Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 26.04.1888, Blaðsíða 1

H. fcrg.
Xr. 18.
J>j óð yilj inn.
Ísaíirði, 26. aprll 1888.
AL|>INGrI OG STJÓRNIN.
(Niðurl ). I>að má ef til vill segja, að
stjdrninni sé ekki um að kenna, pótt ein-
stakir menn, bæði k pingi og utan pings,
misskilji sto stöðu pingsins, að pað eigi
fyrst og fremst að hafa fyrir augum vilja
stjðrnarínnar í hvei ju máli, en samt sem áður
er pessi skoðun tiðust hjá taglhnýtingum
Btjórnarinnar hér á landi, og í raun og
veru sprottin af hinu öfuga stjórnarfyrir-
komulagi hjá oss. Stjórnin hjá oss getur
að ósekju traðkað rétti pings og pjóðar,
bæði er ábyrgðin lítil og óákveðin, og lítt
framkvæmileg sökum fjarlægðarinnar. Hiin
er pví eius föst i sessi sínum, hvort hún
fer vel eða illa að ráði sínu við oss ís-
lendinga; petta getur verið nóg fyrir veik-
ar og hverflyndar sálir, til pess að komast
til peirrar viðurkenningar, að ekki sé til
neins fyrir alpingi að halda peim málum
til streitu, sem pessi stjórn ekki vill láta
fá framgang; stjórnin hefir líka sinn öngul
egndan hér á landi, svo að pað getur verið
nógu fýsilegt bæði fyrlr pingmenn og aðra,
sem eru í opinberri stöðu. að komast til
hinnar „æðri og betri pekkingar" í peim mál-
um, er pjóðin lætur mest til sín taka, en
sem stjörnin er andvíg. fannig gefurpessi
Btjórn hjá oss bæði beinlínis og óbeinlínis
tilefni til pessara villukenninga í löggjafar-
málum vorum. Ætti pingið nokkuð undir
sér gagnvart stjórninni, svo að hún leyfði
sér ekki að virða löggjafarvald pess að
vettugi, er henni biði svo við að horfa, pá
er ekki hætt við, að pingmenn væru að
ganga í miklar grafgötur um pað, hvað
stjórninni iuundi póknast í pessu eður hinu
máli; pað væri pá eflaust talið nóg hverju
máli til stuðnings, að pað væri áríðandi
fyrir velferð og framfarir pjóðarinnar, hvað
sem stjórnviljanum liði.
Alpingi hefir verið fundið pað til ámælis,
að pað hafi verið of tilslðkunarsamt við stjórn-
ina í sumum málum. |>ar sem einhver
snefill er af pingræði, er pað auðvitað stjórn-
in, sem jafnan vægir eða slakar til fyrir
pinginu, en slfkt vald getur alpingi aldrei
fengið hjá oss, rneðan liin núverandi stjórn-
arskrá stendur óbreytt, og henni er beitt
eins og hingað til hefir verið gjört af
dönsku ráðgjafastjórninni. 1 peim málum,
sem pingið og stjórnina greinir á um, er
pví að eins um tvennt að gjöra fyrir pingið.
Annaðhvort getur pað haldið peim til
streitu, hvað sem stjómin segir, og hversu
opt sem hún neitar, og verðum vér að telja
pessa aðferð hina einu rétta, pegar um
pjóðréttindi vor er að ræða, eins og t. a.
ra. í stjórnarskrármálinu; par á og má ping-
ið ekki slaka til um eina hársbreidd, allra
sízt meðan stjórnin að sinu leyti stígur
ekki eitt fet til samkomulags. X**nS n®
pjóð má ekki gefa stjórninni par hinn
minnsta bilbug á sér, pví að par geldur
hún sannarlega „gagl fyrir gás og gris fyrir
gamalt svín“; pað hefir reynslan sýnt. Ann-
ar vegurinn er að leita samkomulags við
stjórnina, og pá aðferð teljum vér ekki ó-
gjörandi, pegar um pau mál er að ræða,
sem pingið sér að stjórnin hefir pó vilja
a að verða pinginu samtaka í að koma
fram, auðvitað að óskertura réttindum pings
og pjóðar. < Reyndar hefir sú stjórn, sem
nú er, beitt peirri einræðisaðferð við pingið,
að engan pyrfti að furða, pótt pingið að
sínu leyti hliðraði sér sem mest við allri
samvinnu við hana að svo miklu leyti sem
pgð ekki beinlínis er til tjóns fyrir landið,
enda er bágt að segja, til hverra óyndis-
úrræða hin nuverandi stjórn getur neytt
oss íslendinga, ef hiin hér eptir heldur
uppteknum bætti með lagasynjanir sinar
og annað ofríki. Að leggja nokkurt raál
á hylluna af pví, að pað hefir mætt mót-
spyrnu hjá stjórninni, teljum vér hina
mestu fásinnu af alpingi; með pví gefur
pað stjórninni beinlínis undir fótinn, að
neyta sem frekast synjunarvaldsins. Hversu
ókunnug sem stjórnin er bögum vorum, og
hversu lítið sem hún lætur sig skiptahag-
sæld vora og framfarir, pá er pó helzti
vegurinn til að leiða hana til sannleiksins
viðurkenningar í pjóðmálum vorum að halda
peim áfram með staðfestu og preki, prátt
fyrir pað, pótt pau í fyrstu mæti mótbyr.
|>ótt vér höfum margt misjafnt rsynt af
hinu erlenda valdi, pá er pað pó sannar-
lega eitt með hinu pyngra, er pjóð vor
verður að reyna, ef hún, eins og nú eru
eru horfur á, verður um lengri eða skemmri
tíma að búa undir peirri stj<.rn. sem auk
pess að synja oss um alla enduibót á stjórn-
lögum vorum, dregur sem mest má verða
úr peim litlu réttindum vorum, sem í peim
eru viðurkennd. Stjörnin gat gjört hina
núgildandi stjórnarskrá að sannkallaðri
frelsisgjöf fyrir oss, ef hún í afskiptum
sínum af málum vorum hefði valið pann
veg, að lofa alpingi að ráða sem mestu í
löggjöfinni; með pvi hefði hún bezt styrkt
einingar- og bræðrabandið milli Islands
og Danmerkur. En nú hefir stjórnin valið
hina aðferðina, að sýna oss með öllu möti,
að vér prátt fyrir stjórnarbótina séum rétt-
litlar undirlægjur hinnar dönsku pjóðar, og
pannig gjört pessa ófullkomnu stjórnarskrá
að allsendis dauðum bókstaf og sannkall-
aðri kefndargjöf, pvert á móti tilgangi kon-
ungs vors. Danska stjórnin getur staðið í
peirri ímyndun, að pessi aðferð sé hin
heppilegasta til að styrkja alríkiseininguna
pað er til Islands kemur, en íslenzka pjóð-
in finnur glöggt, að slík aðferð er hið viss-
asta ráð til að fjarlægja hug og hjarta
hennar frá öllu samblendi við Danmörk.
Stjórnin getur að líkindum verið óhrædd
um alríkistsngslin á Islandi, hvernig sera
hun breytir við oss Islendinga; hún veit,
að vér erum fátæk og fámenn pjóð, er ekki
getum rekið réttar vors, nema með orðum
einum; en pað er ólíklegt, að hún par fyrir
vilji ár frá ári sýna mannskap sinn á lítil-
magnanum, og ef hún ætlar, að hún með
pví auki veg sinn og virðingu, og efli hag
hins danska alríkis, pá skjátlast henni
stórlega.
En hversu hart sem vér kunnum að verða
leiknir af pessari erlendu stjórn, pá meg-
um vt-r ekki láta allt lenda í æðrum og
átölum á stjörnina. |>ótt alpingi sé hvað
eptir annað ofurliða borið af ninu erlenda
og ábyrgðarlausa valdi, er par pó aðaltraust
vort og vernd gegn öllu ofríki frá stjórn-
arinnar hálfu. En til pess að alpingi sé
vörður réttinda vorra og frömuður framfara
vorra verður pjóðin í heild sinni að láta