Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 30.12.1889, Side 3

3
stjórn" eru ærið frábrugðnar því, sem al-
mennt gerist.
Stærsta yfirsjónin yðar er pví sú, að pér
á kjörfundum og niannamótum hafið haft
upp hin auðlærðu orð „innlend stjórn með
ábyrgð fyrir alpingi“, án pess að látauppi,
fyr en seint og síðarmeir, að meiningin var
allt önnur, pó að orðin væru söm.
Nóvemberkredduna, — að pað komi í
bága við alríkisheildina, að Island fái inn-
lenda stjórn í peim málum, sem eru viður-
kennd að vera sérstakleg fyrir landið —
hafði eg eigi buizt við að heyra fra pér.
En „svo lengi lærir, sem lifir“, og get
eg glaðst með stjórn vorri, að nóvember-
auglýsingin sæla skuli pó hafa veitt henni
einn nýjan áhanganda.
En par sem pú ert pvilikrar skoðunar,
að alríkisheildin heimti, að vér séum sí og
æ undir yfirráðum danskrar stjórnar, hvern-
ig má pess pá vænta, að pú aflir oss pess,
er pú telur „óhugsandi?11
Og pó segirðu í öðru orðinu, að eptir
frumvarpi efri deildar „eigurn vér að fá
innlenda stjórn“!
J»etta sýnir, að hugmyndir pínar um
„innlendu stjórnina" eru eitthvað á reiki,
og pyrftu að festast ögn betur, áður en pú
heldur lengra í löggjafarstarfinu; yfirhöfuð
virðist mér pú lielzt hallast að pví, að
„innlend stjórn“ sé allt pað, er eitthvað
hefir innlent i skottinu, hvort seraHtýran
er meiri eða minni.
J>ú útskýrir ekki pann náttúruviðburð,
hvernig alríkisheildin fer að falla í mola,
ef íslendingar fá að ráða sínum sérstöku
málefnum, en tekur pað orðrétt upp úr
nóveraberauglýsingunni, eins og trúarlær-
dóm.
I tölu kanoniskra rita mun nóvember-
auglýsingin pó enn ekki tckin á landi voru,
svo að sönnunum var engan vegínn of-
aukið.
En pú hefðir varla borið petta á borð,
ef pú hefðir haft pað hugfast, að öllura
svo nefndum sameíginlegum málum yrðí
ráðíð til lykta. af konungi og stjórn hans
i Kaupmannahöfn, pó að fslendingar fengju j
ínnlenda stjórn í sérstöku málunum; og
par sem konungur, eptir sem áður, út-
tiefndi æðsta hérlenda valdsmanninn —
jarlinn, landstjórann, eða hvað hann yrði
kallaður —, er færi með vald hans í hin-
Wnj sérstöku málcfnura landsins, verður
ekkj betuj' séð, en að svo raikið sé tang-
út'haldið á oss, að ríkisheildinni só fylli.
^ega boi-gið.
Óskiljanlegar eru mér vandræðagrillurn-
ar, er í pig detta út af pví, að pú ekki
vitir „eptir hverju (o: hvaðapjóð) vér ætt-
um að sníða stjörnarskipunarlög vor“.
Hvaða nauðsyn er oss á pví að apa
endilega eitthvað útlenzkt?
Ætli pað sé ekki réttasti og happasæl-
asti veguj-inn, að sníða sér stakk eptir
vexti, að skapa sér stjórnarskipunarlög
eptir sérstöku ásigkomulagi og sérstökum
pörfum lands vors?
fjekking og i’eynzla erlendra pjóða er
auðvitað mikils virði; en að ætla sér að
taka upp reglur peiri-a af handahófi, án
pess að hafa vort sérstaka ástand fyrir
augum, muntu með raér viðurkenna, að
verði að kallast barnaskapur.
En pað er einmitt petta, sem pið félag-
arnii', Jón Ólafsson og pú, hafið flaskað
svo illilega á í sumar.
f>ið áttuð að semja lög fvrir ísland, en
gleymið ykkur svo gjörsamlega yfir „stjórn-
háttalýsing Bretaveldis", að allt verður að
ganga eptir brezkum nótum og canadisk-
um kenningum.
En nú er pað athugandi, að ísland er
ekki alveg sama, og Canada, eins og hvor-
ugum ykkar Jóni ætti að vera ofætlun að
vita.
Canadamenn eru voldug pjóð, í nágrenni
við eitt af heimsins frjálsustu og voldug-
ustu rikjum, sem gjarna myndi rétta peim
oima arma; samband peirra við brezka
ríkið stendur ekki stundu lengur en peim
sjálfum sýnist. Englendingar vita pað og
af undanfarinni reynzlu, hvað pað getur
kostað, að beita lagasynjunarvaldinu við
lýðlönd sín, og revnzlan liefir gert pá
liyggna. f>etta allt veldur pví, miklu frem-
ur en öll lagaákvæði, að hjá Canadamönn-
um færast stjórnarlögin, hinn sami skrifaði
bókstafur, einatt meir og meir i frelsis-
áttina.
f>ó að ísland væri elcki nema að lnilfu
loyti svo voldugt land sem Canada, pá er
mér næst að halda, að oss væri sparað allt
petta stjórnarbótarpref, pvi að valdið skap-
ar réttinn i heiminum.
En nú er að gera við pví sem er, að
vér erum aumingjar. og pess vegna getur
voldugri pjóðin leikið við oss að vild sinni;
volæðisháttur vor veldur pví, að stjórnar-
skipunarlög vor eru einatt dregin í ófrels-
isáttina.
örugg og ótvíræð lagaákvæði eru pví vor
einasta vörn.
Ef pú gætir ábyrgzt mér, að danska
stjórnin myndi beita ákvæðum efri deildar
frumvarpsins eins frjálslega, eins og Eng-
lendingar beita ápekkum ákvæðum í Canada,
pá væri vel — en til pessa ertu pví mið-
ur of litill.
En úr pví að lítil eru líkindi til, að
landsmenn vorir láti sér lynda ábyrgð ykk-
ar Jóns Ólafssonar eina saman, eða orða-
vafninginn um „innlenda stjórn“, pví leit-
ast pú pá ekki við að sýna pað og sanna
með ótvíræðum rökum, að stjórnarskrár-
frumvarpið frá i sumar, — er heldur úr-
slitum íslenzkra mála 1 Kaupmannahöfn —■
hljóti af einhverjum ópekktum ástæðum,
að umhverfa svo algjörlega hyggju og hug
hinnar dönsku stjórnar, að stjórnaraðferð
liennar gagnvart íslandi verði önnur en
áður ?
J>að er gagnsemi breytinganna, og full-
næging peirra á pörfum pjóðarinnar, sem
parf að sýna.
En petta lætur pú, og bandamenn pínir,
Björn og Jön, alveg ógert, af hverju sem
pað kemur.
f>ú skírskotar til Jóns sál. Sigurðsson-
ar, af pvi að hann dáðist að stjórnarfyrir-
komulagi Canadamanna, eins og pað
e r í framk.væmdinni; en hvort hann
hefði talið pað hyggilegt, að hefja pessa
canadisku gandreið, — að vilja lögleiða
hér orðrétta kafla úr Canadalögum, — og
sundra með pví flokki pjóðkjörinna ping-
manna, um pað ertu jafu fáfróður og eg;
en hitt get eg sagt pér, að eg pykist heiðra
minningu pessa mikla manns ekki síður en
pú, pó að eg ætli hann pann stjórnvitring
verið hafa, að liann mundi séð hafa, að
sömu lagaákvæðin ættu ekki eins við
í ö 11 u m löndum.
f>á læztu ekki skilja, hvers vegna eg
minnist á ríkisrkð Dana, en virðir mig pó
pess, að vísa mér í alpingistíðindin, til
pess að eg seðji par fáfræði mína.
Eg paklca pér náttúrlega innilega inn-
vitnunina, — som mig annars minnir, að
eg hafi vakið athygli pitt á einu sinni í
Kaupmannahöfn —; en af pví að eg álít,
að alpýða manna verði litlu fróðari, pó að
menn „slái um sig“ og vilji sína lærdóin
með eilífum innvitnunum, pá ætla eg að
útskýra, hvers vegna eg minntist á ríkis-
ráðið.
Eins og nefndarálit yðar „miðlunar-
manna“ sýnir, viljið pér sætta yðurvið yfirráð
dönsku stjórnarinnar; málefni Islands eiga
að útkljást í Kaupmannahöfn, eins og nú