Heimskringla - 25.02.1959, Blaðsíða 1

CENTURY MOTORS LTD.
247 MAIN-Ph. WHitehall 2-3311
---------------------------^

'fa
CENTURY MOTORS LTD.
241 MAIN - 716 PORTAGE
1313 PORTAGE AVE.
—r*
LXXIII ÁRGANGUR
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN, 25. FEB. og 4. MARZ ’59
NÚMER 21.—22.
ÞJÓÐRÆKNISÞINGINU
LOKIÐ
Þjóðræknisþing Vestur-íslend
uð að ræða. Aðeins 350 af þeim
hafa miðskólakenslu.
Hin 1350 skólahéruðin verða að
sækja um leyfi hjá næstu mið-
inga hefir staðið yfir iþrjá undan-1 skólum til að fá að njóta þar mið
farna daga í Winnipeg. Hefir skólakenslu. Og það leyfi er
það verið vel sótt, nálega hús- heldur ekki gefið.
fyllir á fundum þess og samkom-j um lagfæringu á þessu, er það
um. Áttu menn trauðla von á svo sem greitt er atkvæði n.k. föstu-
góðu. En um þetta þing segja nú ðag
margir, að hafi verið eitt af þeim, Qetur nakkur verið £ vafa um
beztu og skemtilegustu. Má það ina á breytingu þeirri er
um samkomur þingsins með «ttu fylkisstjórnin fer fram á?
segja. Unga fólkið kemur nu|
orSKS svo mikið við >á sögu að g ^ yig smiðj á Arrow
þvi er song og hljoðfæraslatt
snertir, að þar er oft um hreina filgvélum
list að ræða. Sannaðist þetta á f siSustu vikulok var þvi lýgt
píanóspili ungfrú Snjolaugar fir . 0ttawa> að hætt ði fram.
SigurðssonasamkomuFrons,er(leiðslu . Arrow.flugförum. sú
áheyrendur sina let gleyma ^ gerS eT taUn til húls nú OTÖiö ^TÍmóteus Böðvarsson
þarna var um hljóðfæraspil að|Bandarijkin neita að nota hana. Pán Stefánsson
mða. heldur vsrðandi .inhv.rs er samei M \ Arni Brandson
konar og fapekta, en þo dýroleg-l . , . _ \
. . . , , \ nervarmr iþeirra oe: Canada, sem \
an 'heim og verulegan, sem i operj Arrow_flugvélar ®erða Iagðar ! STRÖNDIN, Vancouver
nm hrorrAiir fvrir on C3 Han ann. ° °
þeirra, séra Valdimar, viðstadd-
ur til að taka við skýrteini sínu
þessu tilheyrandi. Hélt hann
snjalla ræðu við það tækiifæri.
Dr. Þorkell hefir komið vestur
og er kunnur Vestur-íslending-
um síðan. Hefir auk þess skrifað
um Vestur-fslendinga og gefið
út bækur skrifaðar eftir þá, er
gefnar hafa verið út heima, —
(Ræður séra Rögnvaldar Péturs-
sonar, og fl.).
FULLTRÚAR DEILDA
ÞJÓÐRÆKNISF. Á 40
ÞINGI ÞESS
ESJAN, Árborg
Mrs. Herdís Eiríksson
högg og fiskveiðar fyrst í stað,
en réðist svo til “Lake of The
Woods Milling Co.” í Keewatin,
og vann hjá því félagi þar til
hann var settur á eftirlaun, árið
1936. Árið 1890 kvæntist Haf-
steinn eftirlifandi konu sinni
Ingibjörgu (áður Magnússon),
ættaðri frá Reykjavík á íslandi.
Þau ólu upp þrjú börn, Ingman
og Ena, sem bæði eru dáin og
Esther Haugh í Winnipeg. Haf-
steinn var Skagfirðingur að ætt.
Hann var lagður til hvildar, 18.
þ.m. í Lake of The Woods graf-
reitnum.
um bregður fyrir, en saldan ann-
arsstaðar. Yfirleitt var söngur
og hljómleikar með langbezta
móti.
Auk þessa var um ræðumenn
að gera, sem Guðmund Grímsson
dómara, Valdimar Björnson, Dr.
Beck og unga presta að heiman,
sem á íslenzka æsku minna okkur
eldri mennina. En svo er það
ekkii nýtt. Unitara prestarnir
Ragnar Kvaran, séra Benjamín
og séra Jakob Jónsson, voru hér
ekki áhrifalausir menn í vest-
ræna heiminum okkar.
Um málin sem samþykt var
að starfa að, framvegis, eins og
húsbyggingarmálið, sem mun
vera eitt af hinum stærri, er engu
hægt að spá um. Það var talað
um, að sameinast við aðra um
það mál og einkum lúterska
kirkjufélagið, en almennur áhugi
virtist oss ekki spentur fyrir því.
Um útgáfu kostnað Tímarits
Þjóðræknisfélagsins var það'.'^ð •
Jr 1 ________1_______
niður.
| Stefán Eymundsson
Framleiðslu þessari sem fram!
hefir farið í Ontario af ótal fé- GIMLI, Gimli
lögum, eða alt að 650 iðnstofn-
unum, undir umsjón eins félags >
A. V. Roe (Canada) Limited) j Mrs. Margrét Sigurðsson
verður því hætt. Verða um 14,000 Mrs. J. B. Johnson
manns atvinnulausir við það. Er.
það hræðilega mikið, en vonin er
sú, að félögin sem þessa fram-' Séra Jón Bjarman
Mrs. Kristín Thorsteinsson
LUNDAR, Lundar
sega að þar er um niu hundríiS
dala tekjuhalla að ræða. Fjárir
mála von félagsins hvílir þv^
mest á 'húseign þeirra á Home* SÖfe.
íslenzku vikublöðunum Var
samþykt að styrkja, sem fyr.
Um félagslegan vöxt deilda er
það að segja, að á honum ber
mest vestur á Kyrrahafsströnd.
Íslendingum fjölga þar svo ort,
að þeir munu sem í Vancouver
verða um 300, sem fer að nálgast
félaðatölu Winnipegbúa.
Af skeytum brast meira en
nokkru sinni fyr. Voru þau frá
stjórn íslands og stofnunum og
einstaklingum heima og hér
vestra.
W. J. Lindal dómari hélt upp-
teknum hætti að bjóða hópi
manna til miðdagsverðar hjá
Hudson Bay, til heiðurs Guðm.
Grimssyni dómara.
Stjórnarnefndar kosning
Þj óðræknisf élagsins
Stjórnarnefnd Þjoðiæknisfé-
lagsins var kosin s.l. 24. febrúar
á þjóðræknisþinginu. Var hún öll
endurkosin. Eru nöfn embættis-
manna þessi:
Dr. Richard Beck, forseti
Sr. P. M. Pétursson, v.-forseti
Haraldur Bessason, ritari
W. J. Lindal, vara-ritari
Guðman Levi, fjármálaritari
Ólafur Hallsson, vara-f jn.r.
Grettir Jóhannsson, féhirðir
Hólmfridur Danielson, v.-féih.
Ragnar Stefansson, skjalavörður.
INNLENDAR FRÉTTIR
Einfalt mál
Skólamál Manitoba, sem greitt
verður atkvæði um 27. febrúar
hvort breyta skuli, er 50 ára gam-
akt.
Alls er þar um 1700 skólahér-
leiðslu höfðu, haldi öðrum störf-
um áfram, og geti, ef til vill,
'haldið einhverjum af þessum hóp
í vinnu, þó þar geti ekki um alla
verið að ræða, helzt vegna þess,
að svo margir á meðal þeirra eru
sérfræðingar og munu leyta at-
vinnu í Bandaríkujnum eða á
Bretlandi. Þannig stendur á fyrir
alt að 2000 þ'Tsa.a marnia.
Vinnulaun greidd, námu í
heild sinni $1,000,000 á viku, fyr-
ir þsesa flugvéla framleiðslu.
IJEIÐ
\ sí
IÐURSFÉLAGAR
síðasta kvöldi þjóðræknis-
itigsins í Unitarakirkjunni á
Éahning St., voru kosnir heiðurs-
f^lágar, sem venja er til. í þetta
sinn hlutu heiðurinn Dr. Valdi-
mar J. Eylands, í Winnipeg, um
langt skeið forseti Þjóðræknis-
félagsins, og dr. Þorkell Jóhanns
son prófessor á háskóla íslands.
Var auðvitað ekki nema annar
Dr. Þorkell Jóhannesson
Dr. Valdimar J. Eylands
Dan Lindal
Ólafur Hallson
BRÚIN, Selkirk
Mrs. Margrét Goodman
Mrs. Sigrún Nordal
BÁRAN, Mountain, N. Dak
Séra Ólafur Skúlason ,
Mrs. Ebba Skúlason
ÍSLAND, Morden
Mrs. Louise Gislason
Mrs. Ingunn Thomasson
FRÓN, Winnipeg
Miss Elín Hall
Mrs. Oddný Ásgeirsson
Gestur Davíðsson
Mrs. Kristín Johnson
Dr. S. E. Björnsson
Mrs. Marja Björnsson
Miss Guðbjörg Sigurdson
Miss Hlaðgerður Kristjánsson
Próf. Haraldur Bessason
Gunnar Baldwinson
Auk fulltrúa voru þessir gest-
ir á þinginu:
Páll Guðmundsson, Leslie, Sask.
Ásgeir Gíslason, Leslie, Sask.
J. W. Johannson, Pine Falls.
B. Th. Jónasson, Ashern, Man.
J. J. Lindal, Brandon, Man.
Mrs. Guðrún Árnason, Gimli.
erlendar FRÉTTIR
Nýtt tímabil i vændum!
Macmillan, forsætisráðherra
Breta, er nú staddur í Rússlandi.
Dvelur hann þar í 10 daga og
gott ef hann sezt þar ekki að í
sæluríki Khrushchevs. Þær einu
fréttir af ferð hans, eru þær, að
hann búist við, sem afleiðingar
af ferð sinni, að nýtt tímabil
renni upp, tímabil frelsis og vin-
áttu líklega og sameiginlegir
fundir fjögra stóru þjóðanna um
skiftingu Þýzkalands verði hald-
inn í apríl eða snemma í maí—
og verði að minsta kosti iokið
fyrir tíman, sem Khrushchev gaf
vestlæga hernum í Berlín til
stefnu, að búa sig þaðan í burt.
Að baki þessari kærleikssól
sem þeir Khrushchev og Mac-
millan böðuðu sig nú í lægi að
Mrs. Anna A. Pétursson
Mrs. Anna A. Pétursson, ekkja
Ólafs, sál Péturssonar, fasteigna
sala, var gerð að æfifélaga Gen-
eral Alliance of Unitarian and
Other Liberal Christian Women
i Boston, á fundi sem haldin var
að heimili Mrs. A. Goodman á
Evanson St. s.l. viku, af kven-
félagi Fyrsta Sambandssafnaðar
í Winnipeg. Mrs. Marja Björns-
son forseti kvenfélagsins afhenti
henni æfifélags skjal og flutti
henni þakkarávarp fyrir langa
og giftudrjúga samvinnu í þágu
mála hinnar frálsu trúarstefnu
hér í borg.
Séra Jón Bjarmann:
Á V A R P
ilutt á Frónsmóti 23. iebr. 1959
Úr “HLUSTAÐ Á ÚTVARP
Leikrit eftir Laugu Geir, v.-
íslenzka konu, “í óveðurslok”,—
þýðandi: Aðalbjörg Bjarnadótt-
ir var leikið í útvarpi s.l. laug-
ardag. Leikstjóri var Hildur Kal-
man, meðal leikenda voru margir
helztu leikarar hér og ágætlega
farið með leikritið.
Leikrit þetta gerist á fyrstu
árum ísl. landnáms vestan 'hafs,
enda kemur það ljóslega fram.
Uppistaðan ern erfiðleikar þeir
er fólk þetta átti í, sömuleiðis
hálpsemi þess, og fórnfýsi. Ekki
er leikritið ritað í nútíma stíl.
Efni þess er að ungur landnemi
Baldur að nafni, ágætismaður,
tekur þá ákvörðun meðfram að
ráði vina sinna, að kvongast ráðs
konu sinni, sem er eldri nokkuð
en hún er mikilhæf kona. En
Baldur hefir flutt frá íslandi sök
um þess, að unnusta hans þar,
eða a.m.k. kona, ung að aldri, er
hann unni hugástum og hugði
einnig að bæri sama hug til hans,
hafði brugðist honum. Vissi hann
ekki annað en þessi stúlka væri
gift. En skömmu fyrir brúðkaup
þeirra Baldurs og bústýru hans
kemur gamla unnustan frá ís-
landi. Kemur þá og í ljós, að ó-
samlyndi þeirra byggðist á óvið-
ráðanlegu atviki. Ráðskonan sér
að þau unnast mjög og gefur
Baldri eftir loforð sitt um eigin-
orð og tekur fyrir annað lífs-
starf af mannkærleika og fórn-
fýsi. Það má vera að margt eða
allt sé satt, sem sagt er í leikriti
þessu. Talsverður þróttur er í
því og rétt af útvrapinu að taka
það til flutnings.
Þetta leikrit, á ensku, er til
sölu hjá höfundinum, á Edin-
burg, North Dakota, og hjá Mrs.
H. F. Danielson, 869 Garfield St.
Winnipeg 10, Manitoba, og kost-
ar $2.50.
—Mbl. 10. febr.
Þann 16. febrúar 1959, andaðist
á almenna spítalanum í Kenora,
Ont., Thomas Edward Johnson,
(Hafsteinn Sigurðsson) 93 ára
gamall. Hann var einn af elztu
frumbyggjum íslendinga í þessu
landi, kom til Canada 1876, flutti
fjarlæga Bretland og Bandaríkin til Darlington Bay, í Keewatin
hvert öðru. árið 1887. Stundaði þar viðar-
;-----
Herra forseti, háttvirt stjórnar-
nefnd Þjóðræknisfélagsins og
aðrir tilheyrendur.
Það er.mér mikill heiður og
ánægja að hafa verið beðinn um
að ávarpa ykkur nokkurum orð-
um hér í kvöld. En þeirri bón
fylgdi þó einn galli, sá, að þess
var aldrei getið um hvað eg
skyldi ræða. f raun og veru er
af nógu að taka. Síðan eg kom
hingað vestur til ykkar landa
minna, hér vestanhafs, hefir
mörgum spumingum verið til
mín beint. Flestar þeirra eru auð-
vitað í þá áttina að spyrja mig
hvernig það sé umhorfs heima,
hvernig hagur manna sé, líkam-
legur og andlegur, hvort menn
’hafi þar ekki nóg að bíta og
brenna, hvort að okkur sé ekki
illa við Bretana, og þar fram
eftir götunum. Eg hefi eftir
fremsta megni reynt að leysa úr
öllum spurningum, og vona að
mér hafi tekizt það eftir því sem
ástæður leyfa og efni standa til.j
Það er samt ekki ætlun mín að,
ræða nokkuð að ráði um þessi
atriði hér í kvöld. En það er líka
annað sem eg hefi verið spurður
um oft og mörgum sinnum, og eg
veit að þeir sem hafa staðið í
sömu sporum og eg, verið ný-
komnir hingað í hóp ykkar munu
kannast við þær spurningar. Þess
ar spurningar eru eitthvað á
þessa leið: “Hvernig líkar þér í
þessu landi? Hvernig líkar þég
í þessu mannfélagi? Hvernig lík
ar þér veðrið?” og þannig fram
eftir götunum. Eg álít að þau
atriði, sem fram koma í þessum
spurningum, séu okkur, þeim.j
sem að komnir eru heiman af fs-
landi, miklu hugstæðari en hin.
Það er ætíð ferskara, sem er að
gerast eða framundan er heldur
en hið liðna. Út frá þessu hefir
mér dottið í hug, að segja ykkur
nokkuð frá því, hvernig umhverf
ið og kringumstæðurnar hér hjá
ykkur hafa haft, og hafa áhrif á
mig. Hvaða hugsanir hafa leitað
á mig ií sambandi við veru mína
hér hjá ykkur, meðal ykkar Vest-
ur-íslendinga.
Það sem hreif mig einna mest,
fyrst eftir að eg kom hingað var
að heyra ykkur tala íslenzkuna,
móðurmálið mitt. Að heyra aðra
og þriðju kynslóð frá landnem-
unum vera enn að tala íslenzku,
það finnst mér stórfenglegt. Það
finnst mér ganga kraftaverki
næst. Eg verð, kæru tilheyrendur
að trúa ykkur fyrir því, eg hafði
aldrei getað ímyndað mér það,
að svona gæti það verið. Mér
finnst að eg sjái í þessu svo tak-
markalausa ást og virðingu á því
landi og þeirri þjóð, sem að feð-
urnir yfirgáfu. —En þó finnst
mér að í þessu liggi falin hætta.
íslendingar í Vesturálfu mega
ekki álíta sig merkilegri þjóðar-
brot en önnur fyrir það eitt að
þeim hefir tekizt þetta, að verð-
veita þjóðareðlið og tunguna. Ef
að þessi árangur, sem að þið haf-
ið náð með ærnum eriðleikum
verður til þess eins, að þið lítið
meir upp til sjálfra ykkar og nið-
ur á aðra, þá er tungan og hinar
íslenzku menningarerfðir ykkur
einskisvirði, og því þjóðfélagi,
sem að þið búið í, sömuleiðis,
einskisvirði. Eg álít það til dæm-
is ekki hlutverk þjóðræknisfé-
lagsins, að ala á slíkum kenndum
meðal ykkar hér vestanhafs. Vit-
anlega ber að viðhalda öllum góð
um erfðum frá feðrunum að heim
an, en þeim eiginleikum skal var
ið til þess fyrst og fremst, að
gera íslenzka þjóðarbrotið hér
vestra, að sem beztum og nýt-
ustu þegnum þeirra þjóðar og
þess lands, sem þeir lifa í og
byggja. Ástæðan fyrir því, að eg
minnist á þetta hér, er sú, að
þetta umhugsunarefni hefir oft
leitað á huga minn undanfarnar
vikur.
Það hefir orðið hlutskifti mitt,
meðal annars, síðan eg kom í
ykkar hóp, að jarðsyngja nokkuð
marga Vestur-íslendinga, bæði
fólk, sem fætt var heima á ís-
landi og íslenzkt fólk, sem fætt
var hér í hinum nýja heimi. Þeg-
ar maður situr við að semja
kveðjuorð eftir þessar föllnu
hetjur, rannsaka og kljúfa til
mergjar líf þeirra, og hugsa um
það, hvað helzt það sé nú, sem
beri að minnast á til huggunar og
styrktar eftirlifandi syrgjendum,
þá kemur það til manns aftur og
aftur þetta: það verður að koma
fram með það bezta og traustasta
úr lífi hvers einstaklings til þess
að brýna það fyrir fólkinu, sem
eftir er, að þetta séu þeir íslenzk
ir eiginleikar, sem vert sé að
varðveita til eflingar því þjóð-
félagi og umhverfi, sem við lifum
i. Ef að öllum þeim þjóðarbrot-
um, sem byggja norðurálfu Am-
eníku, væri þetta ljóst, og legðu
á þetta áherzlu, þá er eg viss um
að fólkið í Norður Ameríku mun
halda áfram að vera til foryztu
í heiminum á sviði frelsis, mann-
úðar og mannkærleika.
Mér hefir einu sinni sérstak-
lega orðið þessi staðreynd mjög
Ijós. Það var hér í Winnipeg fyr-
ir nokkurum vikum síðan, að eg
sótti kirkjulegan fund hér í
borg, þar sem að saman var kom-
ið fólk af fleiri en einum þjóð-
aruppruna til að ræða um út-
breiðslu og eflingu kristindóms-
ins, þeirrar trúar, sem þetta fólk
hafði tekið í erfðir frá feðrum
sínum komnum langan veg að frá
öðrum löndum. Þegar gert var
hlé á umræðunum varð eg þess
var, að fólkið safnaðist saman hér
og þar í hópa til þess að halda
áfram umræðunum í þrengri
hringjum. En eg varð einnig var
Framh. á 3 síðu
ÓDÝR VEGUR TIL AÐ
ÞURKA ÚT MÁL
Að þurka út málningu er erfitt
og þreytandi. En hér getur
Gillette’s Lye bætt úr skák, og
ódýrara en hægt er að hugsa sér.
Leysið upp könnu af lye í einn
pott af vatni. í öðru íláti skal
hræra 4 kúffullar matskeiðar af
Cornstarch eða mjöli í tveimur
pottum af vatni. Hellið þessu
mjög hægt í lye-lög, hrærið stöð-
ugt svo þykt lím fáist án kekkja.
iHafið glófa úr togleðri til vernd
ar höndunum. Hellið líminu á
málað yfirborð, þykt en jafnt.
Takið lítið fyrir í einu og undir
eins og merki sjást að það sé að
þorna, skafið það af með kýttis-
hníf. Gamalt mál hverfur af með
því. Fyrir f jölda upplýsinga ann
ara skrifið eftir 60 blaðsíðu bækl
ingi: Standard Brands Ltd., 350
Sherbrooke W., Montreal.
GL-139