Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 08.11.1889, Blaðsíða 1

Verð ðrg. (minnst 30
arka) 3 kr.; í Amer.
1 doll. Borgist fyrit'
miðjan jitnimánuð.
tfppsögn skrifleg. ð*
gild nema komin sð
til útgefanda fyrir 1.
dag jíilíinánaðai\
Nr. 5.
-II —.r.n.r "1 -.•B6.Tir.rr-. m... m - ' ~
*S T J Ó R N A R S K R Á R M Á L I Ð
eptir
aljnn. Sigurð StefánssoU.
II.
Hið fyrsta skilyrði fvrir samkomulagi í
hverjtt rriáli, sein er, er að báðir milsað-
ilar viíji koina sér saman; fyrir f*ví
getur um ekkert samkomlilag verið að tala,
pegar annar málsaðilanna vill enga mála-
miðlun. Síðan endurskoðun stjörnarskrár-
innar frá 1874 var hafin, liefir fietta átt
sér stað með stjárnina; hún hefir ár frá
ári ekki boðið pinginu annað, en blákalt
nei við allri endurskoðun, samkvænit nó-
vemberauglýsingunni 188ö. þingið hcfir
því ekki getað annað gert í þcssu máli,
en annaðhvort leggja ]>að algerlega á hyll-
una, eða þá lialda fram þeim stjórnbóta-
kröfum, sein því virtust æskilegastar, ef
fengist gætu, til frambúðar fyrir þjóðina,
án tillits til þoss, hvað það gat leitt sér
i grun. að stjórninni myndi geðfellt eður
eigi. Með því að halda sjálfstjórnarkröf-
um vorum fram með festu og þreki, er
næsta líklegt, að stjórnin láti fyr eða síðar
undan síga, og verði að minnsta kosti ekki
ófús til einhvers saujkomnlags, og þá fvrst
er timi til fvrir þing og þjóð, að skoða
liuga sinn ttm sainkomulagsatriðin.
Stjórninni hefir jafnan verið litið -gefið
um að heyra það, að fslendingar óskuðu
eindregið eptir breyting á stjörnarskiáimi,
og þess vogna licfir líka ftxlltriii hennar,
hvað eptir annað á þingi, leitast við að
vefengja, að þjóðin væri áfram um að fá
stjórnarbót eða breytingar þær, sem farið
hvfir verið fraiti á á stjóruarskránni af
þinginu. þessar veíengingar á vilja þjóð-
arinnar væri gerðai- út í bláinn af stjórn-
ínn>, eða fulltrfta hennar, ef hún metti
þjóðviljann að nlls engu í þessu ináli; þær
benda einmitt á, að jafnvel þessi stjórn
vor, hversu einþykk og óþjóðlcg, sein liún
annars kaun að vera, telji þó eindrogina
ísafirði, föstudaginn 8. növbniher.
1889.
vilja þjóðarinnar eitt aðalskilyrði fyl'ir því, 1
að hún geti á sínum tíma orðið að nokkru i
eða (">llu leyti við stjórnbótakröfum voruin. j
En þar sem níi stjórnin vitanlega htd/.t
vili vera laus við allar breytingar á hitini
núgildandi stjórnarskrá, þá er það næsta \
eðlilegt, þött hún og hennar menn neyti :
(illra löglegra og leyfilegra l'áða, til að i
dreyfa skoðunuin þjóðarinnar, eða einkum j
fulltriia hennar, á málinu, og þannig sundra ;
hinum vciku kröptuin vorum; á þann luitt '
smiðar lit'tn sjálfri sér biturt vopn í bend» j
ur gegn oss, og firrir sjálfa sig í orði j
kveðnu þeirri siðferðislegu ábyrgð (um j
aðra ábyrgð er ekki að tala, hél' hjá oss), j
að standa iir eptir ár öndverð gegn ein*
dregmun vilja þings og þjóðar.
J>etta verða menn vel að nthugn, áður
en þeir hlaupa eptir hverjum kenningnrþyt
í þessu inikilsvarðandi máli, og þykjast sjá
samkonnilagstilraunir i hverju orði, som
ckki er öfugt mælt til þessa máls, af stjórn-
inni og hennar flokki.
J>ingvallafundurinn 1888 hafði nú gert
svo hreint fyrir dyrum þjóðarinnar í þessu
máli, að það gat enginn, sem ekki vildi
ganga í berhögg við sannleikann, annað
sagt, en að Islendingar væru einhuga á að
fá þá stjórnarbót, sem þingin 1885, 86 og
87 höfðu farið fram á; um samkomulag
við stjörnina var ekki eitt orð talað á þeiin
fundi, af þeiiu ástæðum, sem véf höfuin
þegar tekið fram. Vér verðum að þakka
það JúngTallafurnlinum, að fulltrúi stjórn-
arinnar lét í sumar ekki eitt orð falla nm
það, að stjórnarskrárbreytingiu ekki v*ri
vilji landsmanna; eins og það líka vat
{>ingvallaftindiniim eflanst að þakka, að
þeir þingmcnu í úeðri deild, sem 1887 vom
hikandi og hálfvolgir i þessu nrili, greiddu
í suinar atkvæði með því. Hér var því
rnikill sigur unninn fyrir málið af þjóðar-
innar hálfu; þingvallafundurinn hafði hrisst
,eitt af helztu vopnum stjórnarinnar gegn
málinu, úr höndum hennar, og safnað frá-
villingumim frá 1887 undir merki endur-
skoðunarinanna.
Breytingar þrer, sem neðri deild gerði á
frumvarpinn frá 1887, gátu auðVitað ekki
íniðnð til ncins frekara sainkomulags 'við
stjórnina ; þrervoru mestmeghis til að skýra
ýms ákvreði frumvarpsins frá 1887, ásamfc
nokkrum töluverðuin efnisbreytingum, sem
samkvremt yfirlýsiugu landshöfftingja vont
alls ekki aðgengilegii frá stjórnarinnar
sjónarmiði, en ákvreði frúmvarpsins 1887.
þfátt fyrir það þótti hvorki liefndinni né
öðrum deildarmötanum ástreða til að breyta
til, nieð því lika að svör landshöfðingja,
um málið í heild sinni, voru alveg hiil
söinu og að undanförnu -— þetta ganihi
nóvember-nei.'
Málið fór þannig frá fulltrúum þjóðar-
innar í neðri deild, að engu meiri líkur
voru til samkomulags, en áður, þar sem
stjórnin sat enn föst við sinn keip, en því
fylgdu nær því samhljóða atkvæði allrar
neðri deildar; vilji þjóðarinuar og áskorun
þingvallafundarins var etin i heiðri höfð.
|>egar þvi málinu var þannig komið, var
um ekkert samkomulag við stjórnina að
ræða, með þvi að þingið vissi cnn sem
fyrri ekkert uin, hvorju lnin kynni að vilja
breyta, og þegar frumvarpið fór uppíefri
deild, var citmngis um það að gern. hvcrn-
ig konungkjörni flokkurinn mundi taka í
það; hann ltafði sem kunnugt er afl at-
kvœðanna. þegar nefndarálit roeiri lilut-
ans í efri deild birtist, munu víst allfáir
þjóðkjörnir þingmenn hafa búizt við, áð
þær breytingar gætu leitt til uokkurs sant-
komulags, þar sem í meginatriðum frum-
varpsins var horfið frá þeirri stefnu, sem
undanfarandi þiug höfðu fylgt fraui. og
í>ing>allafunduriim lb88 liafði skorað n.
þingið að halda framvegis. Með þvi að
ganga að þessum breytingum meiri blut-
ans í efri clcild, var lieldur ekki annað
unnið fyrir framgang málsins, en að sam-
komulag við 2—3 konungkjörna þingmenu