyndir þaðan.
iÞessar samkomur hafa verið
ákveðnar:
Að Ashern, sunnudagskvöldið
27. marz kl. 7. Hefst sú samkoma
með guðsþjónustu, sr. Bragi
Það er víst kominn tími til, að
eg sendi ykkur landar góðir,
línu, og liklega er bezt að byrja
á að tala um árferðið.
Siðastliðið ár var dálítið mis-
lynt, eins og oft vill verða. Vet-
urinn frá nýári var vægur, bæði
snjóléttur og frostlítill. Vorið
var fremur kalt og gróðurlítið til
10. maí, en þá brá til hlýinda,
sem héldust um mánaðartíma.
Sláttur hófst sumstaðar um miðj
an júní en þá var -fremur kalt
o» þurrklaust, svo sumir létu
sér hægt um að rífa töðuna nið-
ur. í júlí gerði sæmilega þurrka,
svo taðan náðist sæmilega verk-
uð hjá þeim, sem byrjuðu ekki
mjög snemma. Annars var norð-
austan átt rikjandi allan heyskap
artimann ,en úrkomur fremur
litlar. — Þó kom ein góð
vika seint í ágúst, og hirtu menn
þá upp. September var einhver
sá versti sem menn muna. Sífeld
norðaustan bræla, sem endaði
með allmiklum snjó, en þar eftir
gerði svo hörkufrost, og lá snjór
inn í viku. Miklar hættur komu
fyrir sauðfé, en ekki þurfti að
taka það á gjöf. Seinnisláttur á
túnum hraktist mikið, en náðist
þó að lokum. Víða var talsvert
ótekið upp úr görðum þegar
frostin gerði, og skemmdust
jarðepli mikið.
Haustveðrátta var þolanleg
eftir að sept. lauk, og vetur hefir
verið mjög snjóléttur til/þessa
en frost óvenjumikil og langdreg
in það sem af er janúar. Frost
voru líka alllengi eftir miðjan
desember. Þá lagði Lagarfljót
upp fyrir Egilsstaði og hefir ver
ið undir öryggum ísi síðan, nú
er það lagt upp úr gegn, og er
það óvenjulegt Svo snemma vetr
ar. Um nýárið var ágæt hláka í
tvo daga, svo mjög er nú snjólétt
og hagar góðir.
Sauðfé reyndist mjög rýrt í
haust. Mun þar mestu valda hvað
allar afréttir voru snjóléttar í
vor og snemmgrónar, en heiða-
gróður fellur fljótt. Fé verður
vænst eftir mikla snjóvetra, þá
hefir það nýgræðing einhvers-
staðar fram undir haust, en af
honum þrifnar það bezt. Svo
lagði sumt fé mikið af í ótíðinni
í september. Nokkru mun það
líka hafa valdið um rýrð lamba,
að margir fengu kulda og vætu-
tíð um rúning, svo líklegt er
ærnar hafi geldst þá.
Heyfengur varð i góðu meðal-
lagi að vöxtum þrátt fyrir erfiða
heyskapartíð, en víða munu
hieyin reynast létt og léleg. —
Bændur hafa nú komið upp bú-
stofní nokkurn vegin aftur, fyr-
ir það sem garnaveikin og harð-
indin hafa drepið undanfarið.
Nú eru öll lömb bólusett við
garnaveikinni, og er að því mik
il bót, þó eigi sé það alveg ein-
hlýtt meðan lömbin ganga undir
l veikum mæðrum.
Gkkar fámenna sveit hefir átt
| á bak að sjá f jórum mönnum síð
j astliðið ár.
Guðrún Árnadóttir á Ormars-
I stöðum lézt í fyrravetur. Hún
var ekkja Þórarins Sölvasonar
i bónda á Ormarsstöðum og Úlfs-
| stöðum á Völlum, en þaðan var
Guðrún dóttir Árna bónda þar.
Hún var orðin háöldruð, og
dvaldi hjá bömum sínum tveim-
ur, Árna og Margrétu, sem bæði
búa mú á Ormarsstöðum.
Sigríður Brynjólfsdóttir í
Egilsseli andaðist i vor. Hún var
, dóttir Brynjólfs bónda á Ási,
I Bergsonar prests í Vallnessi og
1 víðar. Sigríður var gift Eiríki
Péturssyni bónda í Egilsseli,
| sem dó ári áður. Þau eiga 6 dæt-
ur og tvo sonu. Tvær systurnar
eru bændakonur suður á landi.
Þessar konur báðar voru ágæt-
ar húsfreyjur sem ræktu öll
störf sín með mikilli prýði.
Ólafur Bessason bóndi á
Bimufelli féll frá í vor. Hann
hafði átt við mikla van’heilsu
að búa um árabil, en var efnað-
asti bóndi sveitarinnar sarnt, og
búforkur mikill meðan heilsa
vannst til. Fyrri kona Ólafs var
Þórunn Bjarnadóttir frá Hafra-
felli Sveinssonar. Þau áttu þrjár
dætur, Anna er gift Jóni Sig-
mundssyni í Gunnhildargerði;
Björg er gift Sveini bónda á
Miðhúsaseli i Fellum Einars-
syni Guðmundssonar Oddssonar.
Birna er gift Friðriki Helgasyni
eyfirzkum manni. Þau búa á
Birnufelli. Seimni kona Ólafs var
Björgheiður Pétursdóttir frá
Egilsseli, sem er lífs og sonur
þeirra Ragnar að nafni, en
stúlku mistu þau uppkomna, sem
Þórunn hét.
Ólafur var um langt skeið
hæðsti gjaldandi sveitarinnar,
og mátti þvi heita með réttu
máttarstólpi. Auk þess bætti
hann jörð sína mikið bæði að
húsum og ræktun. Slíka bænd-
ur þarf hver sveit að eiga sem
flesta.
Fjórði maðurinn féll frá nú
um áramótin. Hann hét Eiríkur
Hallsson og var eldsti maður
sveitarinnar, 93 ára. Hallur fað-
ir hans var sonur Svarta-Halls
á Sleðbrjót sem margir hafa
heyrt getið. Hallur fór til Am-
eríku um 1890, og á, að mér er
sagt, marga niðja þar.
Eiríkur giftist aldrei og átti
ekki böm. Hann mun hafa verið
vinnumaður hér í Fellum um 60
ára tíma, en var síðustu þrjú ár-
in á elliheimili á Seyðisfirði og
dó þar.
Snemma í vetur andaðist Helgi
Jakobsson á Droplaugarstöðum
í Fljótsdal, sem er nýbýli í Arn-
heiðarstaða landi. Helgi var 98
ára gamall. Hann var alt að því
hálfa öld vinnumaður á Arnheið
arstöðum hjá Sölva Vigfússyni
hreppstjóra og Sigríði Sigfúsd.,
sem bjó lengi eftir að maður
hennar féll frá. Helgi var kvænt
ur Guðnýju Sigurðardóttur
Svarta-Hallssonar frá Sleðbrjót.
Þau áttu engin börn, en ólu upp
dreng sem Guðný hafði eignast
áður en þau giftust. Hann hét
Páll Benjcuninsson, og er fyrir
löngu látinn.
Um svipað leyti dó Magnús
Þórarinsson frá Brennistöðum
í Eiðaþinghá, 74 ára. Hann bjó
í Hamragerði, kvæntur Guð-
björgu Sigbjörnsdóttur Björns-
NÚMER 25.
sonar frá Ekkjufelli. Þau eiga
uppkomin börn. Margrét dóttir
þeirra er gift Ragnari Magnús-
syni Sigurðssonar frá Hjartar-
stöðum. Þau búa á Brennistöð-
um.
f haust önduðust tvær húsfreyj
ur í Hróarstungu, Guðfinna
Antoníusdóttir kona Þorvarðar
Péturssonar frá Egilsseli bónda
i Fremraseli og Ingibjörg Vil-
hjálmsdóttir frá Þuríðarstöð-
um í Fljótsdal kona Skúla Sig-
björnssonar, Björnssonar á Litla
Bakka.
Þorvarður og Guðfinna eiga
eina dóttur Ingunni sem býr i
Fremraseli, gifti Kristjáni Ein-
arssyni Guðmundssonar Odds-
sonar frá Hrjót í Hjaltastaðar-
þinghá.
Að lokum lézt nú um áramótin
Stefán Benediktsson bóndi 1
Merki á Jökuldal. Hann var einn
af hinum mörgu Hjarðarhaga-
systkynum, og bjó allan sinn bú-
skap i Merki víst yfir 50 ár.
Fyrri kona hans var Guðný
Björnsdóttir í Merki, en seinni
konan var Stefanía óladóttir frá
Gagnstöð i Hjaltastaðaþinghá.
Stefán eignaðist ein 10 börn með
konum sínum, nokkur af þeim
eru enn heima, en flest dreifð
hingað og þangað, og yrði of
langt mál að rekja það allt. Stef-
án var merkisbóndi, prýðilega
hagmæltur, en fór mjög dult með
það enda afskekktur upp á Efra
Dal, og hlédrægur að eðlisfari.
að farin var bændaför héðan að
austan til Suðurlands. Var flog-
ið frá Egilsstöðum suður að
Kirkjubæjarklaustri en farið í
bílum þaðan vestur eftir sveit-
um alt í Borgarfjörð. Þaðan var
svo farið um Uxahryggi til
Þingvalla, en þaðan til Reykja-
víkur. Þar var dvalið einn dag,
en síðan flogið heim aftur til
Egilsstaðar. 56 menn tóku þátt
í förinni þar af 14 konur. Flest
var þetta fólk af Héraði, 13 voru
úr Vopnafirði, 2 úr Borgarfirði,
2 úr Reyðarfirði. Tiltölulega
flestir voru úr Fellum eða 10,
þar af voru þrenn ’hjón. Þetta
var dásamlega skemmtilegt ferða
lag, einkum vegna þess að veður
var alla 6 dagana yndislegt. Þá
voru viðtökur Sunnlendinga al-
veg prýðilegar. Búnaðarfélögin
á svæðinu veittu mat og kaffi af
mikilli rausn, og tvær næturnar
gistu allir á bóndabæjum. Sveinn
Jónsson bóndi á Egilsstöðum
var fararstjórinn, en Ragnar Ás-
geirsson garðyrkjuráðanautur
var leiðbeinandi, eins og hann
hefir verið við allar bændafarir
áður. Hann er allra manna fróð-
astur um örnefni, sagnir og al-
þýðukveðskap, svo engum þarf
að leiðast, þar sem hann er með.
Eins og kunnugt er, voru þau
fáu hreindýr, sem eftir voru á
Fljótsdalsöræfum, friðuð fyrir
nokkrum árum. Þeim tók brátt
að f jölga á ný og ganga nú mjög
út um byggð á vetrum, einkum
þegar harðnar á dalnum. Þykja
þau fara illa með haga, þegar
krafsturjörð er. Voru bændur
meðfram f jallinnu og út um Lág-
heiði teknir að kurra yfir þessu.
Svo var það í sumar, að stjórn
in gaf hreppunum leyfi til að
drepa vissa tölu tarfa úr hjörð-
inni hverjum eða 600 alls. Þetta
var seint á slætti, bæði sáu menn
i tímann frá heyskapnum, og svo
voru skytturnar, tvær úr hverj-
um hreppi óvanar, og náðu engir
þeim fjölda tarfa, sem lefður var
á þeim tíma, sem leyft var að
sjóta. Svo var gefið leyfi aftur í
viku rétt fyrir jólin, og þá gekk
allt betur, því tíð var hentug og
dýrin þá komin mörg hér allt út
á Heiðarenda, svo ekki þurfti
Frh. á 4. bls.