Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 10.05.1893, Blaðsíða 2

68
Þjóðviljinn ungi.
n, 15.
stýrt hið bráðasta, og verð gangeyris
verði tryggt upp á gamla og góða lands-
vísu. Þegar ráða skal fram úr því vand-
ræða-ástandi, sem vér nú erum í, í þessu
efni, mundum vér fara hyggilega með
ráði voru, ef vér létum traust vort og
trú á mátt og megin þjóðar vorrar stjóm-
ast af þeirri hreinskilnu viðurkenningu,
að hvað miklar sem auðsuppsprettur vor-
ar eru, leyfa þær oss þó eigi að, fara að
ósekju í bág við hin ósveigjanlegu lóg
„fínanzau og verzlunar. En viðleitni
vor, að jafna meiningamun manna, skyldi
laus veravið óvægið ráðriki og geðstríð;
engin tályrði skyldu orka því, að halla
dómum voram, engin eigingjörn sér-
plægni því, að misbjóða þeim. Eg er
þess fúll-öruggur, að ef vér tökum til
þessa máls i slíku skapi, þá verður nið-
urstaðan sú, að vér ráðum bót á því með
skynsamlegri og áhrifasællri lagasetningu.
En í millibilinu mun hinu umboðslega
framkvæmdarvaldi stjómarinnar verða
beitt hið ýtrasta, er lög leyfa, þegar brýn
þörf þykir vera, til að halda uppi þjóð-
legpi lánstrausti vora, og varna því, að
vér rótum í fjárhagslegar ófariru.
Þó ólíku sé saman að jafna, eptir
vöxtum, svipar þó fjárhags ráðstöfunum
íslands og Bandaríkja mjög svo hvoram
til annara að því, er seðlafyrirkomulag-
ið snertir*. A báðum stöðunum sópa
seðlarnir sífellt peningum (gulli) úr landi
á þann hátt, að ríkissjóður vestra, og
landssjóður eystra, greiðir mónnum gull
út á seðlana til þess, að þeir geti borg-
að með því útlendar verzlunarskuldir
sínar; á báðum stöðunum eru seðlar
greiddir i aðalsjóð upp í tolla, skatta og
skyldir, og sjóðurinn þar með sviptur
tilsvarandi tekjum í gulli. En það, sem
mest ber í milli, er það, að í Bandaríkj-
unum era menn svo upplýstir, að þeir
sjá og skynja, hvílíkan skaða ríkið bíður
á seðla-fyrirkomulaginu, en á íslandi era
þeir, sem sízt skyldi, svo óupplýstir, að
sjá ekki, hvaða tjón Island bíður á sínu
seðla-fyrirkomulagi, sem er enn verra, en
Bandarikjanna; og þetta sjá þeirekki né
skynja, þó að sönnunin fyrir því sé færð
þeim heim livað eptir annað. Skyldi
Cleveland fá komið fyrir þá vitinu?
Cambridge, 9. marz 1893.
Eibíkr Magnússon.
* Það er svo auðséð, að bankalög íslands, og öll
ráðstöfun bankans, k oett slna að rekja til laga-
setningar silfur-svíndlara í New York.
DYERGARNIR í ATL AS - F J ÖLLUNUM.
Englendingurinn Walter B. Harris befir nýskeð
ritað fregnbréf i stór-blaðið enska „Times“, og
getur hann þess þar meðal annars, að þegar
bann eigi alls fyrir löngu var k ferð í sunnan-
verðri Marocco, þá hitti hann einu sinni 13—14
menn í hóp, og var enginn þeirra hærri, en 4
fet og 6 þuml.; menn þessir heyrðu til þ.jóð-
flokki, sem á heima í Atlas-fjöllunum, og kvað
kynbálkur þessi allur vera jafn smávaxinn.
ÞJÓÐARSORG í PÓLVERJALANDL Stúlk-
urnar í bænum Stanislau í Galiciu áttu nýskeð
fund með sér, og var þar sú ályktun gjör, að
kvennþjóðin í Stanislau skyldi bera sorgarbún-
ing þetta yfirstandandi ár, og hvorki sækja
dansleiki né aðrar skemmtisamkomur, í minn-
ingu þess, að 100 ár eru liðin, síðan „önnur skipt-
ing Pólverjalands11 fór fram.
Mælt er, að kvennþjóðin i öðrum bæjum
Pólverjalands hafi í lmga, að fara að dæmi
stúlknanna i Stanislau.
MORMÓNA-BYGGÐ hefir myndazt í hérað-
inu Santa Rosalia í Mexico, og una „siðustu
daga heilagir11 hag sinum þar liið bezta; þýkir
það einkum stór kostur við nýlendn þessa, að
enginn amast þar við fleirkvæni þeirra.
TRÚARJÁTNING ENSKA SKÁLDSINS A.
TENNYSON’S. Knowles, ritstjóri tímaritsins
„Nineteenth Century“ (Nítjánda öldin) hefir í
þ. á. janúar nr. ritsins skýrt frá all-merkilegum
samræðum, er hann átti við Alfred heit. Tenny-
son um trúfræðisleg etni, og má af þeim ráða,
hve göfugar trúarskoðanir Tennyson’s hafa ver-
ið, þótt naumast hafi hann verið „orþódox“.
Knowles segir Tennyson hafa lýzt trúar-
skoðun sinni með þessum orðum: „Það er ein-
hver æðri vera, sem vakir yfir oss, og andi
mannsins er ódauðlegur; þetta er min trú, og
það er öll mín trú“.
Þetta sagði Tennyson mjög rólega; enhann
gat stundum komizt í all-mikinn hita, ef ein-
hver andæpti trúnni á ódauðleikann. Knowles
kveðst t. d. einu sinni hafa heyrt hann þruma
þannig gegn manni, er vildi efast um annað
lif: „Svo framarlega sem guð er til, sem skap-
að hefir jörðina, og lagt ódauðleika vonina f
bijóst mér, þá hlýtur það að sýna mér, að von
mín sé sönn; en sé þessi þrá að oins ónftt tál,
þá er líka enginn guð til, heldur hefir þá ein-
hver glettinn djöfull skapað oss, og eg skyldi
þá steyta hnefann framan í hans almáttugu á-
sjónu, og segja honum, að eg ragnaði honum
ofan fyrir allar hellur“.
Við annað tækifæri sagði Tennyson: „Æðsta
ósk mín er sú, að fá gleggri hugmynd um guð“.
En um liinar rikjandi trúarskoðanir manna
komst Tennyson þannig að orði: „Menn hafa
almennt álitið guð vera djöful, og meiri hluti
ensku þjóðarinnar virðist tmynda sér guð, eins
og óendanlega mikinn klerk í hvitu rikkilíni“.
MIKLAR DEMANTS EKRUR eru nýskeð
fundnar í Idahohéraðinu 1 Australíu, og hefir
próf. P. Byme frá Melbourne rannsakað steina
þessa, og segir það vera „silicon“ demanta, en
telur þá þó ekki nema hálfvirði á móts við „ekta“
vatns demanta.
Jafnskjótt sem fregnin barst um demants
ekrur þessar, streymdi þangað fjöldi fólks, alls
konar lýður, og fóru sumir af stað fótgangandi,
sumir riðandi, og sumir í vögnum.
KOPAR-FRAMLEIÐSLA HEIMSINS. Hag-
fræðisskýrslur segja, að koparinn fari þverrandi
í námum þeim, er menn þekkja, bæði í Evrópu
og 1 Bandaríkjunum, svo að líklegt sé, að kop-
ar muni bráðlega hækka í verði. Fjóra mánuði
ársins 1892 (júlí—okt) var kopar-framleiðslan í
Bandarikjunum alls 24 543 680 pd„ og í Evrópu
var alls unnið úr námum á þessu tímabili 56
milj. 448 þús. pd. af kopar, og er þetta hvort-
tveggja töluvert minna, en fengizt hefir undan-
farin ár.
FÁLKAR SEM BRÉFBERAR. Það er al-
kunnugt, að dúfur eru opt, einkum á ófriðar-
tímum, látnar flytja bréf milli fjarlægra staða,
og eru þær vandar á þetta; en nýjung er það,
að rússneskur maður, M. Smoiloff að nafni, hefir
tekizt að temja fálka, og senda þá með hréf;
þykja þeir munu gefast mun betur, en dúfur,
til þeirra hluta,' þvi að þeir geta borið meira,
fljúga hraðar, en dúfur, og eiga minni hættum
að mæta á „póst“-ferðum sínum.
——
Ekliert kvis heyrist enn um
það, hvaða. frumvöqi stjórnin muni ætla
sér að léggja fyrir alþingi í sumar, og
hefir því þó öpt og mörgum sinnum ver-
ið hreift í blóðunum, hve æskilegt það
væri, að landsmenn fengju vitneskju um
þetta nokkru fyrir þing, svo að mönnum
gæfist tími og tækifæri, til að ræða mál-
in til undirbúnings í blöðunum og á þing-
málafundum.
Yæru t. d. helztu stjómarfranrvórpin
send landshöfðingja til birtingar, þótt
eigi væri fyrri en í marzmán. næsta á
undan þingi, þá mjmdi það stór bót frá
því, sem verið hefir.
Virðist þessa og því fremur þórf, sem
það er eigi óvanalegt, að stjómarfram-
vörpin snerta málefni, er eigi hafa áður
verið á dagskrá þjóðarinnar, því að það
leynir sér eigi, að stjórnin virðist eink-
um láta sér um það hugað, að gera oss
aðnjótandi ýmsra nýjunga úr lóggjöf
Dana; en slíkarnýjungargeta suinar hverj-
ar verið misjafnlega hentar högum vor-
um og hugsunarhætti.
Frá stjómarinnar sjónarmiði fáum vér
heldur eigi séð, að neitt veralegt geti
verið þessari tilhógun til tálmunar, því
að litlu virðist stjórnina skiptá það, hvort