Heimskringla - 29.08.1956, Blaðsíða 1

I
CENTURY MOTORS LTD*
247 MAIN — Phone 92-3311

fo
CENTURY MOTORS LTD.
241 MAIN-716 PORTAGE

LXX ARGANGUR
WINNEPEG, MIÐVIKUDAGESTN, 29. ÁGÚST 1956
NÚMER 48.
FRÉTTAYFIRLIT OG UMSAGNIR
Sambandsþinginu lýkur
Sambandsþnginu lauk 14. ág.
Hafði það þá starfað í 152 daga
og er lengsta þing, sem hér hefir
háð verið síðan 1903.
Þrátt fyrir hinn langa starfs
tíma þingsins, segir undur fátt
af afköstum þess. Ritið “Time”,
segir það hafa verið eitt afkastaj
minsta þing vorra tíma!
Til meðferðar voru tekin alls
428 mál. En 379 af þeim voru
frumvörp einstaklinga, um hlunn
índi til félaga hjónaskilnaði og
annað því um líkt, áhrærandi ein-
ungis fáa menn. Um 49 frum-
vörp voru í þágu almennings, en
um Vá biljón.
Hvert fer allt þetta fé? Auk
vanalegs stjórnarkostnaðar, fer
nokkuð af því til þingmanna,
sem kaup var hækkað við mm
helming eða upp í $10,000 á ári
nýlega. Og ekki aðeins það, held
ur eru $2,000 af því undanþegnar
skatti.
Hvernig víkur þessu við?
Vinna þingmenn meira og sam
vizkusamara nú en áður? Þvi
fer all fjarri, eftir því sem Ron
Tuckwell heldur fram síðast
liðna viku í Selkirk Enterprise.
Kvartar hann afarmikið undan
því, hvað þingfundir séu illa
aðeins 12 af þeim voru nokkurs I sóttiy- Það kom|.ekkÍ ^eins fyr-
ir þó um lítilfjörleg mál sé að
ræða, að aðeins 30 þingmenn séu
á fundi, heldur jafnvel þó
mikilvægari mál eigi í hlut.
Og nú við þingslitin’voru að-
ens 60 þngmenn í sætum sínum
af 265 þingmönnum alls. Þannig
er ofeldi stundum launað.
varðandi.
Þessu sveittist hið langa þing
yfir að koma í ló. Þó að það byrj-
aði með því, að lofa skjótri af
greiðslu mála og stuttu þingi,1
varð raunin öll önnur. í hásætis-
ræðunni var vikið að því, að eitt
aðalmál þingsins væri að ráða
bætur út af ofmikilli hveitifram
leiðslu. Þurfti hver einasti þing' ^em ketur ter> naði f°rsætis'
maður, er bóndi hafði atkvæði ráðherra sér að nokkru að heils°
greitt, að ræða málið. Og nærri siðari da£a þingsins. Og nú
uelmingur þingtímans var liðinn er tiann kominn til sumarbústað
um það leyti, sem þeir höfðu lok ar Slns 1 ^t- Patrlc 1 Que ec‘
iö sér af, án þess að geta nokkrar Walter Harris- f jármálaráðherra
bætur ráðið á þessu vandræða hélt einnlg tlJ sumarbustaðar
p • > r I 1 — — 1 J M 1 « f* m 4- w\ *■« Ú ** V\ A
efni .
Eintal.áttræðs manns
Eg er ekki hætis hóti
hnugginn þó á kinnung brjóti," —
gamla Rán er gamansöm;
ekkert liggur á að venda
enn er nægur tími að lenda
dröfnin þó að gerist gröm.
Eg skal bát’ í horfi halda
hálsa skafl og bylgjufalda
meðan hef eg heilan knör,
hátt þó láti í höfuðböndum,
hvergi rofi fyrir löndum,
meðan endist orka og fjör.
JÓN JÓNATANSSON
En málið sem mesta athygli
vakti út á við, og má heita mesta
sins í Parkdale, Ontario. En það
var grunur margra að þeir mundu
eftir verkamannadagin, fyrsta
afrek þingsins, jafnvel eina af- Tanudag í september, koma aft-
.'ek þess, var pípulagningarmál-
ið til gasleiðslu frá Alberta til
ur saman og ræða kosningar a
þessu ári, þrátt|fyrir það sem
Austur--Canada. Stjórnin veitti, er um aö kosningar veröi
félagi, sem í starfið vildi ólmt
ná, 80 miljón dala lán. En þegar
upp úr kafinu kom, að félagið
var bandarískt, ætluðu stjórn-
arandstyðingar á þingi vitlausir
að verða. Bandarískt félag ræðst
í þennan rekstur, og hefir veg
og vanda og gróða af honum!
Hörnuðu deilur flokkanna svo
um þetta, að við lá í bókstafleg
um skilningi, að barist yrði á
þingi. Og þingforseti reði ekki
við neitt og hugsaði ekki um ann
að, en að draga taum flokks síns,
sem hann fékk seinna samvisku
bit af, og sagði þá stöðu sinni
lausri. En forsætisráðherra tók
ekki lausnarbeiðni hans til
greina, og sagði þingforseta að
svæfa samvizkuna og halda á-
fram.
Þetta var annað málið sem
tíma þingsins teygði úr hófi- Uet
forsætisráðherra mjög lítiÖ á sér
bera við átök þessara mála. Var
haldið fram, að hann væri heilsu
veill og spratt upp af því málið
um kosningar á þessu ári undir
stjórn nýs leiðtoga, Nefnilega
Pearsons, utanríkisráðherra sem
ílokksmenn liberala láta svo
mikið af. En þinginu sleit án
þess, að nokkur vissi hvað úr
kosningum yrði á þessu ári.
Þó ýmsir liberalar væru nú
með kosningum, voru aðrir í hópi
þeirra, sem töldu þær ótímabær-
ar nú. Það eina sem stjórnin
hefði sér til málsbóta, væri pípu
lagningarmálið. En líklegast
færi svo, að því lyki ekki á á-
kveðnum tíma. Annað sem erfitt
yrði viðfangs, væri, að á skatti
væri ekki hægt að grynna. Hjá
stjórninni yrði tekjuhalli,
sem ófært væri á kosninga ári,
þó mikill væri ekki. En verð-
bólga héldi áfram og skattlækk-
un væri ófyrirsjáanleg. Verðbólg
ann er í raun og veru það, sem
bæði þing og bankar nú óttast.
Sambandsstjórn kostar nú orð
ið rekstur sinn $4,700,000,000 á
ári (nærri fimm biljón dali) -
ekki fyr en á fjórða ári frá hin-
um síðustu—og séu líklegastar
um 17. júní árið 1957
BJARNI benedikt
JOHANNSOJS
5, MAÍ 1867 — 1. APRíL 1956
í vor sem leið kvaddi einn land
námsmanna Nýja íslands, þetta
líf, eftir langa og heiðarlega og
nytsama æfi, bæði sem bóndi og
sem embættismaður í Geysir-
byggð, þar sem hann nam land
árið 1888 og stundaði búskap í
meira en 40 ár. Hann var Bjarni
Benedikt Johannson, sonur Jóh-
anns Jónssonar, sem er getið í
“Sögu Vestur íslendinga” Þ.Þ.Þ.
(111. bls. 225—6), og Gunnlaugar
Bjarnadóttir, konu hans, frá Ytti
Þorsteinsstöðum í Dalasýslu.
JEtt hennar er rakin aftur í tíma
t*l Jóns biskups að Hólum (d. 7.
nóvember 1550). En- Jóhann var
bóndi ag Núpdalstungu, Torfa-
stöðum og síðast í Fosskoti í Mið
firði.
Til þessa lands kom Bjarni
með foreldrum sínum á fyrstu
landnámsárum í Nýja íslandi,
árið 1876, þá drengup á tíunda
ári. Jóhann nam land norður af
Gimli og fór að búa á því. En
Hann kostað fyrir nokkrum ár-!seint i nóvember það haust, hálf-
an mánuð eftir að hann fór að
vinna á braut sem stjóvnin var að
láta byggja, kom hann veikur
heim. Hann lá á aðra viku í ból-
unni og dó 15. desember sama ár.
Bjarni Benedikt lagðist líka
í bólunni. En hann getur þess í
endurminnigum sínum að móðir
sín hafi vakað yfir sér nótt og
dag, að heita mætti í meira en
mánuð, þar til sjáanlegur bati
kom. Fyrstu árin ólst h ann upp
hjá móður sinni í Árnesbygð,
Mikley, Breiðuvík og norður við
íslendingafljót. Hann gekk til
spurninga til séra Halldórs
Briem, og var fermdur af honum
við fljótið. Eftir staðfestinguna
vildi Bjarni fara að sjá sig um
í heiminum sunnan við Nýja ís-
land, í Keewatin héraði, læra
enska tungu og bjargast á eigin
spýtur, þó að skólaganga hans
hafi engin verið, eftir nútíma
mælikvarða, tókst honum að læra
ensku bæði til lesturs og skrift-
ar. En hann sá altaf mest eftir
því að honum hefði ekki tekist
að ná fullkominni mentun, því
hann fýsti að læra, að kynna sér
margan fróðleik sem var annars
innilokaður leyndardómur. En
lionum tókst það þó að læra
enska tungu nógu vel, til þÆs
að skipa f jármálaritarastöðu
skólahéraðs Geysis-bygðar um
sex eða sjö- ár, og síðan að vera
stofnandi Laufásskólahéraðs árið
1903, og þjóna þar f jármálaritara
stöðu í full 26 ár. ,
Er hann fór að vinna fyrir sér
dvaldi Bjarni í illum og góðum
vistum í grend við Winnipeg,
og kom þangað einstöku sinnum
að hitta landa sína. Annað slægið
var hann hjá móður sinni. Vann
hann vetrartíma sem léttadreng-
ur með skógarhöggsmönnum, þá
um 16 eða 18 ára, Sigtryggs Jón-
assonar og Friðjóns íriðriks-|
sonar, er sögunarmylluna áttui
við fljótið, og fekk 8 dollara
kaup á mánuði. Einnig var hann
í Winnipeg um sumartíma, þar
seldi hann blöð og burstaði skó
og bjargaðist eftir vonum.
Seinna fór hann í járn'brautar-
vinnu. Gekk hann þá stundum frá
Selkirk og norður að íslendinga
fljóti; enda var það alvanalegt á
þeim árum, og fyrrum alla leið
frá Winnipeg til og frá, jafnt
fyrir konur sem karla, þótt
byrðar bæru.
Árið 1888 nam Bjarni land í
Geysis byggð, sem hann nefndi
Engihlíð. Bjó hann þar með móð
ur sinni fyrstu arin en vann eins
og margir aðrir ungir bændur
þar, víðs vegar í akuryrkjulönd-
um Manitoba og Norður Dakota
um uppskeru- og þreskingar-
mánuðina.
Árið 1896 kvæntist hann Stein
þóru Þorkelsdóttur, bónda að
Fellsenda í Þingvallasveit. Alt
hennar er. rakin til Skúla Magnús
sonar (1711—1794) landfógeta í
Víðey, hins mikla berseks í end-
urreisnarstríði fslendinga.
Börn Bjarna og Steinþóru eru
þrír synir, Johann, verzlunar-
maður í Árborg; Þorkell, við
bílaverzlun í Árborg; Gunn-
laugur bóndi í Engihlíð. Barna-
börnin eru 15, og barna-barna-
börn eru þrjú.
Allir eru synirnir hinir mann-
vænlegustu, en þau Engihlíðar-
hjón, foreldrar þeirra, gátu sér
góðan orðstír. Bjarni var sí-vinn
andi, alla sína daga, og fram í
háa elli. Hann virti sjálfstæðið
mikils, og þó að hann væri oft
hjálpsamur öðrum, vildi aldrei
þurfa að þiggja hjálp nema að
hann gæti endurborgað hana að
fullu. Aðal stefna lífs hans sýnd
ist vera að sjá um að kona og
börn þyrftu aldrei að skorta
neitt. Hann vildi vera trúr sjálf
um sér og hugmyndastefnum
þeim sem hann hafði fest trygð
við, hvort sem væri í stjórnmál-
um, trúmálum, salarfræðisstefn
um eða öðru. Hann var trúmað-
ur mikill í bezta skilningi þess
crðs, en virti frelsið og sjálf-
stæðið mikils, og snérist snemma
til Unitarastefnunnar, sem þá
var að ryðja sér til rúms meðal
íslendinga í hinum ýmsu bygð-
um.
Árið 1931 hætti hann búskap
og settist að í Arborg. En eftir
að Steinþóra, kona hans dó,
seldi hann heimilið og bjó ým-
ist ;hjá Þorkeli, syni sínum í Ár-
borg, eða Gunnlaug, syni sínum
á Engihlíð, heimilisréttarland-
inu. En eðlis einkennin fylgdu
honum til hins síðasta. Hann
lifði til 89 ára aldurs. Og þá, er
hann “var gamall orðinn og
saddur lífdaga”, leitaði hann sér
hvíldar. Ættmenni og bygðarbú-
ar komu saman í Geysirkirkj-
unni til að’ kveðja hann og minn-
ast langrar og góðrar æfi. Hann
var jarðaður f umhverfi sem hann
var lengi búin að þekkja og með
al vina sem voru honum kærir.
Kveðjuathöfnin fór fram 5.
apríl þ. á. og þökkuðu allir við-
staddir, í anda ef ekki í orði,
góða og heiðarlega og vandláta
æfi. Og þannig kvöddu menn
enn annan landnámsmann, sem
lagði grudvöll að þeim blómlegu
sveitum sem nú þekkjast hér í
þessu víðáttumikla vesturlandi.
—P. M. P.
TIL STUÐNINGS
GÓÐUM MÁLSTAÐ
Nýlega birtu vestur-íslenzku
vikublöðin tilkynningu frá próf
essor Sigurbirni Einarssyni, for
manni Skálholtsfélagsins á ís
landi, þess efnis, að dr. Richard
Beck hefði sent félaginu að gjöf
meginhlutann af upplaginu af
bæklingi sínum. “Svipmyndir af
Suðufland”. Fór prófessor Sigur
björn jafnframt lofsamlegum
crðum um efni bæklingsins og
meðferð þess. f Tímanum þ. 8.
júlí, lýsti Þóroddur Guðmunds
son rithöfundur frá Sandi bækl-
ingnum ennfremur á þessa leið;
“Þetta eru ferðaminningar
höfundarins frá sumrinu 1954 og
ræða sem hann flutti á Skálholts
hátíð 18. júlí sama ár, hvort
tveggja yljað óslökkvandi ætt
jarðarást og mannvináttu
Bæklingurinn er gefinn út í til
efni af 900 ára afmæli biskups-
stóls í Skálholti, prentaður í 500
eintökum og meginhluti upplags
ins sendur Skálholtsfélaginu að
gjöf. í bæklingnum, sem er 27
blaðsíður að stærð í skírnisbroti,
segir frá för prófessor Richards
og frú Berthu Beck, sem er ætt-
uð af Suðurlandi, um þann lands
hluta. Við lesturinn hafði eg
mikla ánægju af að fylgjast með
þeim hjónum á ferðum þeirra og
eigi síður að hlýða á mál prófess
orsins í Skálholti, en hann er
mælskumaður mikill, sem marg
ír vita.”
Nú hefir það orðið að sam-
komulagi milli stjórnar Skál-
holtsfélagsins og höfundar, að
halda aftur um stundar sakir tak
mörkuðum eintakaf jölda af
bæklingnum, til þess að gefa ís-
lendingum vestan hafs tækifæri
til þess að eignast hann og styðja
með því góðan málstað. Bækling
urinn er vandaður að xrágangi
og prýddur heilsíðumynd af Skál
holti. Hann kostar $1.00, sendur
burðargjaldsfrítt hvert sem er í
Bandaríkjunum eða Canada. —
Allt, sem kann að koma inn fyrir
sölu hans, gengur, frádráttar-
laust, í söfnunarsjóð Skálholts-
félagsins til endurreisnar Skál-
holtsstaðar.
Þeir, sem vilja eignast bækl-
inginn, geta keypt hann beint
frá höfundinum, en áritun hans
er: Dr. Richard Beck, University
Station, Grand Forks, North Da-
kota, U.S.A.
Hinn nýi prófessor
kominn
Prófessor Haraldur Bessason,
sem tekur við kenslu við íslenzka
kennarastólinn við Manitoba há-
skóla kom til Winnipeg fyrir
helgina. Með honum kom kona
hans, tvö börn og tegndamóðir
hans. Eru þau á St. Regis-hóteli
ennþá og eiga i önnunn við að
koma sér fyrir. Hefir því ekki
veizt tækifæri til viðtals við þau
að svo stöddu. Heimskringla og
Vestur-íslendingar bjóða þessa
góðu gesti innilega velkomna
vestur í frænda hópinn her.
TÍMINN RÆÐIR VIÐ FOR
STÖÐUKONU BETELS
an og mun svo vera um fleiri
Vestur-íslendinga vestan hafs.
í elliheimilinu í Gimli eru 59
gamalmenni og hefir talan hald-
izt svipuð undanfarin ár þar sem
jafnóðum hefir bætzt viö á heim
ilinu í stað þeirra er látizt hafa
Frk. Sigríður lét það verða
sitt fyrsta verk að heimsækja
ættbyggð sína í Biskupstungum
ásamt móður sinni, en einnig
hafa þær mægður farið austur
að Vík og upp í Borgarfjörð.
Verst finnst .henni að þurfa að
fara svona fljótt og þó að Kan
ada sé gott land er alltaf bezt
að vera heima, því að allir eru
hér svo vingjarnlegir og skemmti
legir, sagði frk. Sigríður.
Forstöðukonan sagði, að yfir-
leitt væru íslendingar þarna
vestra nokkuð vel efnum búnir
og liði vel.
f Gimli býr mikið af innflytj
endum frá Úkráníu og afkom-
endum þeirra, eru þeir heldur
ólíkir landanum en þó er sam-
komulagið gott. Enda alt kanad-
ískir ríkisborgarar og þegnar
brezka samveldisins.
En það er tímanna tákn fyrir
þennan íslenzka kynstofn, að
mjög fá íslenzk börn geta talað
málið og innan skamms hlýtur
þessi kynstofn hverfa í þjóðahaf
ið' og eftir verða aðeins sögu-
sagnir og minningar um fslend-
inga í Vesturheimi.
Frk. Sigríður segir, að gamla
fólkinu á Betel líði mjög vel,
það lifir í gamla tímanum og hef
ir mikinn áhuga fyrir öllu sem
íslenzkt er, allir tala íslenzku,
enda flestir fæddir hér heima.
Nú er í ráði að byggja við og
endurbSeta elliheimilið og verð-
ur ekki bætt við á meðan. íslend
ingar vestra halda vel saman og
koma þeir oft saman á fundum
í þjóðræknisfélögunum, sem eru
mörg þarna á Nýja íslandi.
“Tíminn hefir liðið alltof
fljótt, sagði frk. Sigríður að lok
um, við höfum haft mikla ánægju
af ferðinni og allri dvöl hér, því
að á íslandi er yndslegt að vera”.
—Mbl.
NÚ BLÁNAR YFIR
BERJAMÓ
Forstöðukona elliheimilisins
Betels á Nýja íslandi, frk Sig-
riður Hjartarson, hefir dvalið
hér á landi undanfariö ásamt
móður sinni. f fyrrakvöld hélt
hún vestur um haf, en blaðamað-
ur Tímans átti viðtal við hana
í fyrra dag rétt áður én hún
kvaddi landið að sinni.
Frk. Sigríður er fædd i Bisk-
uppstungum og voru foreldrar
hennar Guðmundur Hjartarson
frá Austurhlíð og Sigrún Eiríks
dóttir frá Miðbýli á Skeiðum.
Sex ára gömul fluttist frk Sig
ríður til Vesturheims. og kom
ekki til íslands fyrr en fyrir 7
árum og svo aftur í annað sinn
þann 4. júní í sumar.
Henni finnst mikið hafa
breytzt á sjö árum, sérstaklega
finnst henni mikið til koma nýju
^yggiuganna í höfuðstaðnum
svq og betri vega. Hún segir, að
það hafi komið sér mjög á óvart
hve ræktuninni hefir fleygt
fram á ekki lengri tíma. Ekki
getur hún gert sér grein fyrir
hvað hún raunverulega man frá
því er hún. fór héðan sex ára
gömul og hvað hún man eftir að
b.afa lesið bækur og blöð að heim
Nú eru berin að herða sig að
spretta, svo að þið njótið þess
í ágúst og september að tína og
borða þessa lystilegu ávexti. í
tilefni þessa yndislega tímabils
birtum við í dag ljóðið eftir
Guðmund Guðmundsson skáld.
Þið kunnið sennilega lagið.
Nú Ixlánar yfir Ixerjamó,
og börnin smá á mosató
og lautum leika sér.
Þau koma, koma kát og létt,
á kvikum fótum taka sprett,
að tína, tína ber.
En heima situr amma ein,
að arni hvílir lúin bein,
og leikur bros á brá,
er koma þau með körfur inn
og kyssa ömmu á vangann sinn
og hlæja — berjablá.
—Úr dálki Óskustundar, Þjóðv.
The Jon Sigurdson chapter,
IODE hold their first rneeting
of the season, Friday, Sept. 7,
at 8 pnn. at the University Wo-
men’s Club, 54 Westgate. Host-
esses are Mrs. J. B. skaptason
and Mrs. A. F. Wilson.
★ * ★
Gefin voru saman í hjónaband
18. ágúst, í lút. kirkjunni í Sel-
kirk, Inga Kristín Sigurdson frá
Sandy Hook^ og Mr. Petur ^>ig
urbergur Sigurdson frá Camp
Morton, Man. Séra Sig. Olafsson
gifti.