Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 30.11.1889, Blaðsíða 1

Yejrð ár|2:> (miunst 30
arka) 3 kr.; í Amer.
1 doll. Borgist fyrir
miðjan jiinimánuð.
ITppsðgn skrifleg. ð*
gild nema komin se
t.il útgefanda fyrir 1.
dag júlímánaðar.
Nr. 7.
í aiirði. laagardauinti B0. nöyember.
1889.
lí 1' L E N 1) A K F R É T T I It
— o—o—
Látinn er sagður Luis fyrsti, konungur i
í Portugal, er til rikis kom 1861; lninn
\ar menntavinur og talinn góður stjórn-
andi, enda lét hann stjórninni að mestu
hagað að vild þegna sinna. — Við ríki
hefir tekið sonur hans, er nefnist Karl I.,
y(i ára að aldri.
Sjálfstjórnarmáli Ira virðist óðum poka
áfrjim á- Knglandi; við nokkrar aukakosn-
ingar til enska pingsins, sem nýlega eru
um garð gengnar, hcfir Gladstone hvivetna
horið hærra hlut.
I Englandi varð manntjón nokkurt í
októbermánuði, með pví að eldur kom upp
í kolanámu.
ÍSLENZK MENNTCNARSTOFNUN
í AMERÍKU.
—:o:—
Eitt af málum peim, er hið evangoliska
Ivith. kirkjufélag lslendinga í Vesturheimi
hefir gert að aðalmáli, er stofnun íslenzks
skóla („collegeM) í Oanada, er staðið geti
jafnfætis parlendum æðri menntastofnun-
um. Hinn ótrauði kirkjufélagsforseti, séra
«fún Bjarnason, hreifði máli pessu fyrstur
manna fyrir ‘J árum, og lagði grundvöllinn
til skólasjóðs með 100 dollara gjöf; síðan
hefir nefnd manna, kjörin af kirkjupinginu,
haft pann starfa á hendi að safna samskot-
um til sjóðsins; en af pví nð landar vorir
vestra hafa eins og flestir frumbýlingar, í
nvörg horn að líta, og purfa ineðal annars
nð koma sér upp kirkjum, launa prestum
og hafa ýmsan annan óhjákvæmilegan kostn-
uð, er af kirkjufclagsskapnum leiðir, pá
hetir skólamálið af mörgutn verið haft á
hakanum, og pví verið gefiim miklu minni
gaumur, en vora skyldi.
Allir, sem láta sér annt urn viðhald is-
Luzkrar tungu hjá peim, scm vestur hafa
iarid af pjóð vorri, ættu pó að styðja i
orði og verki að pessari skólahugmynd.
Eins og kunnugt er, eru byggðir íslendinga
I í Ameríku mjög á við og dreif, og sú hætta
pví nærri, — eins og ýmsir inálsmetandi ,
menn vestra hafa opt i ljós látið —, að
íslenzk tunga og pjóðerni verði smámsam-
an undir í peim hrikaleik, sem háður er i
Ameríku milli ýmsra tungumála og ýrnis-
legra pjóðfiokka. Eigi petta ekki að verða
fyr eða síðar, pá er nauðsynlegt að finna
seui flesta sarntengingarliði milli Islendinga
í Ameríku; til pessa hefir kirkjufélagið
verið langverulegasta bandið, sein tengt
hefir sarnan allmarga Islendinga sem menn
af eihum og sama pjóðflokki, og á pað
pvi frá pessu sjónarniiði miklar pakkir
skyldar, hve misjafnt sera ýmsir hér á landi
og vestra annars kunna að líta á hina kirkju-
legu starfsemi pess.
Að islenzk menntunarstofnun í Canada
gæti orðið öflugt rneðal, til að rarðveita
hina íslenzku tungu, og halda saman hin-
um íslenzka pjóðflokki í Ameríku, setlum
vér, að ekki muni efað. Eins fjölmennir
og íslendingar i Ameriku eru orðnir, hafa
peir tiltölulega mjög fáa menn af mennt-
aða flokknum, og lítil likindi til, pó að út-
flutningar haldist við, að margir leiti vest-
ur af' peim fiokki. íslenzk menntunarstofn-
un í Aineríku myndi bæta úr pessum skorti,
og skapa menn, sem væru miklu færari að
vinna i parfir hins íslenzka pjóðfiokks i
Ameriku, en menn, sem koma frá Islandi,
ókunnugir öllu hinu margbreytta ásigkomu-
lagi, sem par er. Ekki er og óliklegt, að
íslenzk nienntunarstofnun í Ameriku myndi
senda vorri sofandi pjóð marga vokjandi
lífsstrauma.
Vér ætlum pví, að íslendingum ætti að
vera hæði Ijúft og skylt, að rétta löndum
sínum vcstra bróðurloga hjálparhönd i pessu
máli, ineð pví að eins hagur er i sjálfu
j sér beggja ágóði, ef sambandið er skoðað
! réltilega.
PERSÓNULEG PÓLITÍ K.
Hjá vorri fámennu pjóð, parsem svo nð
segja liver pekkir annan, er meiri ha'tta á
pví, en annar.s staðar, að persónnleg atvik
ráði meini, en malefnið.
Hve hættulcgar afleiðingar annað eins
háttalag getnr haft fyrir mikilsvarðandi
málefni, parf ekki að útskýra.
En pví beinni skylda er pað fyrir kjós-
endurna, að bola peirn frá pingmennsku.
sem sýna sig bera að pví, að méta persóna
— sína eða annara — meira en málefnið.
f>að er sannfœring vor, að bin óheppi-
legu afdrif stjórnanskriirmálsins á pingi í
sumar eigi mostrnegnis rót sina að rekja
til pess, er vér nefnum „persónulega
pólitík“.
Allir, sem eitthvað pekkja alpm. Jón
Olafsson, vita, hve fjarskalega gjarntþess-
um manni er að ota sjálfum sér frani;
liann virðist ekki vera í rónni, nema hauri
sé sjálfur fremsti nraðurinn.
J>essi eiginlegleiki getur stundum leitt
gott afsér, sé honum haldið innan hóflegra
takmarka, en mjög opt leiðir hann menn
lika i afieitar gönur og á verstu villustigu.
f>að sannar bezt saga alþm. Jóns Ólafs-
sonar á árinu, sem yfir stendur.
Hann hefir verið að brydda á einu ept-
ir annað. sem eiigan annan sýnilegan til-
gang virðist hafa haft, en að gera sjálfan
hann að óþægilegu umtalsefni.
Fyrst ýtti liann af stokkunnin innflntn-
ingsbanni á ölföngum eða afnámi alls vin-
fangatolls; en, viti menn, jafnvel félags-
bræður alpingismannsins, Good-Templar-
arnir, leyfðu sér að strika út annað á-
j herzluatriðið, um afnáin vlnfangatollsinfi.
Svo fór um sjóferð pá.
I annað sinn ýtti hanti frá landi, og hoð-
aði algerðan skilnað frá Danmörku; en pó
að mörgum þætti skilnaðurinn all-æskileg-
ur, pá voru inonn einhuga á þ\í, að má.1-
ið væri óhyggilega stofnað og fiysjungslega