Heimskringla - 19.03.1958, Blaðsíða 2

2. SÍÐA
HEIHSEBINGU
WINNIPEG, 19. MARZ 195o
Íí^t’hnskriniila
'ft'irnnA tttt
Krmur út á hvcrjum miðvikudcgi
Eigendnr: THE VIKING PJtESS LTD.
868 Arlinuton St. Winnipeg 3, Man. Canada Phone SPruce 4-6251
Verð hlaðsins cr $3.00 árgangurinn, borgist lyriríram
Allar borganir sendist: THE VIKING PRESS LTD.
öll viðskiltabréf blaðinu aðlútandi scndist:
The Vikina Press Limited, 868 Arlington St., Winnipeg 3
Ritstjóri: STEFÁN EINARSSON
Utanáskrift til ritstjórans:
EDITOR HEIMSKRINGLA, 868 Arlington St. Winnipeg 3, Man.
HEIMSKRINGLA is published by THE VIKING PRESS LIMITED
and printed by VIKING PRINTERS
868 Arlington St., Winnipeg 3, Man. Canada Phone SPruce 4-6251
virku þjóðræknisdeildar
“Frón” í Winnipeg er.
Kanadískt þjóðlíf er
merkilegt rannsóknarefni. Þaðlur nokkru þjóðfélagi verið hag
er eins konar samnefnari flestra ur í því að fá liðsmenn svo and-
þjóða heims, enda þótt framlag lega slyppa og snauða, sem þess-
engilsaxneska þjóðflokksins sé ir fortíðarlausu menn hljóta að
sem sem þannig hugsa, óvirða sjálfa
| Sig og þá menningu, sem þeir
mjög! eru aldir upp við, og varla get-
; ■
ábærilegast og ensk tunga því
| sem næst drottnandi mál í land-
! inu. Allt um það er kanadísk
þjóðmenning sérstæð, því að
vera.
Hitt sjónarmiðið, sem eg gat
um, er prýðilega fram 'sett í ný-
legri bók, sem fjallar um íslenzka
hún er byggð á menningu margra ' innflytjendur í Kanada og Banda
. þjóða og þjóðbrota. Ennþá ferj ríkjunum. Þessi bók ber titilinn
AuLhorlif-d 08 Second Class Moil—Pogt Oflice Dept„ Ottawa
WINNIPEG, 19. MARZ 1958
RÆÐA, FLUTT A MIÐSVETRARMÓTI FRóNS
í Winnipeg af Haraldi Bessasyni
sveitahéruð Manitoba, nánar á
sumri komanda.
Ef satt skal segja, var eg í
talsverðum vanda staddur, þeg-
Eg hefi oft verið spurður að því, hvernig eg kunni við Kan-
ada. “How do you Jike this country”? segir fólkið. Eg svara því
jafnan til, að eg kunni vel við mig, en tek þó fram, að eg byggi það
svar á Winnipeg og næsta nágrenni. Ennþá hefi eg ekki séð nema
lítið eitt af Manitoba og því ekki nema örlítið brot of Kanada.
Getur hver sagt sjálfum sér, að það tekur nokkurn tíma að rann-
saka, hvert skuli vera hið rétta svar við fyrrgreindri spurningu.
Eg skal fúslega játa, að eg
vildi gjarnan þekkja Kanada, og
þá einkum og sér í lagi íslenzku
byggðirnar, betur en orðið er eft-
ir meira en árs dvöl í landinu.
Veit eg, að margan undrar það,
hversu sjaldséður eg hefi verið í
íslenzkum byggðum, einkum þar
sem fyrirrennari minn var frá-
baerlega duglegur ferðamaður og
vann merkt þjóðræknisstarf á
ferðum sínum. Eg get þó ekki
fært leti og sinnuleysi mér fram
til afsökunar, en vil taka fram, að
eg er maður ekki einhleypur og
á fremu erfitt með að vera fjar-
vistum frá heimili mínu um
lengri tíma, en ferðalag með ung
börn er enginn hægðarleikur,
eins og margur veit. Allt stendur
þetta þó til bóta, og eg geri mér
fastlega vonir um að geta kynnzt
íslendingum þeim, sem byggja
fjarri því, að við getum gert
okkur fulla grein fyrir, hvern-
ig sú bygging lítur endanlega
út í þessu framtíðarinnar landi.
Vafalaust eu þeir margir, sem
enn eiga eftir að yfirgefa heima-
löndin og koma hingað til fastr-
ar búsetu.
Eg er ekki innflytjandi hér í
Kanada, en samt sem áður hefir
hugur minn oft ihvarflað til inn-*
flytjandans og hinna mismun-
andi viðhorfa, sem slíkir menn
hljóta jafnan að hafa, að því er
tekur til nýrra vandamála og nýs
umhverfis. Skiptir áreiðanlega
höfuðmáli, hvernig nýrir borgar-
ar bregðast við vandanum, bæði
“Foreldrar mínir” og er rituð af
Vestur-íslendingum. Þetta er
góð bók, sannorð lýsing og ber
því ljóst vitni, ihve dýrmætt ís-
lendingseðlið var þeún samlönd-
um okkar, sem fyrst settust að
hérna megin hafsins. Þetta eru
íslendingásögur í nýjum stíl,
eins konar hetjusögur, en frá-
sögnin yljuð af virðingu ritar-
anna fyrir efninu, eins og bókar-
titill ber með sér, skrifa höfund-
arnir, sem flestir tilheyra ann-
arri kynslóð Vestur-Islendinga,
um foreldra sína, sem allir telj-
ast til brautryðjenda hér í Norð-
ur Ameríku.
Saga vestur-íslenzkra frum-
fyrir þá sjálfa og ekki síður það,byggja er mjög sérstæð og gæti
þjóðfélag, sem þeir segja sig í verið lærdómsrík þeim, sem nú
Maaaa hh mssm wmm mæm mwm mmss hbh
IAL íslenzka millilanda flugfélagið
Lægstu fluggjöld til
ÍSLANDS
lög við.
f þessum efnum hefi eg orðið
eru að setjast að á svipuðum slóð-
um. Þetta voru fátækir menn,
var við tvenns konar sjónarmið,; sem hugsuðu þó fyrst og fremst
ar eg fór að hugsa um, hvað mér sem eru í rauninni algjörar and- um það að halda í eign
bæri að segja hér í þessu stutta j stæður.
ávarpi, sem er einn liður í langri' Til eru þeir> sem eru staðfastir
skemmtiskrá, er Jón forseti j þeirri trú> að innfiytjendum
sina.
Þeir áttu trausta menningu, sem
hafði alið af sér fagrar dygðir
iðjusemi, cyrðheldni og hlýðni við
er Jón forseti
kveðst ætla að ljúka af á tveim-iberi þegar j Upphafinu að taka! guð almáttugan. Þessir menn
ur klukkustundum. Eg talaði á einskonar “stökkbréytingum” og lutu ekki öðrum sannleik en þeir
lokakvöldi þjóðræknisþingsins s.|verða hreinræktaðir synir nýrra vissu s annastan og voru því ekki
á einni nóttu og tilbúnir að fleygja frá sér
1. ár
og sagði þá nákvæmlega álit keimkynna á einni nóttu og' tilbúnir að fleygja frá
mitt á íslenzkri þjóðrækni héma j gieyma sem fyrst fortíðinni og Passíusálmum Hallgríms Péturs-
megin hafs. Síðan hefi eg ekki, öllU; sem að einhverju leyti minn
skipt um skoðun, nema síður sé.
Eg mun víkja dlítið að þessum
sömu efnum hér í kvöld, þó að
ír á hana.
Fyrir nokkru
var mér sögð
skemmra máli verði. Tel eg saga af evrópiskum innflytjanda
annað tæpast viðeigandi, þar sem|ihér í Kanada, og var sá ekki af
sjálft þjóðræknisþingið er núj engilsaxnesku bergi brotinn.
hafið og eg ræðumaður á sam-
komu þeirrar ágætu og mikil
RE-ELECT
Stanley
KNOWLES
Ix|
In Winnipeg North Centre
PHONE SPruce 2-5795
Authorized by Howard McKelvey
Official Agent
Þetta var ungur maður, og hafði
hann upphaflega flutt með for-
eldrum sínum vestur til Van-
couver, en af gildum ástæðum
vildi hann ekki -ílendast þar, og
kom til Winnipeg. Honum fór-
ust svo orð: “Eg hefði aldrei
orðið kanadískur í nábýli við
foreldra mína, en nú stendur
þetta allt til bóta. Eftir fárra
vikna dvöl í Winnipeg hefír mér
tekizt að gleyma móðurmálinu
að talsverðu leyti og taki eg mér
það í munn, er hreimurinn greini
lega enskur”. Svo mörg voru þau
orð.
Fólk, sem þannig hugsar, vill
vafalaust vel, og vissulega gerir
það sér grein fyrir þeirri stáð-
reynd, að enskunám er höfuð-
nauðsyn í enskumælandi landi.
Allt um það er þetta sjónarmið
að mörgu leyti háskalegt. Þeir,
sonar og Rímum af Göngu-
Hrólfi eftir Bólu-Hjálmar nema
þeir fengju eitthvað betra i stað-
inn.
Eg get vel hugsað mér þessa
menn við landtökuna í Vestur-
heimi. Búningurinn var íslenzk-
ur, Iheimaunnin vaðmálsföt, eng-
in viðhafnarklæði, en dugðu þó
furðu vel, þegar á reyndi. Far-
angurinn var ekki mikill, oft
ekki meiri en svo, að sæmilega
rúmaðist í pokaskjatta. Eftir ó-
trúlega erfiðleika lánaðist svo
þessu fólki að reisa sér bjálka-
hús úti á landsbyggðinni. Frum-
býlingsárin einkennast af stað-
festu og víst er það, að ekki ærð-
ust íslenzku landnemamir, þó
að gull og grænir skógar væru
ekki á næstu grösum.
Það má vel kenna þetta tíma-
bil við efnaleysi, en þó var mik-
ill auður í fátæktinni. Mér er
sem eg heyri Péturs postillu og
íslendingasögur lesnar á síð-
kvöldum. Þessi verk voru andleg-
ar máttarstoðir, ef svo mætti að
orði kveða. Frá þeim andar því
bezta úr íslenzkri menningu
k einni nóttu til Reykjavíkur . . . ágætur kvöldverður
neð koníak, náttverður allt án aukagreiðslu með
I. A. L. Rúmgóðir og þægilegir farþegaklefar með
niklu fótrjmi . . . áhöfnin, 6 Skandinavar, sem þjálf-
iðii hafa verið í Bandaríkjunum, býður yður velkom
n um borð. Ekkert flugfélag, sem lieldur uppi föstum
lugferðum yfir Norður-Atlantshafið, býður Jægri far-
íjöld.
NOREGE, SVIÞJÓÐAR, DANMERKUR, BRETLANDS
ÞÝZKALANDS
Upplýsingar í öllum ferðaskrifstofum
ICEL
INES
L
15 West 47th Street, New York 36 PL 7-8585
Auch CHICAGO • SAN FRANCISCO
J
allra tíma. Eg fæ ekki betur séð
en að margir íslenzku landnem-
anna hafi jafnvel verið fast-
heldnari á þessa hluti en fólk á
þeim tímum var heima á íslandi.
Þetta er mjög skiljanlegt. í
harðri baráttu leitar maðurinn
meir til uppsprettulinda síns
eigin afls en ella. Þetta var kjöl-
festa þess fólks, sem setti það
ofar öllu að standa á eigin fót-
um.

QUALITY FOR THE WHOLE FAMILY
PENMANS UNDERWEAR and Hosiery
has everything in your favour,
including the price asked. There is a style
to please every member of the
family—a weight that is suitable
for their particular require-
ments, and a quality that nas
earned a constant and
increasing favour with
thrifty buyers during 89
years in the making of
underwear and nosiery
for Canadian families.
ð^entnerm

• 'ý’tjé //í 'f /i4
l'GHT WEIGHI UNOEHWEAR
HK , • ■ xJSSHS ftnzmk.
‘ti. .........
gHrnrnani
WOMEN'S VEStS
tmát, MsMsa, Urss
ð^enntoni
WOMIN’S ELASTK
KNIS SIOOMEU
ð^enniani
eiMS’ VISTS AN* Hisrs
Mim.
GIWS' PANTIES ANO VtSTS
24 TIS.
ðfientnani
INEANTS' UNDERWEAt
2,«, f MTHS. -M TIS.
ð^ettit>rrn^ ð>''‘/i //) //nj**^ ð^rnmr/ni
T-SHIR-S *7T' UNDERWEAR IRIEFS AHO iERSIYS
ðfienmmtii
WORK SOCKS
ð&nmttnA
SfORT SOCKS
ð^enmrtni
STRSTCH SOCKS
ð&enmtmá
■0B8Y SOCKS
ð^mtnani
STIITCH CO-ED SPORT SOCItS
OP8-2
Mörgum þeim, sem aðhyllist
það sjónarmið, er eg fyrr gat um,
kynni að virðast þetta fólk hafa
verið villt vegarins þegar í upp-
hafi. Þeim, sem þannig er þenkj-
andi, vildi eg benda á að spyrja
aðra kynslóð Vestur-íslendinga
eða það fólk af íslenzkum ætt-
um, sem fyrst ólst upp í Vestur-
heimi. í þessu langar mig til að
vitna í þá bók, sem eg hefi getið
hér að framan, og gríp eg niður
af ihandahófi. Einum greinarhöf-
unda farast svo orð er hann ræðir
um ungdómsár sín hér vestra og
þau fræði, sem um hönd voru
höfð á æskuheimili hans:
“Þetta var erfðafé okkar systk
inanna og varð til þess, að við
bundum tryggð við íslenzka
tungu 0g bókmenntir, og fyrir
það fæ eg aldrei fullþakkað for-
eldrum mínum.” —Mörg fleiri
aæmi gæti eg nefnt, en læt þetta
nægja, því að það talar skýru
máli.
Andleg menning íslendinga
hefir aldrei verið tómstundagam
anið eitt eða neins konar lenzka
eða tizka, heldur lífsnauðsyn og
lífsnæring. Fólk flutti ekki með
sér safn þjóðlegra fræða og guðs
orðabóka vegna annars en þess,
að það gat ekki lifað án viður-
værisins, sem þaðan varð aflað.
íslenzk menning er ekki einung-
:s merkileg vegna þess, að íslend
ingar skrifuðu bækur og lásu
bækur fyrir sjálfa sig og aðra,
kváðu rímur og sungu sálma.
Hitt er í rauninni merkara, að öll
þessi iðja átti sér örugga festu
í djúpi þjóðarsálarinnar
skerpti sjónir manna fyrir ein-
íöldum, en nauðsynlegum lífs-
sannindum, ól af sér dygðir, eins
og eg benti á áðan.
Fyrir útlendum mönnum eru