Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 30.09.1893, Blaðsíða 2

114
ÞJÓÐVILJINN UNGI.
II, 29.
sýna hluttekningu sína og hlýleik við
rimnaskáldskapinn, sem er einnig gamall
arfur vor frá eldri tímum, og ýmsir hafa
viljað geyma, þó að sumum þyki það
„fyrir neðan sig“, einkum af því almúga-
menn hafa optast nær ort rímur; en þó
hafa margir heldri menn einnig ort þannig,
og þarf ekki annað, en minna á Magnús
prúða, Hallgrím Pétursson, Sigurð Péturs-
son, Jón Hjaltalín o. fl. Kitstjórinn segir,
að Gaunguhrólfsrímur taki ekki fram rím-
um Sigurðar Breiðfjörðs— séu þá ekki
betri, en Tístramsrímur og Emilíuraunir,
sem í Fjölni fengu minnisstæða úthúðun
fyrir smekkleysur og málvillur; en í raun-
inni hefir ritstjórinn ekki meint þetta, því
það er ómögulegt, að hann sé svo vitlaus, að
sjá ekki, að þetta nær engri átt. Jeg álít
þess vegna, að hann hafi haft betri rímur
í huganum, með því líka Sigurður Breið-
fjörð hefir ávallt verið talinn eitt hið bezta
rímnaskáld íslendinga, og einmitt þess vegna
má jeg vera ritstjóranum þakklátur, þar
sem jeg annars hefði kallað hann „óæsthi-
tískan Slúbbert", því Gaunguhrólfsrímur
eru lausar við þær smekkleysur og mál-
villur, sem bæði Sigurður Breiðfjörð og
önnur rímnaskáld vor hafa gert sig sek
i, enda var mjer ekki vorkennandi, að
sneiða hjá þeim skerjum. Annars er
„dómur“ ritstjórans, þó stuttur sé (þaðer:
dómurinn, en ekki ritstjórinn, því hann er
langur og mjór, eins og höggormurinn frá
Brasilíu, sem hann gaf náttúrusafninu
einu sinni) raunar töluvert ónotalegur, sem
við var að búast, en þó furðanlega mein-
laus, og mun ritstjórinn hafa lesið ritgerð
Jóns Helgasonarí „Kirkjubl.“ um krapta-
verkin, með því að dómurinn er í einu bæði
það sem er, og það sem ekki er, eða með
öðrum orðum: ritdómurinn er raunar rit-
dómur, en þó ekkert um leið. Eitstjórinn
hefir því hér gert kraptaverk, því allir
vita, að enginn hlutur getur verið tvennt
í einu, og en síður bæði verið, og ekki
verið, undir eins. En svo lítur nærri því
svo út, sem ritstjórinn hafi búizt við ein-
hverju feykilegu, alveg frumkveðnu, skáld-
verki; en það eru „rímur“ aldrei, þær
fylgja einungis sögunni, sem þæreruortar
út af. Niðurl. næst.
Rvík u/g. ’93. Ben. Gröndal.
Frá málafcrlum Lárusar sýslumanns.
Úr Dalasýslu er oss ritað 16. sept. þ. á.:
„Hjer fór hjá um daginn einn hraðfarinn
til Reykjavíkur frá ísafjarðar yfirvaldinu,
og vildi hann ekkert uppskátt láta um er-
indi sín — fremur en sá, er fór hjer um
í síðastl. aprílmánuði1—, en hélt á frajn
nótt og nítan dag, unz hann kom á sýslu-
mannssetrið að Sauðafelli; hafði hann af-
hent þar skrif og skilriki frá Lárusi sýslu-
manni Hákonarsyni til Björns sýslumanns
Bjarnarsonar, þar sern Lárus leggur ríkt
á, að Björn sýslumaður komi vestur með
sendimanni sínum, til þess að byrjað gætu
strax í stað málsóknirnar, útaf „ísfirzku
kærunum“; en síðan haf'ði sendimaður sett
suður í Reykjavík, til að sækja kæruskjöl-
in ísfirzku, sem geymd kvað vera hjá há-
yfirvöldunum. — Ekki verður samt neitt
af því, að Björn sýslumaður geti farið
vestur með sendisveini Lárusar, því að
hann hefir hér í sýslu dagsettum embætt-
isverkum að sinna í öndverðum octóber-
mánuði, og getur því ekki farið vestur að
ísafjarðardjúpi, fyr en af þeim afloknum,
í miðjum octóber næstk“.
Af bréfkafla þessum er það þá Ijóst,
að sendiför þessi hefir þvi miður orðið lir.
L. B. að litlu liði, og að eins honum til
kostnaðarauka, því að úr því málin eigi
1 Hjer er átt við það, að þegar Sk. Th. brá
sér suður til Reykjavíkur í siðastl. aprilmáu., til
þess að kæra fyrir háyfirvöldunum yfir ýmsum að-
förum Lárusar, þá sendi Lárus sýslumaður mann á
hæla honum með hréf til hæjarfógetans i Eeykja-
vik, og beiddist þess, að Sk. Th. yrði „hepptur"
og sendur sér i „áreiðanlegri gæzlu“.!!
Þessi suðurför Jakobs Jónssonar — svo hét
sendimaðurinn— þótti all-einkennileg, ogþykirþví
rétt að skrásetja hana, afþvíað hún sýnir svo eink-
ar vel, hve djarfmannlegar aðfarirnar voru.
Enda þótt héraðslæknir Þorv. Jónsson á ísa-
firði, — hinn góðkunni „granni“ Skúla —, sem svo
mjög hefir lagt sig í framkróka, að gera honum
greiða i málum hans, hefði vitanlega enga lög
stjórn á hendi í ísafjarðarsýslu, né annarstaðar,
þá var Bendiför þessari þó þannig hagað, að það
var Þorvaldur, en elcki Lárus, sem roanninn fékk
til fararinnar; og á ferð sinui um Djúpið sagði
sendimaðurinn í Súðavík, og víðar, að hann væri
sendur af lækninum á ísafirði suður að Bæ í
Króksfirði „eptir meðulum í lífsnauðsyn“; en þegar
að Bæ kom, og Ólafur læknir Sigvaldason opnaði
bréfið, brá sendisveini í brún, er hann fékk að
vita, að „meðulin í lífsnauðsyn" ætti hann að sækja
til Sigurðar Jónssonar fangavarðar í Beykjavík,
bróður Þorv. læknis; og loks þegar þangað kom,
kom svo upp úr kafinu bréfið til bæjarfógetans i
Reykjavík, sem að ofan er á minnzt.
En þessi djarfmannlega aðferð þeirra ísafjarð-
ar yfirvaldanna hafði eigi hin eptirvæntu áhrif,
með því að Sk. Th. var þá, sem kunnugt er, að
afloknu erindi, kominn aptur alla leið til ísafjarðar,
svo að sendisveinninn greip í tómt, og aldrei varð
tilreynt um það, hvort bæjarfógetinn í Rvik hefði
framfylgt þessari velvísu yfirvaldsskipan, eða ekki.
Ritstj.
geta byrjað, fyr en um eða eptir miðjan
ocktóber, virðist svo, sern „ísfirzku kær-
urnar“ hefðu getað farið sér ofur hægt
með strandferðaskipinu „Thyra“ til ísa-
fjarðar 1. oct. þ- á., og að ekki hefði þurft
að senda eptir þeim kostnaðarsaman hrað-
boða hálf-gerðum dulförum yfir landið.
Fyrirætlanir Itiíssa í næsta Evrópu-ófriði.
Árið 1891 var prentuð í Pétursborg bók um horfur
Rússa í næsta Evrópu-ófriði; höfundurinn nefndist
dularnafuinu „Antisarmaticus", og hefir bók þessi
vakið all-mikla eptirtekt, og þegar verið endur-
prentuð, með þvi að þuð er auðsær tilgangur höf.
að auka hatur Rússa til Þjóðverja, og stæla þá til
þess, að berja sem fyrst á þeim.
í hók þessari segir meðal annars, að spurning-
in um það, hvort „Tevtónar“ eða „Slavar" eigi að
ráða mestu í Evrópu, verði eigi útkljáð, eða úr
henni leyzt til fullnustu, nema með blóði og járni,
og til þess telur höf. Rússa þegar geta verið al-
búna, með því að þeir geti á ófriðartímum haft 10
—12 milj. vígra manna undir vopnum, og sé það
ærinn liðsafli, til að vinna á Þjóðverjum, ekki sízt
þar sem þeir verði jafnan að hafa all-mikið lið, til
þess að verja vestur-landamærin.
Höf. fullyrðir, að hinn sigursæli Rússa her muni
halda til Bi rlínar og Yínar, og að því loknu verði
Þjóðverjar að kaupa á sig fiiðinn — við friðargjörðina
i Moscva eða Pétursborg — með því, að selja í
hendur Rússum löudin fyrir austan Weichsel, en
Rínar-á verði löndum að skipta að vestanverðu,
milli Þjóðverja og Frakka. Danir fá að sjálfsögðu
Norður-Slésvík aptur, og keisaradæmið þýzka hætt-
ir þá að vera til, með því að smá-ríkin á þýzka-
landi verða lýzt hvert öðru óháð. — Austurríki
lætur af hendi til Rússa: fylkin Galiciu, Bukow-
inu og Dalmatíu, en Serbia og Montenegro fá Bos-
nín og Herzegoviun; Böhmen verður sjálfstætt kon-
ungsríki o. s. frv.
Þannig lýsir höf. fyrirætlunum Rússa i næsta
Evrópu-ófriði, og er þjóðverjum því varla láandi,
þótt þeir auki liðskost sinn og hervamir, er sumir
nágrannarnir bera til þeirra jafn kaldranalegan
huga.
Frjóvsemi jarðvegsins. Dr. Alexander A.
Houston í Edinburgh hefir ný skeð rannsakað það
vísindalega, hve djúpt i jörð niðri „bakteríur11 geti
þrifizt, og skýrir hann frá árangrinum af þessum
rannsóknum sínum á þá leið, að í 1 grammi af
mold á yfirborði jarðar hafi að meðaltali verið
1,687,799 „bakteríur", en í mold, er tekin var
3 fetum fyrir neðan yfirborðið 173,807, og í mold
6 fetura undir yfirborðinu, að ineðaltali að eius
410 „bakteríur".
Tölur þessar virðast því benda á það, að jarð-
vegurinn verði því ófrjóvsamari, sem neðar dregur.
Böni og uánustu ættingjar Victoríu Engla
drottningar fááárihverju úr ríkistjárhirzlu Breta
188 þús. pund sterling = 3 milj. 384 þús. krónur,
ogaíuppbæð þessari ber ríkiserfinginn, prinziuu af
Wales, 40 þús. pund sterling úr býtum á ári, en
kona hans 10 þús. pund; auk þessa hefir prinzinn
af Wales árlegar tekjur af hertogadæminu Corn-
wall, er að meðaltali nema 60 þús. pundum.
Ýmsar aukagetur hafa ættiugjar drottingarinnar,