Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 12.03.1887, Page 1

Nr. 10.
TT •
Ó 0 Y 1 1 j Í II II.
1. ár>r.
Ísaíírðl, VI. marz 1887.
NO K K V 11 A L J> IN GIS M Á L
o])tir alþm. Sigurð Stefiinsson.
II. Ðauskan i ltfgirjöf og stjörn ís’anels.
—o—
(Niðurl.). A pessum dðnsku fylgjum
liiima staðfostu l;ig;i frá alþingi oru þar á
mó.i cngin útloggingarvottorð eða oinkonni;
að ytri álitum geta þmr alvoir oins verið
frumritaðsr oins og islonzku lögin; og nafn
konungsins og ráðherrans sýnist lilca oiga
að gefa þeim som mestan lagalogan svip.
En nú vita allir, að íslonzku lögin oru hið
ojna frumrit, liinn oihi texti, or al]úng liefir
séð og samþykkt; umlir oins og lðgin því
eru komin á annað tungumál, oru þau okki
lengur frumrit, og ckkert nafn undir snl-
unni getnr gort þau að frumriti. Hvernig
som stjórnin því skoðar þonnon daiiska
texta laganna, þá er að vorn áliti émðgu-
legt að skoða liann öðruvsi, on lnoina og
hoina ntlegging liinna frumrituðu íslenzku
laga, sem stjórnin vill gofa lagalegt ntht
moð staðfestingu konungs, cn sem okki
getur Jiaft hið minnsta lagalogt gildi, og
vantar auk þoss alla lsgaloga trygging fyrir
því, að hún sé rétt þýðing liins íslenzka
frumrits.
J>essi aðforð stjórnarinnar er í raun og
voru hin liroinasta nmrkloysa i lagalegu
tiUiti, með þvi að nafn kommgsilis gotur
okki vcitt gildi neinum öðruin lögum á Is-
landi í þoss st'rstöku málum, en þeim eina
íslenzka frumtoxta, er hinn þáttur löggjaf-
arvaldsins, alþingi, lufir samþykkt, moð
þoirri einni umlantokning, er nofml er i
11. gr. stjórnarskráriimar. En þossi að-
ferð er cngu a.ð siður hin mosta. arús á
íéttindi tmigu vorrar, som oin or vort rötta
lagamál; hiin gotur valdið ruglingi og flækj-
uni; hím hlýtur að ríra traust og virðing
n þeim, or \aka oiga yfir l'gum og rétti á
hinum hæstu stöðuin, og hún er, að voru
álitp l>rot á stjárnarskránni.
En fyrir hverja er þá þossi löghjálpaða
Pyðing gj6rð? Sannnrloga okki fyrir oss Is-
’ VíT höíúm alþingi moð löggjafar-
saiuemingu við konuug vorn; v.'r
þurfum o'r • ~
vomm á önnuÍ L]ngar ^Mngar á lögum
mál, sem ein hin feT
lög oru rituð á, og^p.,^ °g fullkomnustu
andi fyrir þjóðern4l!n»h£ ,^lllls saír’
logs jslondings. og brot geg„ viu,j t
þjéðréttimlum, að sotja nokkurt )nál \ifii
liliða foðratungu vorn ( Iftggjöf og stjérn
vorra sérstöku mála.^ Vér hðfum áður
lisyrt þá viðbáru fnv stjórnarinnar hálfu,
að lög vor yrðu að vera á dönsku sakir
hæstaiéttar, er væri æðsti d'imstóll i ís-
Íeíizkum íiíívhtm, og hinna dönsku þegna á
fslaudi. þessi soinni viðbára er svo fá-
fengileg og marghrakin af öðrum, að vér
hirðum ekki uni hana, en það er snertir
dómsrald hæstaréttar i íslenzkum málum,
þá kemur hér oinnig fram, hve réttindi
tungu vorrar og þjóðernis eru litils metin
af stjórninni, og ákvæði stjórnarskrárinnar
b’tt uppfyllt. Hér er ekki rúm til að fara
nákvæmlega út í það, hvernig th’misvald
hæstaréttar yfir oss er til orðið; allir, sem
nokkuð þokkja sögu íslands, vita, að það
upphaflega hafði ongin lög við að styðjast,
lieldur er til orðið á peim tínia, er íslenzk
log og réttur urðu að 1 ta í lægra lialcli
fyrir ofriki og yfirgangi útlondra og ókunn-
ugra höfðingja. Erondisbréf hæstaréttar
nefnir holdur okki einu orði íslenzk mál.
Nú segir 1. gr. stjórnarskrárinnar, að dénns-
valdið sé hjá dómendunum; með dómend-
unuin verður að vera íueint: tbuiiendur á
Islandi; annars væri það þýðmgarlaust, som
Si)£^ Pr * sömu groin, að íslantí hafi lög-
gjöí sína og stjórn út af fyrir sig; í þoss-
iini orðuin finnst oss, að hljóti að felast, á-
saiut óðtum atriðum landsstjórnarinnar, öll
tl’.mgæzla, aeðri smn lægri. En hver getur i
sagt, að (lómsvaldið sé hjá tlómendunum á j
Islandi, þogar siðustu úrslit allra stærri j
dómsmála eru komin untlir di’misatkvæði'
dómstóls suður í Danmörku, sem einungis
or skipaðnr fyiir dönsk mál, og ckkert i
þekkir íslonzk lög, ’slenzka tungu eða ís-
lenzka þjóð-og staðliáttu. Eptir að stj.skr. |
var út komin, var ekkert eðlilegra, en að
skoða hæstarétt sem braðabirgðardómstól
fvrir íslenzk mál (sbr. hin tilvitnuðu orð
1. og 2. gr. i ákvörðun um stundarsakir),
og hofði stióunin sjálf þótzt nokkuð vora
buntlin við stj.skrána, hcfði hún eflaust
talið það sjálfsngða skyldu sína, að gjöra I
ráðstafanir til þess, að koma æðstu tlóm-
gæzhi landsins í annað horf, samkvæmara
þörfuni þj"ðarinnar og orðnm stj.skrárinn-
ar. En í stað þessa hefirnú þessi útlondi
dómstóll eptir sem áður haft hið æðsta
dómsvald yfir oss*, og eptir þeim undir-
tektum, er afnám hans fékk hjá fulltrúa
stjérnarinnar á alþingi 1885, virðist það
*) Af ákvörðuninni um hæstarétt f 3. pr.
stöðulaganna lítur annars út fyrir, að r kis-
þingið og stjórnin hafi viljað setja som
ramastar skorður við því, að dómsvald
hæstaréttar yfir oss yrði úr lögum numið,
onda er sú ákiörðun jafn-gjörræðisfull og
hoimildarlítil soin ileira í þeim L'gum.
miklu freniur vera ofan á hjá stórninni, að
þessi cl 'instóll tlæiiii oss um aldur og æfi
en til bráðabirgða. En það sjá allir, að
eklti getur hæstiréttur dæmt eptir hinuiu
frumrituðu lögum alþingis, því að í þeitu
skilur hann ekkert*; hér koma því í góðar
þarfir þessar dönsku þýðingar laganna eða
hvað nú á að kalla það. Engimi, seiu
skýtur máli sínu til hæstaréttar, getur því
búizt við, að verða dæmdnr eptir þoini
lögum, er alþingi hefir samþykkt á sínu og
hans móðurmáli, lteldur eptir danskri út-
leggingu, sem að vísu ltefir svip af að vera
lög. en getur þó ekki haft nokkurt laga-
gildi, af því að annar þáttur löggjafar-
valdsins hefir aldrei samþykkt ltana og
vantar auk þess tryggingu fyrir, að ltún se
sanikvæm frumtextanum. Haim verður að
áfrýja mkli sínu á dönslcu, lionum er steíiit
á tlönsku, ltann dæmdur á dönsku, og hon-
um birtur dómnrinn á dönsku, þótt hann
sjálfur skilji ekki eitt einasta orð í tlönsku.
Vér sjáum ekki, að réttindi tungu vorr-
ar verði fremur fotum troðin en með þessu
fyrirkomulagi á binni reðstu clómgæzlu lands-
ins, og þó eigum vér að heita að lial’a
fongið stjórnarbót, er ánafnar oss stjórn
og löggjöf út af fyrir oss í vorum ser-
stöku málum.
Yor höfum nú bent á, hverjum kostum
íslenzk tunga má sæta í löggjöf og dóm-
ga'zla Islands, og þótt þetta sé í rann og
veru nóg til þess. að íslondiiigum þætti
1 tt við unancli, þá er þó eptir að nefna
það, sem að voru úliti ekki er hvað minnst
í varið, sem er, að ráðherra Islands þarf,
eptir því sera n i viðgengst, ekki að kunna
eitt orð i íslenzku. Margur mundi hafa
ætlað annað hér um árið, þegar stj.skráin
var að hlaupa af stokkunum, og sérstakt
ráðaneyti átti að stofna fyrir ísland, en
þessi stóra stofnun varð þá það allt og
sumt, að d'imsmálaráðherra Danmerkur var
skirður íslandsráðgjafi. J>etta er því und-
arlegra, sem bæði kommgsúrskurðir 8. apr.
1844, 27. mai 1859. 8. febr. 1863, 4. maí
s. á. og stj.skr. sjnlí'** (4. gr.) taka það
*) þa.ð dugar ekki að bera það fyrir,
að nú sé íslendingur í hæst-arétti, þvi að
ba>ði hefir það til skanmis tíma ekki verið,
og engin trygging fyrir, að svo verði jafn-
an framvegis; en þó svo yrði, þá er hann
ekki nema 1 á nióti himim 12, er hofir h.ina
nauðsynlegu þekkingu á tunguináli og þjóð-
liáttum íslands.
**) Hór má liugsa )ér eitt af þrennu;
annaðhvort brýtur stjórnin hér v svitandi
stjðrnarskrána, eða hún lögskýrir orðiu í