Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 08.05.1890, Blaðsíða 1

Wrfi árp:. (minnst 30
arka) 3 kr.; íAmer.
1 cloll. Boi-gist íyrir
miðjan júnimúnuð,
V
^VöVI Lj/jy
4. árg.

ITppsðgn skrifleg, ð»
giíd nenia komin sé
til útgefanda fyrir 1.
dag júlímánaðar.
Nr. 17
ísafirði, flmmtudaginu 8. maí.
1890.
ÚTLENDAR F R ÉTTIR.
— ?.— ?. I ú — ® —
Eins og áður hefir verið frá skýi't hefir
Bismarck lagt niður völd sin, og situr
nú á hiill sinni Friederichsruhe sem va.lda*
laus maður. þessi tíðindi pvkja svo stór-
víegileg, þar sein Bismarck liofir að heita
má ráðið lögum og lofum i Evrópu um
20 ár. að blöðin útlendu taltt varla um
annað; eru nú verk lians dæmd og vegin
upp aptur og aptur, því að nú stendur
mönnum eigi eins mikill stuggur af karl-
inum scm áður. Ymsir málsmetandi menn
af vinum Bismarcks gangast nú fyrir því
einsdæmi, er heita má, að reisa honum í !
lifanda lífi minnisvarða. Gaprivi heitir sá,
er tekið hefir við völdum Bismarcks, og er
mælt, að liann niuni fylgja frjálslegra
stjórnarfari en Bismarck í innanríkismálum.
Einkennileg m o r ð s a g a hefir
valdið miklu uintali i Höfn; i vetur hvarf
í Höfn maður að nafni Meyer, og vissi
enginn, hvað af honum hafði orðið, en
helzt haldið, að hann hefði drekkt sér í j
Peblinge-vatni, með því að eitthvað af papp*
rum hans fannst rétt hjá vatninu; on þeg-
ar allir voru löngu búnir að gleyma Meyer,
þá kom óvæut upplýsing um afdrif hans;
maður er nefndur Philipsen, gyðingur að
ætt, og fremur inikils virður í Höfn; hjá
honum varð húsbruni skyndilega seint í
vetur, fékk hann brunabætur greiddar, en
hvarf svo allt í einu; þctta með fleiru
grunsömu í skuldaskiptmn Philipsens vakti
grun lögreglunnar, og því var Philipsen
handsamaður í Hamborg, er hann var að
stíga' á skip, ferðbúinn til Afríku; eptir
meira en mánaðar innivist i fangaklefa
hefir nú Pliilipsen meðal annara glæpa
nieðgengið, að hann hafi valdið dauda Mey*
ers, og það á þann hátt, að hatin einn dag
gekk heim til Meyers, tók fyrir kverkar
honum og kyrkti hann; hann ruplaði þvi
næst skildingum Meyers, og að þvi búnu
hann líkið í kalktunnu, er hann hafði
! út búið í því skyni áður, kalkaði vandlega '
! yfir líkið, sló tunnuna til, og sendi hana
til Norður*Ameriku til New-York; þegar ,
Philipsen hafði gjört þessa játningu, var
óðara spurst fyrir í New-York gegnum ,
fréttafleygirinn. hvort þar væri nokkur
kalktunna í vörzlum tollstjórnarinnar, og
kom það svar aptur, að á tollbúðinni væri
kalktunna, sem eliginn móttakandi hefði
leitt sig að; tunnan var síðan opnuð, og
fannst þá líkið, svo um búið sem Philipsen
hafði frá sagt.
Y e r k f ö 11 og þar af leiðandi verk-
mannaróstur gjörast nú mjög tíðar, og
| bryddir meira og minna á þeim í flestum
löndum Norðurálfunnar; fylgja verkmenn
því hvivetna fram, að vinnutíminn skuli að
eins vera 8 timar á dag, en daglaun þö
öllu ríflegri en nú gerast; samtök voru í
ráði með verkmönnum viðast í Norðurálf*
unni að hafa engan starfa fyrir liendi 1.
maí, en sýna þá, hve fjölmenuir þeir eru,
og hve mikið þeir eiga undir sér, með því
að halda samdægurs fundi á ýmsum stöð-
um og krefjast réttarbóta, Stcndur stjórn-
endum af þessu töluverður stuggur, og
þora eigi annað, en að hafa herlið til taks,
ef eitthvað í skerst; sagt er og, að hræðsl-
an við verkinanna-uppþot sé nú sein stend-
ur bezti friðarvörðurinn i Evrópu, með því
að stjórnendarnir þori þaðan eigi augurn
að líta,
B a n d a 1 a g hafa fimm Míð-Ameríku-
ríkin gjört með sér, og sniða þau stjórnar-
fyrirkomulag sitt eptir Bandaríkjunum í
Norður-Ameríku.
SKÁLDLAUN.
—o—:o:—o—
Tillögur vorar í 12. nr. „J>jóðviljans“
um að veita nokkrum mönnum skáldlaun í
viðurkenningar skyni og til uppörfunar,
virðast yfir höfuð mælast vel fyrir, þó að
það sé fremur ný kenning hér á landi. Sá
j hefir verið siðurinn, að skoða skáldin, og
| vfir höfuð þá, sem bóklega fræði hafa
I stundað, er ekki laut að embættum sér*
: staklega, cins og drottins vohlða, verald-
i h'ga sauði, óliytjunga og landshornamenn,
eða eitthvað i þá áttina.
Gaman hafa menn að vísu opt haft af
kveðskap þoirra og ritsmíðum, en að starf
þeirra væri nokkurra launa og þakka vert
af þjóðinni, eða að skáldin væru nauðsyn-
leg fyrir þjóðlifið, það hafa menn miklu
síður viljað viðurkenna, að cinstöku mönn-
um undanskildum.
Meira að segja, þá sjaldan þingið hefir
látið eitthvað af hendi rakna til bóklegra
eður visindalegra fyrirtækja, hafa heyrzt
raddir, og það í „|>jóðólfi“, þess efnis, að
þingið væri ekki mjög amalegt við þerma,
það veitti honum velgjörðir o. s. frv.
En gagnvart þessum og þvilíkum dómum,
þarf það að segjast, að þeir lýsa mjög litl-
um þjóðþroska, og eru byggðir á skaðleg-
um misskilningi, þeim misskilningi, að þarfir
þjóðarinnar séu engar aðrar en magaþarfir
allra einstaklinganna.
|>að þarf að viðurkennast almennt og
opinberlega í fyllri mæli, en enn er, að
„maðurinn lifir ekki á einu saman brauði“,
að þarfir einstaklinganna og þjóðarinnar
eru ekki eingöngu magans þarfir, heldnr
einnig andlegar; til þess að manninum
verði strit sitt og erfiði fyrir likaraans þörf-
um léttbært og Ijúft, þarfnast hann eptir
eðli sínu andlegrar hressingar, og hana
veita þjóðleg og góð skáld ekki sízt.
Sé þetta almennt viðurkennt, þá leiðir
það af sjálfu sér, að menn hætta að hevra
annað eins bull, eins og að það söu Vel-
gjörðir, ölmusuveitingar eða þvíumlíkt, ef
þingið lætur eitthvað af hendi rakna úr
sameiginlegum sjóði landsins til fullnægjtt
þjóðarinnar andlegu þörfum.
það er hreint og beint ekkert annað en
skylda þingsins að vinna eigi síður að full-
nægju andlegra en likamlegra þarfa þjó.ð-