Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 12.02.1890, Blaðsíða 2

2
VIÐAUKABLAÐ við „f.jóðviljann" 4. ár. nr. 10.
ráðherra getur konungur fellt úr gikli eða
ónýtt hver einustu lög, sem löggjafarvald-
ið ú Islandi hefir sarnþykkt (7. gr.). Hver
getur sagt með sanni, að Island hafi
s t j ó r n s í n a o g 1 ö g g j ö f ú t a f f y r-
ir sig eptir þessmn ákvæðum, og hvar er
trvggingin fyrir því. að hin erlenda stjúrn
niisbrúki ekki þetta vald ? Sjálfsfon æði
vort hangir í veiku hári í höndum erlends
ráðherra, sem jafnlítið mun þekkja þarfir
vorar eða virða óskir vorar, sem hingað
til. og sem að ölluin likindum verður einn-
ig háður hinu danska ríkisráði. J>etta er
linossið, sem ritstjóri „J>jóðólfs“ og aðrir
sumkomulagsmenn vilja fá í stað frumvarps
neðri deildar, sem þeir játa Jió sjálfir, að
betur tryggi löggjöf og stjórn vora (sbr. á-
lit meiri hlutans bls. 12).
Jóni Ólafssyni liefir tekizt mjög ófim-
lega í Fj.konunni að sýnn. hve hættuleg sú
undantekning í neðri deildar frv. væri, að
konungur gæti fellt iir gildi þau liig, sem
lionum þættu viðsjárverð sakir sambands
íslands við Danmörku. „J>jóðó]fur“ gríp-
ur þetta á lopti hjá Jóni, og er mjög
drjúgur yfir því, að eg muni ekki geta nefnt
mörg íslenzk lög, sem ekki geti talizt við-
sjárverð sakir sambandsins við Dani. J>að
væri nógu fróðlegt að heyra, hvað ritstj.
þætti viðsjárvert fyrir alríkiseininguna við
t. a. m. lög um hrúar- og vega-gjörðir og
aðrar samgöngur í landinu, eða um stofn-
un alþýðu- og bunaðarskóla, um skatta
beina, þjóðjarðasölu o. s. frv. Und-
arlegt er það, að Jón og jþorleifur
þykjast vera mjög hræddir við að þessi
undantekning í frv. neðri deildar verði mis-
brúkuð; en að gera þessa undantekningu
að reglu. eins og gert er í frv. samkomu-
lagsmanna og leggja öll lög hins innlenda
Iöggjafarvalds óskoruð fyrir fætur hins er-
lenda ráðherra, það telja þeir óskaráð.
Mikil er þessi stjórnspeki(?).
Mér er auðvitað ekki kappsmál með
þetta ákvæði frv. neðri deildar; eg nefni
það mest fyrir þá sök, að það er hið eina
atriði í frv., sein Jón Ól. & Co. hefir enn
ráðizt á síðan þingi sleit, líklega af því, j
að það er, eins og Jón játar sjálfur, hans
eigið afkvæmi, — þegar hart er í ári, etur ;
krummi líkaundan sér—; eg féllst á þetta 1
atriði til samkomulags í utanþingsnefndinni, j
með því að eg sá að af þvi gat engin
hætta verið búin. Ef til keinur mun eg I
verða mjög fús á að strika það út aptur.
„þ>jóðólfur“ er ekki lítið hrevkinn yfir því,
að hann liafi komizt mergnum nær en eg
í þessu frumv. efri deildar eða samkomu-
líigsinanna, því að eg muni ekki liafa lesið
lívað þá heldur skilið 8. gr. Jú, „J>jóð-
ólfur“ minn, eg hefi opt lesið hana mér
til mikils harms þegar eg ber lvaiia sainan
við 6. og 7. gr., en það liéfir ritstj. að
likindum ekki- gert.
Eg sé, að þar er néfnt landsráð, sem
ræða eigi öll lagafrumv. og mikilsverð stjórn-
armálefni, og að k o n u n g u r er forseti
þess; það er svo litið í munni að tarm.
H. H. konungurinn verður líklega nokkuð
opt forfallaður frá að mæta í landsráði,
þótt ekki sé nú langt á niilli Reykjavíkur
og Kaupmannahafnar, en það á svo sem
að kúska hann til að láta jarlinn mæta
fyrir sig. En livað verður nú uni lög al-
þingis, þegar þau hafa verið rædd í lauds-
ráðinu ? þau eru lögð fyrir jarlinn, og hann
getur gert eitt af þrennu: staðfest þau,
synjað þeim staðfestingar, eða, sem hann
niun nú optast gera, geymt sér rétt til að
leitavilja konungsins uiii þau. Ekki á nú að
kasta höndunuin til lagasetninganna. En
nú kemur líklega niergurinn, ef jarlinn upp
á sitt eigið eindæmi staðfestir lögin, þá
verður hann að senda þau til ráðherrans
í Kaupmannahöfn, og hann, hann einn
j getur ráðið konunginum til að fella þau úr
j gildi. f>að verður alþingi, landsráð og jarl
að liafa sem annað hundsbit, hve lengi seni
þau hafa setið á rökstólum yfir lögunum,
og hversu mikilsvarðandi sem þau kunna
að vera fyrir land og lýð; það verður elcki
óhægra fyrir ráðherrann í ■ Höfn að nota
alríkiseininguna sem svipu á lög alþingis
eptir þessu, heldur en eptir frumv. neðri
deildar, en hann þarf hennar ekki með,
liann getur dauðrotað öll lög alþingis, sem
til lians koma, alveg eins og nú á sér stað.
Öll lög alþingis, sem jarlinu synjar ekki
þegar staðfestingar, verða eptir þessum á-
kvæðum að ganga í gegnum þennan lireins-
unareld í Kaupmannahöfn, með þeim einu
afbrigðum frá því sem nii er, að jarlinn
getur hér sett á þau konunglegt innsigli,
sem svo má brjóta aptur þegar til Hafnar
kemur, hvort sein þjóð. þingi oða stjórn á
íslandi líkar vel eða illa. „J>etta kölliim
vér innlenda stjórn“, segir ritstjóri „J>jóð-
ólfs“, og nagar mjög ánægður þessa mögvu
og merglitlu huútu, 8. gr.
Eg vil alvarlega biðja hvern íslending
að skoða þessi ákvæði vel og vandlega, án
alls tillits til skoðana meiri og niiinii hlut-
ans í jiessu niáli. J>au eru sannarlega i
mjög viðsjárverð fyrir þjóð vora.
Ritstj. ,.J>jóðólfs“ liefir auðsjáanlega ekki
tekið eptir því, að ráðherrann getur sam-
kvæmt 7.' gr. frv. gjört allar gjörðir lands-
ráðsins hvað lfiggjöfina snertir að hégóma,
og að 8. gr. frv. samanborin við 6. og 7.
grein verður því tómt pappíi-sgagn. Eg
veit að samkomulagsmenn inunn segja, að
þessi erlendi ráðherra eigi að Iiafa lögií-
j kveðna ábvrgð fyrir alþingi, en eigi nokkur
1 liig ekki apturkvæmt úr hreinsnniireldi
Hafnarstjórnarinnar, þá verða það slík á-
hyrgðarlög. og þótt þau væin til, myndu
verða ærnir agtiúar á því að frainfylgja
þeim við mann, sein hefir heimili og vurn-
arþing sitt í öðru landi.
Séu nú þessi ákvæði frv. borin saman
við ákvarðanir frv. 1873 og frumvarpanna
frá 1885 og 87, sést ljóslega, að ákvarð-
anir þessara frumvarpa eru stórum tryggi-
legri. Eins og sýnt liefir verið hér að
framan eru það hinir islenzku stjórnarherr-
ar, sem samkvæmt frv. 1873 ráða hverju
einasta stjórnar- og löggjafar-máli Islands
til íykta; sama ór að segja um frv. 1885
og 87. J>au lögheimila því hvergi erlendri
stjórn hin minnstu afskipti af hinum sér-
stöku málefnum vorum, eins og þetta frv.
samkomulagsmanna.
Orðin „konungur eða landsstjóri**, sem
miðlúnarmenn lmtast svo við, eru tekin
| eptir frv. 1873 upp í frv. 1885 og 87, svo
að það má cins vel eigna þau Jóni Sig-
urðssyni eins og Rened. Sveinssyni. Eu
þrátt fyrir þessi úkvæði, sem eg játa að
sleppa megi, eins og gert er í frv. neðri
deildar, veita þó þessi frumvörp miklu
meiri trygging gegn misbrúkun synjunar-
valdsins, heldnren frv. samkomulagsmanna
veitir gegn misbrúkun apturköllunarvalds-
ins. Hin endilegu úrslit allra löggjafar-
og stjórn-mála, liggja eptir þessum frv. und-
ir atkvæði hinna íslenzku ráðgjafa; það er
því úndir þeim einuin komið, livort „kon-
ungur eða Iandstjóri“, eða ef menn vilja
lieldur nefna liann jarl, í liverju einstöku
tilfelli staðfestir eða synjar lögum _og á-
lyktunum alþingis staðfestingar. Öðrum
er ekki til að dreifa
,,J>jóðóIfur“ hefði ekki þurft að leita
léngra, en til frv. frá 1873. til þess að
finna, hvernig Jón heit. Signrðsson vildi
upp á síðkastið hafa stjórnarfyrirkomulag-
ið. J>að er hið síðasta stjórnarskrárfrumv.,
sem liann var við riðinn, og þá var ástand-
ið orðið að því leyti eins og það er enn í
dag, að stjórn Dana hafði í orði kveðnu
þó viðurkennt, að vér hefðuin séfstök lands-
réttindi. þar sem stöðulögin voru. Ein-
mitt þess vegna áleit -Jón það gjörlegt að
fara svo miklu lengra í stjórnhótakröfum
sínuin 1873. en nokkurn tíma áður .J>es.sa
gætir ,.J>jóðólfur“ náttúrlega ekki, hann
vitnar mest í liin oldri frumvörp frá 18f>7
og «8, gætandi ekki Jiess, að þá stóð allt
öðrnvísi á, stjórnin hafði ekki viðurkcnnt
að vér hofðuin nokkur sérstök landsrett-
indi, fjárráðin voru algjörlega í höndum
dönsku stjórnarinn.u', Jón SígUfðsson sá