Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 30.08.1890, Blaðsíða 2

lio ÞJÓÐVILJINN. Nr. 28.
bindindismenn sjálfa, en gott ræri, ef þeir
gætu talað aðra til pess!
Forseti skýrði frá, að hvorugur ]>oirra
séra Matth. Jochumssonar né Valdímars
Briem væru væntanlegir að mæta á kirkju-
pingi 1891, sem áformað hafði verið að
bjóða þeim til.
Embættismenn kirkjufélagsins voru kosn-
ir: forseti séra Jón Bjarnason, varaforseti
séra Friðrik Bergmann, skrifari sóra Haf-
steinn Péturssou og féhirðir Arni Frið-
riksson.
B ANKIN'N,
meistari E. MAGNIJSSON og
„ÍSAFOLD“.
—o—
Eg hefi haft pá .ánægju í dag, að lesa
i 84. og 86. tölubl. „Isafoldar“ ]). á. rit-
gjörð um bankann og meistara Eirik Magn-
lisson; ekki er ánægja mín samt sprottin
af pví, að eg só að öllu leyti sömu skoð-
unar og „Isafold14 í niáli pessu, heldur
Iiinu, að heyra einhverja rödd um bankann
og ritgjörðir meist. E. Magnússonar um
hann. |>ví pó „ísafold1* pyki ótrúlegt að
nokkur skuli trúa pví, sem hann hefir sagt
um póstávísana-viðskiptin milli Kaupmanna-
hafnar og Ibeykjavíkur og' par af leiðandi
skuld Islands við ríkissjöð Dana, pá er
pað pó svo, og munu ekki allfáir hér eystra
er leggja trúnað á pað sem hr. E. Magn-
ússon hefir sagt um póstávísanirnar og af-
leiðingar peirra. J>að var pvi pörf á að
einhver rödd heyrðist, annaðhvort með eða
móti skoðun meistara E. Magnússonar. —
|>etta hefir mi „ísafold“ gjört í áðurnefndri
ritgjörð, og reynt að rífa niður og hrekja
pað sem meist. E. M. hefir sagt, kallar pað
„dómadags hindurvitnareyk" og „helbsran
hégóma og botnleysu, sprottið af einhverri
óútreiknanlegri meinloku“.
þetta og margt fleira sem stendur i rit-
gjörð pessari um meíst. E. Magnússon,
virðist mér meir sprottið af porsónulegri
óvild til hans, en sannfærandi röksemda-
færslu, sem hér hefði pö átt betur við, pví
pó hann hafi aðra skoðun en sumir aðrir
á máli pessu og enda pótt hún væri ram-
skftkk, pá er hann ekki ámælisverður fyrir
pað, pví eptir pví sem meist.E.M. hefir fram
komið hingað til gagnvart ættjörð sinni,
má pað öllum ljóstvera, að pað sem hann
hefir um bankann ritað og atíeiðingar póst-
ávísananna, sé sap.nfæring hans, sprottið af
heitri fóðurlandsást og umhyggju fyrir vel-
ferð hinnar íslenzku pjóðar
Eptir mínum skilningi á gangi seðlanna
í sambandi við póstávísanir pær er keypt-
ar eru á posthúsinu, fæ eg ekki betur séð
en meist. E. M. hafi rétt að mæla, hvað
póstávísanirnar snertir. Hann segir pær
skapi skuld við ríkistjóð Dana, sem ísland
hljöti að borga; að petta sé rétt er vafa-
laust og engum manni ofvaxið að skilja,
pví pað er ljósara en dagurinri, að allar
póstávísanir sein keyptar eru fyrir seðla á
pósthúsinu í Reykjavík og útborgaðar eru
úr aðalfjárhirzlunni í Kaupmannahöfn.
setja landssjóð í jafn mikla skuld við rikis-
sjóðinn, eins og ávisanirnar hljóða upp á.
J>að er pví fullsönnuð setning, að lands-
sjóður skuldar rikissjóði árlega fyrir opt
nefndar póstávísanir.
En pá er spurningin: Hvernig borgast
pessi skuld? „Isafold“ segir: „Með tolli
f'rá íslenzkum kaupmönnum i Kaupmanna-
höfn, árgjaldi úr ríkissjóði í landssjóð og
endurgjaldi úr ríkissjóði fyrir vaxtagreiðslu
af ríkisskuldabréfum“. f>etta efa eg alls
ekki, pví ekkert er eðlilegra en láta petta
fé ganga í skuldina. En pá er önnur
spurningin: Hvað nemur petta fé mikilli
upphæð á ári ? og hvað mikilli upphæð er
árlega ávisað með póstávísunum héðan til
utborgunar úr ríkissjóði Dana, sem lands-
sjóður parf að endurborga? |>essari spurn-
ingu parf „ísafold11 að svara, úr pví lienni
ekki hugkvæmdist að gefa upplýsingu um
petta núj sem var pö nauðsynlegt máli
pessu til skýringar, pví pað er hnúturinn
sem parf að leysa, af pví pá fyrst en ekki
fyr verður með vissu sagt, hver réttast hefir
í máli pessu.
f>að parf enga „Tsafoldar11 seðlasjjeki
né bankavísdóm til að sjá, að pað sem
meira er ávisað héðan úieð póstávísunum
til útborgunar úr ríkissjóði. en hann á að
greiða landssjóði, er skuld, sem lands-
sjóður íslands verður beinlinis að borga
með peningum.
Bæði fasta- og auka-tillagið úr ríkissjóði
er í ár 80,500 kr.; livað tollar peir nema
miklu sem borgaðir eru í ríkissjóð verður
ekki sagt með vissu, par meiri parturinn
af peim mun greiddur hér á landi, en
gjörura að einn fjórði sé borgaður í rfkis-
sjóð og verður hann (tollurinn) pá eptir
fjárlagafrumvarpinu í ár 33 000 kr; sama
er um vaxtagreiðsluna, að ekki er hægt að
geta sér til um hana, en vart mun hún
fara fram úr 7 000 kr.; ef pessi áætlun
væri rétt, er pað alls sem ríkissjóður á að
greiða landssjóði á ári um 120 000 til
130 000 kr., og petta or pað sem getur
komið upp í póstávisana-útborgunina úr
ríkissjóði. Ef póstávísanir væru árlega
keyptar upp á 200 000 kr., pá yrði mis-
munurinn 70 til 80 púsund kr. á ári, og
er pað skuld sem landssjöður verður að
borga með gulli og silfri við árslok, geti
hann pað okki, safnnst skuld á skuld ofan,
og ætli með pví möti geti ekki rekið að
pví seiu meist. E. M. segir. að skuldin geti
orðið svo stór, að hún gleypi innstæðuna
fyrir fasta tillaginu ?
„ísafold“ viðurkennir, að landssjóður hafi
ætíð að undanförnu skuldað rikissjóði tals-
vert fó um hver árslok'; er pá ekki sjálf-
sagt, að pað verði eins framvegis, og pví
fremur sem verzlun eykst og ávísanir auk-
ast. f>enna halla, segir „ísafold11, borgaði
landssjöður aðalfjárhirzlunni með pening-
um, en hvar tekur hann nú peninga til að
borga hallann ? Flestar ef ekki allar póst-
ávísanir eru honum borgaðar með bankhús-
seðlum og mestar tekjur hans munu einnig
borgaðar með seðlum. Að petta sé til-
fellið, verður mjög skiljanlegt, pegar bornar
eru saman tekjur landssjóðs og seðlafjöld-
inn. Eptir fjárlagafrumvarjiinu í ár verða
tekjur landssjóðs rúm 380 púsund kr., og
dragi maður par frá pau 120 til 130 pús-
und kr. sem að ofan er gjört ráð fyrir, að
sé i ríkissjóði og borgað i hann, verða eptir
250—260 púsund kr., sem borga á í lands-
sjóð í ár auk nýju tollanna. En seðlar
bankans, pá allir eru á kreik komnir, 500
púsund kr. Eg ætla hverjum meðalgreind-
um manni að geta sér til, hve mikið af’
gulli og silfri verði borgað í landssjóð,
pegar krónutal seðla er orðið allt að helm-
ingi moira en allar tekjur landssjóðs á ári,
sem eru borgaðar hér á landi; með pví
líka að kaupmenn út um land hafa ekki
annað við seðla pá að gjöra er peim ber-
ast í hendur, en borga raeð peim tolla ’og
önnur opinber gjöld. |>ött „ísafold11 segi
að landsbúum séu seðlarnir jafn kærir sera
gull og silfur, pá ætla eg pað sannast vcra,
að tíestir hafi óbeit á peim, nema ef vera
skyldi í kringum hana, og svo mikið er
víst, að allir sem eg til pekki borga útgjöld
sín með seðlum og vilja helzt engan eiga
til lengdar, og ekki vilja kaupmenn hér
skipta peim fyrir gull eða silfur; allir verða
pví fegnir að drífa seðlana i opinber gjöld
og kaupstaðarskuldir. Eg skal ekki full*
yrða, að landssjóður fái ekkert borgað í