Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 30.05.1890, Blaðsíða 1

Vorð árg:. (minnst 30
arkn) 3 kr.; í Amcr.
1 dolL Borgist fyrir
miðjan junímánuð,
Uppsðiin skrifle?. 6*
gild nema koinin sé
til útgefanda fyrir 1.
dag jiilímánaðai-.
Nr. 20.
ísafirði, ffiitudaginn 30. maí.
1890.
FRUMSKOÐANIR
K R U M H L A Ú P.
Herra Páll Briem hefir verið á ferðinni
fyrir ,.miðlunarmenn“ síðan pingi sleit i
suinar. pað er synd að segja, að liann
hafi legið á liði sinu. Hann hefir, A vængj-
um ,,miðlunarinuar“, flogið til Noregs og
Svíþjóðar, Hollands og Belgiu, Prússlands
og Ungverjalands, Italiu og Svissaralands,
Englands og Kanada. Hvervetna hefir
hann viljað finna sér og fylgismönnum sin-
um einhverja ofurlitla fötfestu, til þess þeir
rinnu ékki viðstöðulaust niður í hyldýpi
alrikiseiningarinnar dönsku. En þessar
ferðir hafa tekizt allt annað en vel, hann
hefir komið úr þcira með litið annað en
eintóman sand, líklega til að bera á hállc-
una í frumvarpi „miðlunarmanna“, er hann
hefir mjög veigrað sér við að fara út á,
en sandurinn hefir ekki dugað betur en vel,
mestallur rokið upp i augun á honum sjálf-
úm og hálkan ekkert minnkað, enda lætur
hann nú fyiirberast hálfblindur á miðju
„miðlunar“svellinu í 18. tölubl. ,.|>jöðólfs“
þessa árs, afþakkar vinsainlegt tilboð unt
lijálp frá ísfirzka félaginu, og fer að pré-
dika um einhverjar frumskoðanir, sem
hann hafi, er að vísu séu gagnstæðar
„frelsi einstaklingsins", en miði þó til að
efla „velferð mannanna“.
|>essar frumskoðanir Páls eru svo sem
auðvitað ólíkar frumskoðunum niínum, en af
þvi að hann býst við að almenningur þekki
ef til vill ekki þessar frumskoðanir okkar,
og því síður mismuninn á þeint, þá tekur
hann nokkur alþingismál til dæmis, og er
•launamálið á siðasta þingi hið fyrsta af
þeint, en nú vitl svo til, að Páll lauk eklci
upp sínuin inunni í því máli á siðasta þittgi,
liklega til :tð forðust þéssa „orðapcMitík1*,
sent hann er svo reiður yfir. Að þvi leyti
et’ frumskoðun hans á því máli nokkuð ó-
ljós. Erumkvöðull þess máls var eg ekki
fremur en meðflutningsmenn minir, sumir
þeirra eru flokksmetm Páls, en sjálfsagt
hafa þeir þó aðra frumskoðun i þessu ináli
en foringitin, svo uð ekki heldur nú flokk-
urinn alstaðar vel hópinn um hinar háleitu
frumskoðanir foringjans. Að öðru leyti
ltefi eg, þrátt fvrir allar frumskoðanir Páls,
aldrei talið það lífsspursmál fyrir þjóðina,
hvort embættismenn vorir hefðu hundrað-
inu meiri cðúr rninni laun, hitt þykir mér
nteir úm vert, að launin séu jafnaðarfull
eða hvorki óhæfilega há eða óhæfiloga lá,
og á þeirri skoðun vor flutningsmanna var
frumvarpið í sumar byggt.
Hvort sem cg verð lengur eða skemur
þingmaður, þá hefi eg aldrei ætlað mér að
gjöra rnig ástsælan hjá alþýðu eða veiða
atkvæði til alþingis ntcð sýtingi og eptir-
töluin við embættismenn þjóðarinnar, enda
vona eg að þjóðin sé þegar vaxin upp yfir
slíka aura-frumskoðun eða lúsablesapóli-
tík. ’
J>að, sem Páll segir um framkomu mína
i Olfusárbrúarmálinu eru ósannindi, sem
hann verður að renna niður aptur, þangað
til hann hefir sannað af alþingistíðindunum
að eg hafi verið þvi mótfallinn að brú kæm-
izt á Olfusá. |>að er allt annað þótt mig,
ásamt ntörgum öðrurn þingmönnum i neðri
deild, greindi dálítið á við flutningsmenn
málsins um lántökuna eða styrkveitinguna.
Ekki lield eg að Páll geti bent á mikla
baráttu aí minni hendi fyrir einveldi.presta
i nicnntamálum vorttm, en liins liefði hann
mátt geta, úr því að hann er að gcra upp
milli okkar, að eg barðist ttiiklu ákafar
gegtl því, að Páll feitgi þvi fraingengt, að
Möðruvallaskólinn yrði rifinn upp úr Xorð-
urlandi og fluttur suðúr í Réykjavík, þar
kom ljóslega fram sú skoðun hans, að
gjöra alþýðumenntun vora sem víkverskasta,
hvort sem það er nú frumskoðun eða ekki(!?).
En Páll heldur ef til vill, að Norðlingar
þakki sér litið fvrir þetta frumhlaup á hina
einu menntastofnun þeirra.
|>á minnist Páll á fruntskoðanamun okk-
ar á samþykktarvaldi bænda í héraðamál-
um, hann tueinar hér sjálfsagt heyforða-
búrin og heyásetningsfrumvörpin sín góðu, .
sent tvo undanfarin þing hafa ekki séð sér
fært að setja á vetur. Annars staðar hefir
okkur Pál ekki greint á í héraðamálum.
|>ótt Páll kalli það héraðafrelsi, að skvlda
bændur til að reiða hey af jörðu sinni, um
hásláttinn, sainan á einhvern vissan stað,
sem kallaður er heyforðabiir, til þess, ef
til vill, að rotna þar niður i jörðina, og að
nokkrir menn í hverri sveit geti gengið inn
i fjárhús og hlöður bænda, sagt að setja
svo margt eða fátt á vetur, er þessum hey*
ásetningsspekingum sýnist, undir aðför að
lögum, þá kalla eg það hið rnesta og versta
ófrelsi, argvituga kreddu, fúlan draug cða
uppvakning frá einni hinni mestu kúgunar-
og eymdar-öld, sem yfir ísland hefir liðið.
Hvernig þeir St. Mill, Ihering, Jón Yída-
lín, Hallgrímur Pétursson, Bjarni Thorar-
ensen, ísleifur Einarsson og sjálfur Jón
Ólafsson gjöra slíkt héraðafrelsi að skilyrði
fyrir velferð mannanna, fær rnaður sjálfsagt
að sjá í næstu ritgjörð „Um frelsi og rétt“,
sem P. týnir saman úr ritum þessara mamta“*