Heimskringla - 26.06.1957, Blaðsíða 1

LXXIÁRGANGUR
FRÉTTAYFIRLIT OG UMSAGNIR
STJÓRNARSKIFTI
Stjórnarskifti fóru fram s.l.
föstudag (21. júní) í Ottawa. Frá
völdum fór liberal flokkurinn,
undir forustu Louis St. Laurent
nokkur síðustu árin, en hafði
alls ráðið hér lofum og lögum
i 22 ár. Nýja stjórnin er vígð var
til valda í stað liberala, var hinn
aldni conservative flokkur, sá
ilokkurinn er hér kom allsherj-
arstjórn á fót fyrir alt landið
1867, undir leiðsögu hins fræga
Sir John A. Macdonalds.
f þetta sinn sótti flokkurinn
undir forustu nýs leiðtoga, er
John Diefenbaker heitir og hina
mestu frægðarför þykir farið
hafa í kosningunum 10. júní.
Fóru stjórnarskiftin fram á-
minstan dag, er í pólitískri sögu
landsins munu einhveija þýð-
ingu hafa.
Stjómarskifti þessi voru ó-
vænt þrátt fyrir þó fáir muni
syrgt hafa þó fyr hefðu orðið því
löng stjórntímabil leiða ávalt
til ills, blinds flokksvalds og ein-
ræðis. Það sýnir nú oiurlítinn
vott af því, að í efri deild Ot-
tawa þingsins, sem þingmenn
eru ekki kosnir í, eins og í Banda
ríkjunum, heldur valdir af stjórn
inni, eru nú nálega engir aðrir
en liberalar. Eins er auðvitað
með alla stjórnarþjónustu. Hún
er lítið annað orðin en vagandi
maðkaveita liberala—og máttar-
stoðirnar í eru tvent — Frakkar
og kaþólska, eins og mersýnlegt
varð einnig af nýafstöðnum kosn
Jngum,
Annað sem fullyrða má um, ei'
að viðskifti Canada hafa í ýms-
um greinum beðið þann hnekki,
eins og í hveitisölu—sem óvíst
er að bót verði ráðin á í hasti nú
orðið—og þar horfir blátt áfram
til að í strand reki, með einn
fremsta atvinnuveg landsins,
nema hin nýja stjórn finni þar ■
bjargráð.
Og sama er um dýrtíðina að
segja, *er stelur um 50 centum
af hvet jum dal, sem menn kom- j
a?t yfir, borið saman við verð-j
gildið fyrir fáum árum, og allir
tapa á nema gróðaselirnir sem
flesks pundsins krefjast, í hækk-
andi vöruverði eða dýrtíðar kaup
hækkunar. Þeim sem stjakað hef
ir verið frá því borði, eins og
bændum og almenningi, hafa
ekki hlotið^ hækkandi tekjur í
samræmi við dýrtfðina, leggja til
þetta 50 centa tap á dollarnum
til þess að skapa gróðamönnum
þjóðfélagsins og sér hlunninda-
stéttum þessa árgæzku, sem hér
er básúnað um og liberaistjórnin
hefir alið sig á, og dilkar henn-
ar s.l. 22 stjórnar ár þeirra íCan-
ada.
Það er engin furða þó að í ný-
afstöðnum kosningum færi eins
og raun varð á, og þjóðin vildi
einhverjar bætur á þessu reyna.
í fögru ávarpi til Canada þjóð
ar daginn eftir embættis*eiðtöku
stjórnarinnar, komst Diefenbak-
tr þannig að orði, að hann
mundi kosta kapp um að koma i
framkvæmd helztu nauðsynja-
málum landsins, sem upp á sker
hefðu borið án tillits ti! flokks-
mála. Hann lofaði að helga starf
sitt allri þjóðinni, en ekki aðeins
cinum flokki eða stétt í þjóðfé-
laginu.
Á sunnudagskvöld lögðu for-
seta hjónin Mr. og Mrs. John
Diefenbaker af stað til Eng
lands, ásamt einum eða tveimur
úr hinu nýja ráðuneyti á sam-
veldisfund, er hófst 24. júní.
Kvaðst hann fara þangað til að
sjá hverju komið yrði til leiðar
i viðskiftamálum, þar á meðal
hveitisölumálinu. Gerði hann ráð
fyrir að vera kominn til baka 6.
júlí.
í fjarveru forsætisráðherra
John Diefenbaker, verða stjórn-
málin í Ottawa 1 höndum How-
ard Green ráðherra.
NÝJA RÁÐUNEYTIÐ
Seytján þingmenn unnu em-
bættiseið sinn s.l. föstudag, í
hinu nýja ráðuneyti conservative
stjórnarinnar í Ottawa. Þeir
voru: Einn frá Manitoba, einn
trá Saskatchewan, einn frá Al-
berta, þrír frá British Columbia,
fimm frá Ontario, tveir frá
Quebec, og einn frá hverju Aust-
ur fylkjanna fjögra, Nova Scotia,
Prince Edward Island, New
Brunswick og Newfoundland.
Forsætisráðherra og utanrík-
isráðherra í bráðina: John Dief-
heiðraður
Dr. Watson Kirkconnell
Dr. Watson Kirkconnell, for-
seti Acadia-háskóla, var staddur
hér vestra yfit síðustu helgi. í
Manitoba-háskóla fór fram um
þessar mundir fundur rithöf-
tinda um alt land. Heiðraði há-
tkólinn hér Dr. Watson Kirk-
connell með doktors-nafnbót fyr
ir bókmenta-starf hans. Árna ís-
lendingar hér og hvar sem eru
þessum góða vini sínum til heilla
og þakka honum ávalt fyrir starf
hans í þágu íslendinga og ís-
lenzkra bókmenta.
t-nbaker frá Prince Albert, Sask.
Viðskiftamálaráðh.: Gordon
Churchill, frá Suður-Winnipeg.
Ríkisritari: Ellen Fairclough,
frá Hamilton, Ontario. (Fyrsta
kona í ráðuneyti Canada).
Dómsmálaráðherra: Davie Ful
ton,' frá Kamloops, British Co-
lumbia.
Fjármálaráðhr: Donald Flem-
ing, frá Toronto, Ontario.
Verkamálaráðherra: Howard
Green, frá Vancouver Quadra,
British Columbia.
Veterans Affairs ráðh: A. J.
Brooks, Royal, N. B.
Flutningaráðherra: George
Hees, Toronto-Broadway.
Solicitor-General: Leon Bal-
cer, Three Rivers, Ontario.
Hermálaráðherra: Maj. Gen.
G. R. Pearkes, Esquimalt, Bri-
tish Columbia.
Þjóðtekna: George Nowlan,
DigbyAnnapolis-King. •
Northern Affairs: , Douglas
Harkness, Calgary, Alberta.
Fiskveiða ráðherra: Angus Mac-
lean, P. E. I.
Verkamála: Michael Starr, frá
Ontario. v
Póstmeistari: William Hamil-
ton, Montreal, Notre Dame de
Grace.
Ráðherrar án deilda: J. A.
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN, 26. JÚNÍ 1957
Macdonald, Toronto Greenwood
og William J. Browne, St. Johns
West.
Einhverjir eru óvaldir enn í
vissar stöður svo sem í akuryrkju
málum, ennfremur getur orðið
lítilsháttar breyting á þessu, er.
forsætisráðherra Diefenbaker
kemur til baka frá Englandi.
Þing verður kallað saman
snemma á haustinu.
HINN NÝJI STJÓRNAR-
FORMAÐUR CANADA
John Diefenbaker hinn nýi
stjórnarformaður Canada, er 62
ára. Hann er lögfræðingur frá
Prince Albert, Saskatcrewan, og
hefir verið þingmaður á Ottawa
þingi í 16 ár. Hann er fæddur í
Normanby Township í Grey-
County í Ontasio. En til sléttu-
fylkjanna fluttist hann átta ára
gamall með föður sínum, John
Diefenbaker, er var skólakenn-
ari eystra, en nam land um 60
mílur norðvestur af Saskatoon,
í Saskatchewan, er hann flutti
vestur. Sonur hans vann hver
önnuf drengja störf á heiíhilinu
og aflaði sér með blaðasölu og
öðru fjár til skólagöngu. Hann
tók mentastigin B.A., M.A.
og LL.B. á háskólanum í Sask-
atoon. Langa-langafi hans kom
til þessa lands frá Holíandi og
settist að á fyrra hluta síðustu
aldar í “Muddy-York”, sem nú
er Toronto. Sonur hans er því
fjórða kynslóðin í þessu landi.
En í móður ætt er hann af
írskum ættum, er snemma settist
að í Rauðárdalnum, en flútti til
Ontario.
Hann hóf lögfræðistarf að
námi loknu og farnaðist það þeg-
ar í byrjun, ágætlega.
Árið 1940 sótti hann um þing-
mensku í Lake Centre-kjördæmi
og sigraði andstæðing sinn í
fyrsta sinni með 250 atkvæðum. í
næstu kosníngu, 1945, var meiri
hluti hans orðinn 1,009, og 1949
3,422 atkvæði. En svo var kjör-
dæmi þetta þurkað út 1952. Kaus
Diefenbaker sér þá að sækja í
Prince Albert, en þar höfðu lib-
eralar um 9000 meirihluta at-
kvæða. En Diefenbaker vann
einnig þar með 3001 atkvæðis-
meirihluta.
Var það talsvert á orði í kosn-
ingunum 10. júní, að það væn
ekki einleikið, ef hið sama yrði
nú uppi á tening og í Prince
Albert 1953. Og einstöku menn
svo djarfir að sjá, að ef Diefen-
baker tækist ekki að sigrast nú á
liberölum, yrði þess ekki af öðr-
um að vænta.
Á þingi hefir hann átt forustu
að framkvæmdum ýmsra mála,
sem samþykt hafa náð, þrátt fyr-
ir þó Diefenbaker væri stjórnar-
andstæðingur. og til funda sem
þingið hefir til ýmsra staða sent
fulltrúa, hefr Diefenbaker mjög
oft verið kjörinn af hálfu síns
flokks. Má þar til nefna fyrsta
fund ‘Parliamentary Association’
i Ottawa, 1942 með þingmönnum
frá Bandaríkja þingi; var hann
formaður þess fundar. Á fundi
þingfulltrúa í Bermuda, 194í>, var
Diefenbaker einnig fyrir valinu
héðan. Eins var á stofnfundi í
Sameinuðu þjóð., í San Francisco
árið 1945, ennfremur í Nato '55,
og Ástralíu 1950.
Af sigri hans í Prince Albert
kosningunum, þar sem verka
menn eru fjölmennir, sézt að
Diefenbaker er fyrst og fremst
vinsæll af alþýðu. Mun það því
rétt vera, sem sagt er, að hahn
liti á hvert mál raunverulega eins
og efni sé til, en ekki frá flokks-
sjónarmiði, sem heiminn er nú
að gera vitlausann. Það mun vel
mega sanna, að flokkspólitík sé
hin raunverulega orsök erfið-
leika heimsins, en ekki almenn-
:ngur þjóðanna.
Diefenbaker er giftur myndar-
konu sem Olive heitir, ættuð frá
Ontario. Móðir Diefenbakers er
en á lífi, og er það talið sér-
stakt því engin forsætisráðherra
Canada hefir átt móður á lífi er
hann hefir verið kosinn i það
embætti.
STARFS ÍSLENDINGS
HÉR MINST
Walter J. Lindal dómari
f blaðinu Winnipeg Tribune,
s.l. laugardag, var myndarlega
skrifuð grein um W. J. Lindal
dómara. Fjallaði hún einkum um
starf hans í félagi erlendra rit-
stjóra í þessum bæ, sem stofnað
var fyrir sex árum og hann var
hvatamaður mikill að og hefir
stjórnað síðan. Hugmyndin með
félagsmyndun þessari, var að
kynna hér ritstjóra erlendra
blaða og gefa þeir| tækifæri, að
gera sér sameiginlega grein fyr-
ir | starfi sínu og sem heppleg-
ustum og beztum árangri þess.
Persónulega hafa hverjum rit-
stjóra orðið samtök þessa fá-
menna félags til gagns og
gamans. Og í heild sinni hefir
hugmyndin útbreiðst og blöð í
Ontario og víðar tekið hana upp.
Hefir það eflt mikið kynningu,
sem hagur hefir verið að fyrir
alla aðila.
Mai. Gcn. G. R. Pearkes, Ellen Fairclough Goi<lon Churdiill
Defence Minister Secretary of State Alinistcr of Trade
NÚMER 39.
FORSÆTISRÁÐHERRAHJÓN CANADA
OLIVE DIEFENBAKER
JOHN DIEFENBA KER
Stjórnar formaður Canada
John Diefenbaker og frú hans
eru nú stödd á Englandi. Erindi
forsætisráðherrans var að sitja
samveldisfund brezka ríkisins, er
hefst þar í dag. Hefir canad-
ísku gestunum, sem þangað
komu s.l. sunnudag verið tekið
með mestu virktum og setið í
veizlum svo að segja uppihalds-
laust og nú síðast í gær i boði
hjá Elizabetu drotningu og
i manni hennar.
Geðjast þeim* er kynst hafa
Diefenbaker vel að honum, telja
hann ekki ólíklegan til eflingar
samvinnu í viðskiftum milli Can
ada og Bretlands. Segja blöð
Beaverbrooks engan sem þau
þekki líklegri til að vekja við-
skiftin milli Breta og nýlend-
anna af því móki sem yfir þeim
hafi hvílt undanfarin ár—og sé
það vel farið.
Samlíf erlendra borgara í
þessu landi er mikil vægt mál.
Að einbeita sér í þágu framfara
þessa lands og hafa sem mest
not menningar innflytjenda, er
það sem kept er að og velferð
hinna mörgu þjóða hér hvílir á.
Það er alveg ólíkt því, er á sér
stað í landi, þar sem allir borg
arar eru innfæddir. En það hefir
líklega engum hér tekist betur
að ráða þá gátu, hvernig útlend-
ingar gætu orðið hér sem beztir
borgarar, en W. J. Lindal dómara
með bók sinni Canadian Citizen-
ship. Hugmynd hans um það
efni er að verða hin viðurkend-
asta um það. Er vel farið að á
þetta hefir verið minst af einu
stórblaða þessa lands.
OLÍA NORÐUR í
HÖFUM
í blaðinu Wynyard Advance,
er frétt höfð eftir íslendingi, er
jarðfræðilegar rannsóknir hefir
með höndum í Norður-Canada,
að á eyjum er liggi að Grænlandi
í Norður-íshafi, geti verið um
olíu í jörðu að ræða.
íslendingurinn er dr. Roy
Thorsteinsson, sonur Péturs
lieit. Thorsteinssonar, stórbónda
og merkismanns í Wynyard bygð
Dr. Roy segir undir ábreiðu klak-
ans norður þar vera sömu jarð-
lagsmyndun og í Saskatchewan
og Alberta og olíu eins líklega
á eyjum þessum og þar.
En hann er hræddur um að
framleiðsla hennar þar verði um
tíma kosnaðarmeiri, en í bygðu
landi syðra.
Staðir þessir eru um 2000 míl-
ur norður af Winnipeg, sem Dr.
Thor'steinson stundar rannsókn-
ir sínar á sumrum. Þar er Eureka
á Axel Heiberg-eyju, gróðursæl
tyja og bygð, eins og fleiri eyjar
vestur af Grænlandi eru.
Sameinuðu þjóðirnar setja
ofan í við Rússa
Rannsóknarnefnd S. Þ. sem
haft hefir til athugunar fram-
ferði Rússa í Ungverjalandi,
kveður upp mjög harðan dóm
yfir Rússum. Telur nefndin, að
Kadar stjórnin hafi framið ó-
heyrilegan glæp á Ungverjum
eftir skipunum og formálum
Rússastjórnar. Með að beita
þessa þjóð hernaði, vopn-
lausa, væri eins ófyrirgefanlegur
giæpur og hægt væri á að benda
í sögunni framinn og fyrir það
verði Rússar að gjalda.
Rússar segja Sameinuðu þjóð
irnar hafa framið lagabrot með
því, að taka þetta mál og kveða
upp þennan dóm yfir sér. Og
ætli við það verði ekki látið
sitja, eins og fyrri.
GUÐMUNDUR THORKELL-
SON
Miðvikudaginn 19. júní andað
ist Guðmundur Thorkeilson á
spítalanum í Eiriksdale, 90 ára
að aldri. Hann var einn síns liðs
og hafði átt heima nokkra und-
anfarna mánuði á Elliheimilinu á
Lundar. Hann var fæddur á
Stóruborg í Grímsnesi 6. des.,
1866, og var sonur Þorkells Jóns-
sonar bónda á Stóru borg og Ingi
bjargar Torfadóttur, konu hans.
Guðmundur ólst upp hjá foreldr-
um sínum til fullorðins ára, en
fluttist þá til Reykjavíkur og vai
tvö ár við trésmíðánám. En það-
an flutti hann aldamótaárið vest-
ur um haf, og bjó hér úr því.
Fyrsta árið dvaldi hann á Big
Point við Manitoba-vatn, en það
an flutti hann til Helga kaupm.
Einarssonar, við Narrows og bjó
þar þangað til um 1940, þegar
Helgi flutti af landi sínu, keypti
Guðmundur landeignina af hon
um <3g bjó þar vel um sig. Lengi
frameftir stundaði hannvfiski-
veiðar á vetrum og trésmíði á
sumrum, og þar að auki var hann
um mörg ár póst afgreiðslumaður
við Narrows.
Hann giftist aldrei, og var sá
eini af stórri f jölskyldu sem kom
til þessarar heimsálfu. Systkini
hans voru 16. alls. En eftir því
sem nú er bezt vitað, á að-
eins eina systir í Reykjavik á ís-
landi.
Síðustu 17 ár æfínnar bjó Guð
mundur hjá nágranna sínum,
Helga Kernested, þar til að
hann fór á elliheimilið á Lun-
dar, s.l. haust. En eins og áður
er getið, andaðist hann á Eriks-
dale spítala miðvikudag. 19. þ.
m. Kveðjuathöfn fór fram frá
sveitarkirkjunni í Vogar, laugar-
daginn 22. þ.m. og jarðsett var
í Darwin grafreit þar í bygð.
Séra Philip M. Pétursson frá
Winnipeg flutti kveðjuorðn.