Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 19.09.1890, Side 1

Yorð árg. (minnst 30
arka) 3 kr.; í Amer.
1 doll. Borgist fyrir
miðjan maímánuð.
5. árg.
Uppsðgn skrifleg. ö-
gild nema komin se
til útgefanda fyrir 1.
dag júnímánaðar.
Nr. 1.
ísafirði, föstudaginn 19. september.
1 890.
BOÐSKAPIIR „|>.TÓÐVILJANS“
TIL
KAUPANDA V. ÁRGANGS.
—:o:—:ö:o:—:o:
Eins og konungar og landstjórnendur
senda pegnuin sínuni boðskap og ávörp
við ýms hátíðleg tækifæri, t. d. við þing-
setningar og fl., svo vill og „j>jóðviljinn“
einnig að sinu leyti, pó að óliku sé saman
að jafna, ávarpa sina „kseru og trúu“ kaup-
endur með nokkrum orðum, um leið og
hann liefur sína fimmtu árgöngu.
jþegar vér rennurn huganum aptur til
hins umliðna árgangs blaðsins, dylst oss
eigi, að petta umliðna ár í ævi blaðsins
hefir sérstaklega helgað verið sjálfstjörnar-
baráttu lands vors; pað hefir verið striðs-
ins og baráttunnar ár, fremur en nokkurt
annað ár af hinni stuttu ævi „J>jóðviljans“.
En eins og vér pegar í byrjun aldrei
efuðumst eina stund um sigur pess mál-
efnis, er vér höfum stríð fyrir, pannig
pykjumst vér og mega fullyrða, að starf-
semi blaðs vors umliðna árið hafi pegar
borið töluverðan ávöxt, svo að sjálfstjórn-
armálið eigi ná fleiri s a n n a og h u g s-
a n d i talsmenn en áður, og mundi pó á-
rangurinn af umræðum peim, er blað vort
hefir vakið um stjórnarskrármármálið, hafa
orðið langt um meiri, ef mótstöðumennirnir
hefðu eigi tekið pað miður drengilega bragð,
að reyna að gefa ritdeilunni sem persónu-
legastan blæ, til að skýla veikum málstað
að baki skamma og illinda.
En pó að sjálfstjórnarmáli vom sé nú
mun betur komið, en á horfðist í fyrra
haust, pá er pó enn ærinn stai’fi fyrir
höndum í peirri grein, meðan valdi „n<5-
vemberflokksins“ er enn eigi fyllilega hnekkt;
mun blað vort pví enn í pessum nýja ár-
gangi ræða einstök atriði stjórnarskrár-
málsins, til að skýra pau fyrir mönnum, og
reyna að komast að sem heppilegastri nið-
urstöðu um ýms atriði, sem enn eru lítið
eða ekki rædd i stjórnarskrárfrumvörpum
undanfarandi pinga.
En aðalstarfi blaðs vors mun pó verða
sá, að undirbúa og ræða ýms pau önnur
málefni, er ætla má, að alpingi hafi til
meðferðar að sumri; nefnum vér par fyrst
til samgöngumál og póstmálefni, sem hvort-
tveggja er í pví horfi, að ekki virðist leng-
ur viðunandi, og parf pví bráðra aðgjörða;
einnig parf að athuga, hvort ekki séu ráð
til að spara landinu eitthvað af pví fé,
sem nú gengur til hinnar verzlegu og geist-
legu embættismanna dyngju, með öðru fyr-
irkomulagi umboðs- og dóms-valdsins, fækk-
un presta og fl.; pá er og alpýðumenntun-
armálið enn óútkljáð og fl. og fl.
Vonum vér, að pingmenn sérstaklega
muni telja sér skylt að hreifa peim málum,
er peir ætla fram að bera á næsta alpingi,
og trúum vér pví ekki, að peir pori pá
ekki eins vel að skrifa í „J>jóðviljann“,
eins og t. d. í „ísafold“ *; en nauðsynlegt
* Síðan vér hófum útgáfu „f»jöðviljans“
höfum vér, pótt 'ótrúlegt sé, práfalldlega
rekið oss á pað, að margir láta pað fæla
sig frá að rita í „f>jóðviljann“, að peir
ætla, að hann sé illa séður á “æðri stöð-
um“, og að pað pyki ekki hollustuvottur
að skrifa í hann; en aptur finnst hinum
sömu einhver ósegjanleg mikilmennska og
ánægja í pví fólgin, að sjá nafnið sitt á
prenti í „ísafold“, af pví að peir vita hana
stjórnarinnar handgengið gagn. — Er pessa
getið, svo að eptirkomendurnir geti séð,
hversu enn eymdi eptir af prældóms- og
er að minnsta kosti, að málunum sé ein-
hvers staðar hreift, svo að bæði pingmenn
og aðrir geti áttað sig á peim fyrir ping;
málin koma pá betur undirbúin á pingið,
og pjóðin á heimtingu á, að ekki sé troðið
upp á hana laganýmælum, sem hún engan
kost hefir átt á að kynna sér og heyra
rædd fyr en á pingbekkjunum.
Bókmenntum, menntamálum og mennta-
stofnunum landsins vill „f>jóðviljinn“ gefa
svo mikinn gaum, sem kostur er á, og rúm
blaðsins frekast leyfir.
Fréttir innlendar og útlendar mun ,,|>jóð-
viljinn" færa, sem föng eru á; en eins og
kaupendunum mun kunnugt, er ísafjörður,
einkanlega að vetrinum, svo afskaplega af-
skiptur sambandi og samgöngum við enda
næstu héruð, að mikil óliægð er á að gefa
hér út fréttablöð; pað hvorki er pví né
getur verið aðal-tilgangur blaðsins að full-
nægja fréttafýkn manna, heldur er blaðinu
eingöngu haldið úti í peim tilgangi, að hafa
leiðbeinandi áhrif á landsmál.
Á umliðnu ári „f>jóðviljans“ féll sú eng-
in póstferð, að „f>jóðviljinn“, eða peir, sem
honum standanæstir, fengi eigi roknaskammir
eða hnútukast úr einni átt eða fleiri, og
er að búast við, að pví verði enn að taka
um hríð, meðan stjórn vorri eigi tekst að
siða blað pað, sem henni stendur næst,
betur en svo, að pað notar illindin í sann-
ana stað; vonum vér, að kaupendurnir
muni virða á betri veg, pó að vér má ske
eigi ávallt nennum að taka slíku með pögn
kúgunar-anda á íslandi undir lok nítjándu
aldar, og hverjum augum peir voru litnir,
er eigi vildu i öllu dansa í landsmálum
eptir pipn peirra, er við völdin sátu í pann
eða pann svipinn. —•