Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 08.05.1890, Blaðsíða 2

■þ.TÓÐVILJINN.
Nr. 17.
66
íirinnar, að ala ekki upp hugsunarlausa og
ómenntaða pjóð. sem hefir magann fyrir
sitt æðsta goð, heltlur jafnframt menntaða,
hugdjarfa pjóð, sem hefir pað hugfast, að
vér lifum eigi til að eta, heldur etum til
að lifa, og lifum til að gjöra anda vorn
sem fullkomnastan.
Góð og pjóðleg skáld eru í vissa stefnu
eins konar sjálfkjörnir embættismenn pjóð-
anna, og sum peirra opt og tíðum pjóðinni
mikið nýtari, en margir hinna eiginlegu
embættismanna; en hví pá ekki að launa
starf peirra nokkru, pótt smátt sé, eptir
efnum vorum og ástæðum; um stórfé get-
ur ekki verið að ræða, en að eins um litla
viðurkenningu og uppörfun til frekari starfa.
]óað rná auðvitað búast við pví, að peir
verði nokkrir, og má ske í meiri hluta
fyrst framan af, sem álíta pað, sem hér
er farið fram á, einbera óhæfu; en ekki
efum vér, að pessi stefna verði ofan á með
timanum, og vér ronum, að pess tíma verði
ekki mjög langt að bíða.
p U R R A B Ú Ð A IIL Ó Ð IR .
—:o:— B —:o:—•
I purrabiiðarlögunum 12. jan. 1888 er
svo ákveðið, að hverri purrabúð i sveitum
skuli fylgja að minnsta kosti 400 ferh.
faðmar af útmældu landi, nema sýslunefnd-
in sérstakra orsaka vegna, svo sem fyrir
landkreppu sakir,veiti undanpágu frá ákvæði
pessu.
Lög pessi eru að visu enn eigi orðin
gönnil, svo að örðugt er um pað að dæma,
hvernig pau muni reynast; en eitt er peg-
ar komið í ljós liér vestra, að landeigend-
ur eru mjög bágir og enda ófáanlegir til
að leggja af landi sínu til purrabúða, og
]>að pótt peir hafi nóg af óræktuðu og ó-
notuðu landi.
Hvort petta muni stafa af meinsemi, n-
viturlegum pvergæðingsskap, eða af ótta
fyrir ágangi af purrabúðarmanna hálfu, lát-
um vér ósagt; en hitt vildum vér benda
landeigendum á að íhuga vandlega, hvort
pessi peirra stefna muni yfir höfuð hyggi-
leg frá peirra eigin sjónarmiði.
J>að er einmitt eitt af pví, sem að er,
og hvað tilfinnanlegast, í búnaðarefnum
hjá oss, hvað lítið vér höfum af ræktuðu
landi; pað er övíðast landrýmið sem vantar
á jörðunum, en pað vantar að nota jarð-
anna gæði betur, en gjört er.
Hver bletturinn, sem ræktaður er af ó-
ræktuðu landi, eykur verðlueð jarðarinnar,
með pvi að jarðeignin getur pá framfleytt
meiri peningi, en áður; að gera jörð sinni
til góða, er pví hið sama sem að auka efni
sín.
Ef jarðeigendur tækju purrabúðarlögun-
um vel, og létu dugandi menn fá jarðpetti
til ræktunar, pá myndi pess innan skamms
sjá mikil merki á jörðunum, og jarðirnar
myndu hækka mikið í verði, er peim fylgdu
snotrar og vel ræktaðar purrabúðarlóðir.
En skyldi pað revnast, að landeigendur
sætu almennt við sinn keip, og vilja heldur
hafa jarðir sínar ónotaðar og óræktaðar,
en ljá pær til ræktunar nýtum purrabúð-
armönnum, pá er löggjafarvaldinu sá veg-
urinn opinn að skylda pá til að láta af
hendi ónotað land til purrabúða gegn end-
urgjaldi eptir óvilhallra manna mati.
B.
HUGYEKJA
TIL BÚNABARPÉLAGANXA
eptir
búfræðing J>orgeir J>orgeirsson.
I.
J>að er ætlun margrn, að rerra sé illa
gert en ekkert gert, og má pað að sumu
leyti sjálfsagt til sanns færast. En auð-
vitað er, að framfaraviðleitni vor er ekki
ónýt fyrir pað, pó vér í fyrstu hittum ekki
á hið rétta og árangurinn verði ekki hinn
æskilegasti, pví eptir pví sem vér rekum
oss optar á, eptir pvi lærist oss fremur
að sjá hvað við á og hvað ekki. Yér verð-
um að læra að sniða oss stakk eptirvexti.
og pað purfum vér flestum pjóðum fremur
að kunna vel, pví vér erum svo fátækir,
að vér polum engin veruleg misföll. J>ar
að auki er alinenn framfara viðleitni enn
sro ung hjá oss, að mik'lu skiptir að pað
sem fyrst er reynt, komi að nokkrum not-
um, svo menn leggi ekki árar í bát um
lengri eða skemmri tima.
J>að er segin saga, að allur porri bænda
er ekki svo efnum búinn, að hver einstak-
ur geti lagt mikla vinnu eða peninga til
jarðabóta eða annara búnaðarframfara. —
þar sem búskapnum er nú cinu sinni svo
varið, að í honum verður ekki á sama
degi sáð og upp skorið. — En pað, sem
einstaklingurinn getur ekki gert á sínar
eigin spítur, pað getur hann gert í félagi
við aðra.
Búnaðarfélög purfa héðan af ekki að
teljast nein sórstök uýlumla lljá oss, pau
eru farin að eiga sér dálitla sögu, sem
nokkuð má byggja á. Ef pau, sem héðan
af myndast, kynna sér hana, og taka pað
úr henni, sem vel hefir gefizt, en sleppa
hinu eða laga pað svo. að fyllstu líkur eru
til að pað gefist betur, pá er ekki hætt
við, að pau nái ekki að miklu leyti tilgangi
sínum. J>etta mætti telja mikla hvöt fvrir
menn til að mynda slík félög ; pó er önnur,
sem fæstum mun pykja minna verð, sú, að
búnaðarfélögin fá nokkurn styrk af opin-
beru fé.
Eg skal nú með fám orðum benda á
ætlunarverk búnaðarfélaganna,
h v e r j u v i ð p a ð m æ 11 i b æ t a, o g
hvað mesta áherzlu ætti að
leggj a á.
I flestum búnaðarfélaga lögum mun vera
kveðið possu líkt aðorðum: „Tilgangur fé-
lagsins er að efla búnaðarlegar framfarir
í grasrækt og fjárrækt“. J>essi frumsetning
er svo yfirgripsmikil, að engu er hægt við
hana að bæta. en miklu skiptir, hver meðul
eru notuð, til að ná pessum tilgangi, og á
hvað mest óherria er lögð.
J>að er áður sagt, að opt sé verra ilta
gert en ekkert gert. J>að ætti pví að vera
eitt af hlutverkum búnaðarfélaganna að
auka vandvirkni i ölluin störfum ; pau ættu
að hafa verkasýningar og verðlannaheit,
pað mundi hvetja menn til að gera sem
varanlegast og bezt pað sem gert væri,
hvort sein starfluitturinn væri gamall oða
nýr. Búskaparstörfin mega ekki vera neitt
kák, ef vel á að fara; pau borga sig lífea
pví betur, sem betur er gengið frá peim, I
fyrstu.
Vinnan er móðir auðæfanna, og anður-
inn er ati peirra hluta sem gjöra skal, eru
I göniul og góð spakmæli, en vér megurn
• ekki gleyma pví, að pau fá fyrst sitt sanna
gildi par, sem bæði vinna og fé stjórnast
af upplýstri skynsemi. Búnaðarfélögin ættu
að finna skyldu sina í að vera fyrirmynd i
pví, að láta störf sín og framkvæmdir frem-
ur stjórnast af skynsamlegum rökum, ep
af gömlum og blindum vana. 1 pví skyni
væri æskilegt, að búnaðarfélögin kæmi upp
hjá sér dálitlum búnaðarlegnm lestrarfé-
löguin. J>ó margir bændur nú, sem betur
fer, séu búnir að fá einhveru snefil afbú"*
aðarvisindum, pá er pað pö allt of litið <>g
I strjált, og pó að búnaðarfélögin hafi optilst
i pjónustu siuni menn, sem eitthvað haía
fengizt við búfræði, pá or pað alveg ,,n<>g,
pví fæstir peirra munu hafa svo víðtæka
menntun, að peir geti i öllu leiðbeiut bænd'