Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 30.10.1886, Blaðsíða 2

sannfæringu hvers manns, sje hún r0k-
um studd, og eigi um of blandin vind-
hanaskap eða auðsælega sniðin til að
haga seglum optir vindi, eins og svonefnd
Bægisársannfæring pykir bera keim af,
munum vjer pö fíislega taka i blaðið
liprar ritgj^rðir, pött andstæðar kunni
að vera skoðun vorri, en jafnframt mun-
um vjer pá láta athugasemdir vorar
fylgja 0llum slíkum greinum.
Vjer skulum pví næst drepa a skoð-
un pa, er blaðið mun halda fram, 1
nokkrum pjöðmálum.
1. Stjórnskipunarmálið. pessu máli vilj-
um vjer halda fram til þrautar i fullu
trausti pess að sigursæll er gðður
málstaður. Vjer munum pví hvorki
láta óbliðar undirtektir hinnar núver-
andi stjörnar aptra oss, nje göl eða
skræki stjörnarlómanna* slá að oss
felmtri.
2. Menntun almennings viljum vjer tfla,
með pvi að hún er undirstaða fyrir
borgaralegum prifum. Sjerstaklega
munum vjer láta oss um pað hugað, að
alpýðu vaxi politisk menning ogproski.
3. Aðalatvinnuvegi landsins, búnað og
sjávarútveg, viljum vjer eíla með
meira fjárframlagi en nú er. Sam-
g0ngur allar viljum vjer gera greiðari.
4. 1 skattamálum hv0rflum vjer yíir
hgfuð að óbeinum gJ0ldum.
5- Þjóðjarðas0lu erum vjer hlynntir.
6. Vjer viljum og auka sjálfseign með
pví, að landsjóður taki að sjer kirkna-
gózið, og selji smamsaman. Prestar
viljum vjer, að f0st laun hafi úr
landsjóði, par sem pjóðkirkja helzt.
7. Sparnað allan viljum vjer hafa á
landsfje.
8. Rjett finnst oss, að karlar og konur
sjeu jafnt sett að l0gum.
Blaðið mun kosta kapps um að flytja
innlendar og útlendar frjettir sem greini-
legastar, svo mun pað og sjerstaklega
láta sjer umhugað um 0II pau mál, er
Vestfirðíngafjórðung snerta.
Heiðruðu landar! vjer treystum pví,
að pjer munið styrkja blað vort, og sjer-
staklega leyfum vjer oss að skora <í Vest-
firðinga að hlúa að sínu eina blaði. II jí
ísfirðingum, sem einir hafa komið prent-
smiðjunil'ilinu fram gegnum margvislegar
torfærur, pykjumst vjer hafa fullt traust.
*) Orð þetta er myndað i likingu við
hið pjóðkunna orð: ^pjóðmálaskúmur".
LAJVDSBAÍfKINÍí.
—o—
|>að er eigi langur timi .liðinn, síðan
bankal0gin yoru staðfest, eigi að fullu
ar og dagur, og enn p.\ skemmra siðan
bankinn tók til starfa, ekki fullir fjórir
múnuðir, en margt og mikið hefir pegar
verið ritað um bankal0g, bankast^rf og
bánkastjörn, og má segja um pað eins
og Jön Sigurðsson sýslumaður kvað um
kveðlinga f^ður síns:
Sumt var gaman,
sumt var parft,
sumt vjer ekki' um t^lum".
pegar vjor virðum fyrir oss 6. gr.
bankalaganna, berum hana saman við
reglugj^rð bankans, og h^fum hins vegar
bak við eyrað, hvernig hvorttveggju hefir
beitt verið til pessa, dylst oss pað eigi,
hversu orð og andi laganna er, eins og
hvað annað, undirorpið pví, að aflagast
í framkvæmdinni. Eins og stendur, er
bankinn varla annað, en harla öfullkom-
in lánsstofnun, som moiri hluti pingsins
einmitt var að berjast á móti. pað
getur næstum litið svo út, sem pessi til-
h0gun eigi röt sína að rekja til pess, að
bankastjörnin er eingangu skipuð m0nn-
um, sem möthverfir voru bankanum p.
e. a. s. par til stjörnin tók bankahug-
myndina sjer i faðm. En annað eins
ma náttúrlega eigi ætla, par eð ætlun-
arverk bankastjórnarinnar, er eigi að
setjast á rekstóla og semja l0g, heldur
hitt, að beita gildaíidi lagaákv0rðun a
sem haganlegastan hátt.
En vjev skulum cigi að svo st^ddu
afella bankastjórnina um of. Bankinn
stendur til bóta, og pví er nii cinu sinni
svo faríð m.cð suma menn, að peir eru
lcngi að hugsa og framkvæma hlutina;
slíkt vcrður að virða til vorkunar.
Vjer skulum að pessu sinni að oins
drepa á tvær ákvarðanir í roglugj0rð
bankans, sem eru mj0g óvinsœlar um
lnnd a!lt. pað eru ákvarðanirnar um,
að lán gegn hiisaveði og sjalfskuldar-
ábyrgð skuli bundin við hús í Reykja-
vik c.ður biisotu ábyrgðarmanna par i
grcnnd.
Vjer pykjumst vita, að nefhdar á-
kvarðaoir sjcu að cins sprottnar af var-
karni, og viijum vjcr engan vcginn lasta
hana í sjalfu sjcr, einkum pegar um
landsfjo er að ræðu, en að ollu má of
mikið gera, pað er vitaskuld, a.ð hús
cru hrcrgi hjer á lundi að jafnaðiíeins
hau vorði, eins og í Roykjavik, og l0g-
boðin vátrygging á sjer heldur eigi ann-
arsstaðar stað. En að pví er húseignir
snertir i hinum fj0lmennarí kauptúnum,
standa pær pö avallt í talsverðu verði,
og að pví er Skutilsfjarðareyri snertir,
getum vjer fullyrt, að pess munu fá
dæmi, enda i mestu harðindisárum, að
hús hafi selzt undir helmingi virðingar-
verðs. Optar munu pau ganga fullu vorði
kaupum og s^lum.
Með góðum vilja mætti bæta úr pvi,
er l^gboðna vátrygging vantar; banka-
stjörnin gæti áskilið i skuldabrjefinu, að
hún annaðist sjálf um borgun bruna-
bótagjaldsins. pað má að visu scgja,
að petta heyri eigi beinlínis undir verk-
svið bankastjórnarinnar, en hún má eigi
heldur gleyma pvi, að hún lætur margt
pað ögert, er bankal^giu hafa henni á
herðar lagt.
Bankinn mun, að pvi er fasteignarveð
sncrtir, gera sjer að reglu, að lana helm-
ing virðingarverðs, eða tæplega svo. pað
virðist nú ætti að vera hættulítið, að
lána einn priðja eða enda pö eigi væri
nema einn fjórða hluta af virðingarverði
húsa í hinum fjalmennari kauptúnum,
Isafirði, Akureyri og Seyðisíirði. petta
væri strax böt i máli, og myndi afla
bankanum talsverðra vinsælda. pá fyrst
gerði hann afs^kun sina.
Hvað sjálfskuldarábyrgðarmenn snertir,
sem eigi era búsettir i grennd við Ileykja-
vík, er pað að vísu talsvert meiri erfið-
leikum bundið fyrir bankastjörnina, að
afla pjor nakvæmra skýrsla um ofnahag
peirra, en ómpgulegt getur pað pó eigi
talizt, og fyrir 0llu verður eitthvað að
hafa í liíhm. pess ber og að gæta, að
bankinn verður allt af banki; hann get-
ur aldrei u.milúið alla hættu; jarðir gota
eyðilagzt, eins og efnamenn gota farið á
hofuðið. Sýslumenn vorir og aðrir myndn
álita sjer skylt að gofa bankastjórninni
svo nakvæmar skýrslur og bendingar,
sem frekast má verða. Bankastjórninni
cr og innan handar, að setja upp starf-
stofur x'it um landið, h peim st^ðum,
sem ba.nkal0gin gera riið fyrir.
Sumir hafa, að oss virðist um of, sveigt
að bankastjórninni, og sjerstaklega banka-
stjóra, sein væri haim cigi starfi sinu
vaxinn fyrir vanpekkingar sakir, en vjer
pykjumst enga ástæðu hafa til að ætla
svo. J>að cr satt, að hann er enn, seni
vonlegt < r. litt vanur bankastöi'fum, cn