Heimskringla - 08.01.1958, Blaðsíða 2

2. SÍÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 8. JANÚAR 1958
lííhnskrm«la
'atntnnH Illl
Kemur út á hverjum miðvikudegi
Eigendur: THE VIKING PRESS LTD.
- 868 Arlinaton St. Winnipeg 3, Man. Canada Phone SPruce 4-6251
Verð blaðsins er $3.00 árgangurinn, borgist fyrirfram
4Ilar borganir sendist: THE VIKING PRESS LTD.
Öll viðskiftabréf blaðinu aðlútandi sendist:
The Viking Press Limited, 868 Arlington St„ Winnipeg 3
Ritstjóri: STEFÁN EINARSSON
Utanáskrift til ritstjórans:
EDITOR HEIMSKRINGLA, 868 Arlington St. Winnipeg 3, Man.
HEIMSKRIN'GLA is published by THE VIKING PRESS LIMITED
and printed by VIKING PRINTERS
868 Arlington St., Winnipeg 3, Man. Canada Phone SPruce 4-6251
Autfaon»«*<l qg Second Clctss Mctil—Post Office Dept., Ottawa
WINNIPEG, 8. JANÚAR 1958
*‘í ÁTTHAGANA ANDINN
LEITAR”
Bók með þessu nafni hefir ver
iö send Heimskringlu. Er hún
gefin út á íslandi af vinum Dr.
Richards Beck á 60 ára afmæli
hans. Innihald bókarinnar, sem
er um 280 blaðsíður að stærð, er
safn greina skrifuðum af dr.
Beck og áður birtum austan hafs
og vestan. Það væri synd að hafa
nokkuð á móti efni bókarinnar
því það er einn lofsöngur frá
upphafi til enda, og eins þó sumt
kraft frá Færeyjum til að manna
skip sín.
Nú er því engin umkvörtun út
af því að vinnu sé enga að finna,
sem víða kveður þó við nema á ís
landi, ættlandi margra er hér
búa og fagna munu því.
BANDARÍKJADVÖL KILJ-
ANS LAUK. 8. NÓV.
Dvöl Halldórs Kiljans Laxness
og Auðar konu hans í Bandaríkj
unum lauk 8. nóvember s.l., en
þá héldu þau vestur á bóginn frá
séu ritdómar um skáldskap sem San Francisco áleiðis til Kína
lofsönginn eiga varla skilið 0g Indlands.
En dr. Beck skrifar fremur um
kosti, en'lesti skálda, að líkind-
Mynd þessi er af mesta eldi ársins sem leið í Winnipeg. Á
henni eru vöruhús Winnipeg Paint and Glass að brenna, er margir
um í hlutföllum við það, sem frásögn um dv81 Kiljang t Banda
hann er öðrum mönnum velvilj-
aðri, en flestir af oss eru, en ekki
því, að hann unni því sem mis-
jafnt er, eins og því sem gott er.
Skrif sjálfs hans ljósta þar
Utanríkisráðuneytið h e f u r íslendingar hér kannast við frá fornu fari og við þá byggingartíð
sent Þjóðviljanum eftirfarandi
. Photo by ERNlfc. Uiv/íkmUN
koma hér er þeir þektu. Hafði annað félag nýlega keypt bygging-
unna, og fylt hana með vörum er hún brann 31. desember. Er skað-
inn af brunanum metinn á $400,000.00
upp um hann.
Þetta átti ekki að vera ritdóm-
ur, en minna á hitt, hvaða ítök
dr. Beck á í hugum íslendinga á
ríkjunum fá Hannest Kjartans
syni aðalræðismanni íslands i
N. Yoik.
“Laugardaginn 12. október, “1 ÁTTHAGANA ANDINN
kom Halldór Kiljan Laxness til
New York frá Kaupmannahöfn.
Eins og kunnugt er var hann boð
ínn til Bandaríkjanna af ‘The
American Scandinavian Foun-
ættjörðinni. Að ráðast í að gefa dafion’. þag var hinn kunni am-
út bók þessa, er fagur vottur
þess, því hér er um kostnaðar-
sama útgáfu að ræða, vel úr
garði gerða, og svo sem óskmög-
um þjóða bezt hæfir.
Til þess að finna orðum þess-
um stað og til þess að segja eitt-
hvað á sama tíma af því, er í hug-
um vor hér vestra býr til dr.
Becks bæði í sambandi við af-
mæli hans og endranær skulu hér
á öðrum stað birt ummæli rit-
stjóra eins heima um dr. Beck
í tilefni af útkomu bókar hans,
og viðhorf vor vestan manna
eríski maður, hr. Thomas E.
Brittingham Jr., sem gerði það
fjárhagslega mögulegt fyrir ASF
að bjóða Halldóri hingað.
Á meðan dvölinni í N. York
stóð, hélt ASF tvö boð til heið-
urs skáldinu, hið fyrra var hinn
16. október, og var fyrir sérstak-
lega boðna gesti svo sem rithöf-
unda, ritstjóra, prófessora, o.s.
frv. Voru þar meðal annars hr.
Brittingham Jr. og frú, sem bú-
sett eru í Wilmington, Deleware,
og hr. Stefán Einarsson, próf.
j frá Baltemore, Hannes Kjartans-
lands, og þaðan mun ferðinni
heitið til íslands.” —Þjóðv.
LEITAR’
túlkar jafnframt og þjóðarinnar son> aðairæðismaður kynnti skáld
heima.
ið nieð stuttri ræðu, en þar á eft-
Svo heitir bókin, sem kom út
á Bókaforlagi Odds Björnsson-
ar, Akureyri, til heiðurs dr.
Richard Beck á sextugsafmæli
hans.
Þetta er mikil ,sjáleg og eigu-
Jeg bók. Hún er gefin út í 500
tölusettum eintökum og er und-
irskrift höfundar á hverju ein-
taki. Framan við sjálft efni bók-
arinnar er prentaður nafnalisti
þeirra manna, er með útgáfu bók
arinnar heiðruðu höfundinn á
þenna sérstaka hátt. Nafnlisti
þessi fyllir 20 blaðsíður. Allir
þessir menn og eru þar ekki fá-
ir þjóðkunnir mennta- og for-
ystumenn, hafa sett nöfn sín
undir svohljóðandi ávarp:
hverfa vestur um hafið til að
fagna með dr. Richard Beck sex-
tugum árna honum heilla og
minnast afreka þessa austfirzka
sægarps, sem svo örugglega hef-
ur numið sér land á túnum
Braga og Sökkvabekk Sögu”.
Bókin, sem er 280 blaðsíður
birtir svo erindi, ræður og rit-
gerðir um ýmislegt efni og ýmsa
merkismenn. Má hver gera sér
Ijóst, hvers konar lesmál þar er,
ef nefnd eru aðeins nokkur nöfn
þessara manna. Þeir eru til dæm-
is: “Menningarfrömuðurinn og
og þjóðhetjan, Jón Arason”,
Sveinn Björnsson, forseti ís-
lands, Sigurður Jónsson, Arnar
vatni, Jón Magnússon ,skáld,
Jakob Jóhannesson Smári, skáld,
skáldkonan Elinborg Lárusdótt-
ir, Tómas Guðmundsson, skáld,
Sigurður skólameistari Guð-
mundsson, Þórir Bergsson, skáld,
skáldjöfurinn Stephan G. Steph-
ansson, Þorsteinn Þ. Þorsteins-
son, skáld og rithöfundur, Sig-
Bókin, f átthagana andinn leitar,
er falleg og hrein—hrein og fall-
eg. Þessi orð um bókina má
gjarnan endurtaka og undir-
strika. Að öðru leyti verður ekki
íjölyrt um hana hér, því vandi
er nokkur, að gera upp á milli
efnis bókarinnar.
Myndir þeirra manna, sem
skrifað er um í bókinni, prýða
hana, auk myndar höfundarins
sjálfs, en vafalítið verður eig-
endum bókarinnar oftast litið á
heilblaðsíðumynd af þeim hjón-
um, höfundinum og konu hans á
þeirra vistlega heimili. Þetta er
mjög falleg og elskuleg mynd.
Endist þeim aldur sem lengst til
þess að vinna hið góða verk.
Pétur Sigurðsson
—Eining
MINNINGARORÐ
ENGINN SKRÁÐUR AT-
VINNULAUS
DR. RICHARD BECK
ir talaði Laxness í um það bil ^ sextugum, flytjum vér hugheil- urður Júl. Jóhannesson, læknir
15—20 mnútur. Hann afhenti við ar árnaðaróskir og þakkir fyrir og skáld, Hjörtur Thordarson,
jþetta tækifæri mjög fallega leð-
' urbundna ljósmyndaða kopíu af
í féttum frá íslandi, sem hing Guðbrandarbibliu, sem hann gaf
að bárust um hátíðirnar, hermir ASF. Skáldið tilkynnti einnig
eitt vikublað Reykjavíkur, að í við þetta tækifæri, að hann hefði
nóvember mánuði hefði enginjkveðið að gefa jafnviroi 5000.00
skráð sig atvinnulausann í ráðn- sænskra króna styrk til amer-
ingastofu höfuðstaðarins. j ísks stúdents til náms við Há-
Vér erum þess fyllilega varir, skóla íslands. Var máli hans
að atvinnuleysi herjar á stórbæi mjög vel tekið og honum þakkað
og Reykjavík með sína 65 þúsund
íbúa, er ekki stór borg. En þar
býr eigi að síður einn þriðji
þjóðarinnar og hlutfallið verður
ekki ósvipað og í öðrum höfuð-
borgum. Og vér værum ekki
hissa á, að jafnvel smærri höfuð-
staðir en Reykjavík hafi ekki
allir sömu sögu að segja í atvinnu
málum og hún.
ar gjafirnar.
Síðara boðið, sem haldið var
af ASF var 22. október, og var
fyrir meðlimi félagsins. Thof'
Thors, sendiherra, hélt ræðu um
ísland og kynnti jafnframt Hall-
dór Kiljan Laxness fyrir boðs-
gestum. Síðan talaði skáldið um
það bil 10—15 mínútur og var
1 mjög góður rómur gerður að máli
störf hans í þágu íslenzkrar : raffræöingur.
menningar og þjóðernis. I Dr. Beck vitnar víða í verk
Fyrstur skrifar undir forseti þessara manna, og eru þar víða
í skýrslu ráðnirigarstofunnar i beggja ræðumanna. Húsfyllir var
segir að atvinnumálin hafi ekki í þessu kvöldboði, sem haldið var
verið síðari árin mikið áhyggju- tyrir Laxness.
efni á íslandi. Frá eyrinni (höfr. Eftir kvöldmat hinn 24. okt.
inni) sem þó atvinnugjafi hafi hélt íslendingafélagið í New
löngum mestur verið í bænum, j York kaffibðo fyrir Halldór. For
hefir vinna stundum verið stopul maður félagsins hr. Richard
og ávalt einhverjir leitað til Richardson, bauð Laxness og frú i heim er jafnan gott að snúa
ráðningarstofunnar. En nú hefir velkomin. Úm 100 manns voru á ísland, þú átt þennan dag,
ísland, herra Ásgeir Ásgeirsson.
Senmlega hefði dr. Beck ekki
getað fengið kærkomnari af-
mælisgjöf né kveðjur en i etta lát
lausa ávarp, undirritað af slíkum
fjölda velunnara hans. Bókin er
því allavega sögulegt merkis-
plagg, sem eiga mun sinn drjúga
þátt í að halda minningunni um
dr. Beck og hans miW a og göfga
starf hátt á lofti meðai komandi
kvnsióða.
Lesmál bókarinnar hefst svo
á stuttu æviágripi höfundar. Það
hefur skráð séra Benjamín
Kristjánsson, en ekki þarf annað
en nefna nafn þess ritsnjalla
manns til þess, að gera mönnum
Ijóðaperlur og annað til auðgun-
ar anda hvers manns.
Enginn þarf að ætla, að jafn-
lærður, málhagur og þjálfaður
maður við menntastörf, hjarta-
hlýr og mikill mannvinur sem
dr. Richard Beck er, riti svo um
alla þessa menn, er nefndir voru,
og aðra fleiri, án þess að þar sé
margt vel sagt, uppbyggilegt og
gott til fróðleiks. Þar er í orðs-
ins beztu merkingu hollt og gott
lesmál, og dr. Beck vill hvorki ljá
nafn sitt né starfskrafta neinu
öðru en því, sem nytsamlegt er
og got til fróðleiks og uppbygg-
ingar, en slíkir menn eiga mest
allra manna hrós skilið fyrir
ljóst, hversu þar er á máli hald-iStörf sín í þágu mannkyns og
ið. Æviágripið endar séra Benja- menningar, öll list, hvort sem
mín á stefi úr íslandsminni eftir eru ritstörf eða annað, sem ekki
dr. Beck:
; “Góðir hugir hafið brúa,
enginn gert það í nefndum mán-!þessari samkomu og þótti mönn-
uði. Þeir einu sem komið hafa
eru menn og konur, sem vinnu
hafa, en sem einhverra hluta
um mjög gaman að fá tækifæri
til þess að kynnast Laxness hjón
unum.
vegna geðjast hún ekki. Og vinnaj Hinn 29. október fóru hjónin
bíður þeirra nærri ávalt. 1 til Wilmington, þar sem þau
Hvað veldur? Það hefir farið kvöldu einn dag í boði hr.
af stað nýsköpun, verið lagt ijThortias E. Brittingham Jr. og
ýms fyrirtæki, iðnað og bygg-jfrúar hans. Laxness og frú fóru
ingar, eins og víða á sér stað, í síðan til Chicago, Salt Lake City
s’amvinnulöndum Atianzhafsj og San Francisco, en þaðan fóru
þjóðanna. ísland hefir meira að þau með skipi þann 8. nóvember
segja orðið að fá erlendan vinnu-
yfir Kýrrahafið, áleiðis til Ind-
þúsundraddað ástarlag
berst þér hljótt um bláan geim,
blærinn skilar kveðjum heim.”
Séra Benjamín Kristjánsson
lýkur svo máli sínu í þessum setn
ingum:
er vígð hinu góða, fagra og göf-
uga, er í þjónustu myrkravald-
anna, neikvæð og óvinur lífsins.
Það er ekki æsimálið né upphróp
anir skrípamynda, sem þoka
mannkyni áfram á þroskabraut-
ínni til fullkomins sigurs yfir
dýrseðlinu, nei, það er aðeins
hitt, sem runnið er frá hinum
tæru uppsprettum manngöfgis
og góðvildar, sannleiksástar og
réttlætis. Öll skrif dr. Becks og
“Margar eru þær hljóðu kveðj-|öll hans störf eru af þessum rót-
ur, sem íslandi og fslendingum! um runnin, og þess vegna skulu
hafa borizt með vestanblænumj þau mikils metin. Hann er og
frá þesssum tröllltrygga vini vandvirkur maður, sem býr fögr-
lands og þjóðar. En á sama hátt^um og göfgum hugsjónum,
munu f jöldamargir hollvinahugir, vandaðan og fallegan búning.
Þann 26. .janúar þessa árs and-
aðist hér á heimili Jóns Ágúst
Kjartanssonar á Brekku á Mikl-
ey, faðir hans Benedikt Kjartans
son Einarssonar og Guðbjargar
Benediktsdóttír konu hans Þórð-
arsonar. prests í Hvammi, þá bú
andi hjón í Sólheimatungu í
Borgarfjarðarsýslu á íslandi.
Benedikt var fæddur 10. okt. ár-j
ið 1860, því miður brestur mig
þekkingu til að lýsa æsku þessa
mæta samferðamanns. En eg dreg
að líkum að hann hafi fengið
betra uppeldi heldur en almenn-
ingur upp til sveita víða á þeim
tímum. Ungur hefir hann lært
að skrifa og það svo vel að af
bar, því skriftinn er afbragðs vel
gjörð. Eg hef séð þykka bók eft-
ir hann, vel skrifaða með sög-
um. Einnig lærði hann dráttlist
í Sólheimatungu voru þó
nokkrir bræður hans aldir upp
dugandi menn og einnig systir,
heima á íslandi, lifandi fyrir
stuttu síðan, þá bráð dugleg, en
bræðurnir flestir eða allir fluttu
einnig vestur um haf og áttu
eitthvað af þeim heima við Mani-
tobavatn, dugnaðar menn sem nú
hafa safnast til feðra sinna.
Benedikt vann bæði til sjós
og lands í Borgarfirði og einnig
hef eg heyrt að hann hafi verið
póstur vestur undir Snæíellsjök-
ul eða jafnvel alla leið til Stykk-
ishólms, og hafi stundum haft
uáttstaði úti í snjóbiljum, en
hann sakaði ekki, því tvent hjálp
aði honum, fjör og þrek, aó eg
hygg, með afbrigðum.
Árið 1897, 19. október festi
Benedikt ráð sitt og gekk að eiga
heitmey sína Guðrúnu Agatha
Árnadóttur, mestu myndar og
ágætis konu, frá Disey af mjög
góðum ættum og er ættartala
hennar rakin til Guðmundar Eyj-
ólfssonar, hins ríka á Möðruvöll-
um í Hörgárdal og fleiri ágætis
manna. Næsta vor byrjuðu þau
búskap og þá fæddíst þeim, 25.
ágúst um sumarið 189S, svein-
barn sem var látin heita Jón Á-
gúst.
Aldamóta árið brugðu þau bú-
skap i hinu fagra héraði og fluttu
vestur um haf til þessa lands
sem við eigum nú svo margir
íslendingar, heima í, og hingað
út á Mikley, og settust íyrst að
hjá Jóni Jónssyni, ættuðum úr
Borgarfirði, sem þá átti heima
á norðasta bænum, Grund sem
alltaf hefur verið kallað höfuð-
fcól. Jón þessi var faðir hins ást-
sæla fiskikaupmanns J. H. John-
son, sem nú á heima í New West
minster B. C. Svo fluttu þau
hjónin suður á eyju aðReimstað,
til Helga og Margrétar Tómas-
sonar, sem fyrr á árum tóku á
móti fólki sem nýkomið var frá
íslandi. Það lítur út fyrir að það
hafi verið griðastaður fyrir
fjölda af fólki, sem fluttu hing-
að út á Eyjuna á meðan að það
var að sjá sig um og koma sér
fyrir. Þau Reynistaða hjónin
komu sér snemma upp búi bæði
á landi og þá líka á hinu veiði-
sæla vatni og gátu tekið á móti
löndum sínum með heiður og
sóma, svo fluttu þau sunnar á
Eyjuna og voru þá alráðinn í
að flytja í burtu héðan og vestur
að Kyrrahafi. En það sannaðist
a þeim, eins og svo mörgum aó
enginn ræður sínum naeturstað.
Jón litli, sonur þeirra, veiktist
hastarlega, og annað sem kom
fyrir árið 1902-3 að fjöldi af
Mikleyingum flæddi út sunnan
og vestan á Eyjunni og flutti i
burtu héðan einnig af hálendinu
að austanverðu á Eyjunni, og
flutti út að Manitobavatni og
byrjaði þar búskap. Þá losnaði
býli hér á Eyjunni í hjarta byggð
arinnar sem heitir Brekka, og ber
nafn með réttu, því byggingarn-
ar gömlu eru í halla.
Þetta land kaupir Benedikt
með talsverðum byggingum, land
ið var gott til ræktunar láglent
og grasgefið, svo túnið varð stórt
og vel hirt. Eftir fá ár á Brekku
tóku þau hjónin 4 ára dreng til
fósturs, ólu hann vel upp til full
orðins ára. Hann heitir Stefán
Eirikson. Móðir hans misti mann
■nn frá stórum barnahóp,. Stef-
án átti lengi heima á Brekku,
svo giftir hann sig og átti konu
úr Mið-Evrópu ríkjunum, vel-
gefna og myndarlega.
Þeir unnu lengi saman í félagi