Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 11.03.1899, Side 1

Verð árgangsins (minnst
60 arka) 3 kr. 50 aur.;
erlendis 4 kr 50 aur.,og
í Ameriku doll.: 1.50.
Borgist, fyrir júnímán-
aðarlok.
ÞJOÐVILJINN UNGrl.
-^=|zz=: AtTUNDI ÁRGANaUB. :=| --—
--f—RITSTJÓEI: SKÚLI THORODDSEN. =|^-h—-
I Vppsögn skri/teg, ógild
nema komin sé til útgef-
\ anda fyrir 30. dag júní-
mánaðar, og kaupandi
I samhliða uppsögninni
borgi skuld sína fyrir
blaðið.
M 25.
ÍSAFIRÐI, li. MARZ
18 9 9.
„Undirrót allra lasta“.
Það keyrist ekki all-sjaldan, að lítill
árangur só af öllu því mikla fé, sem
varið sé til alþingis.
Beinast liggur við að ætla, að þessar
og aðrar líkar umkvartanir yfir alþingi
séu sprottnar af því, að landsmönnum
þyki þingmennirnir ekki gæta skyldu
sinnar í fulltrúasessinum á alþingi.
Þær raddir keyrast líka, sem beinlín-
is ásaka þingið fyrir ódugnað og hirðu-
leysi um velferð þjóðarinnar í ýmsum
greinum. —
Það væri auðvitað mjög leitt, efþess-
ar umkvartanir og ákúrur væru á gild-
um rökum byggðar.
Þær sönnuðu beinlinis, að annaðkvort
væri þjóðin ekki nógu birg af kæfum
mönnum til þingmennsku, eða þá svo
óheppnir í vali sínu á þessum mönnum,
að mikill hluti þeirra er á þing væru
kosnir, væri ókæfari til þess, en hinir,
sem keima sitja.
Væri þessu þannig varið ætti þjóðin
ekki við aðra að sakast en sjálfa sig um
ódugnað og vankyggindi þingsins, allar
ákúrur og óánægja með gjörðir þess væri
þá í raun og veru ljós vottur þess, að
þjóðin væri ekki vaxin þeim vanda, að
hafa yfirráð mála sinna, þótt ekki sé í
fyllra mæli, en nú er. —
En því munu nú flestir tregir til að
játa, sem ekki er heldur láandi. —
En eru þá umkvartanirnar um tóm-
læti og enda hirðuleysi þingsins um kag
þjóðarinnar á gildum rökum byggðar.
Það er á margt að líta, áður en þeirri
spurningu er svarað.
Árangurinn af staríi alþingis er opt
næsta lítill, eða minni en æskilegt væri,
því neitar víst enginn; en hitt er annað
mál, hvort þinginu verður jafnan gefin
sök á því með róttu.
Só litið á þann tíma, er þingið hefur
til uraráða, á þann stuðning, sem það
hefur af hinum málsaðilanum í löggjaf-
arstarfinu, og svo á það, sem það afkast-
ar í hvert skipti, þá verður trauðlega
sagt, að þingmeDn liggi í leti og ó-
mennsku um þingtímann. —
Það væri opt fremur ástæða til að
segja, að þeir ryddu ofmiklu af, þegar
litið er á allan þann sæg af lögum, sem
hvert þing afgreiðir. —
Það er hverju orði sannara, að mörg
af þessum lögum hafa fyr og síðar lítil
nauðsynjamál verið fyrir þjóðina, og þeir
hafa sjálfsagt nokkuð til síns máls, er
lialda þvi fram, að þingið gerði meira
þarfaverk með því, að láta færra frá sér
fai’a, en vanda það betur.
Siðan alþingi fékk löggjafarvald, hef-
ur það samið mörg lög, sem sárfáir myndu
hafa saknað, þótt aldrei hefði út komið,
og sem liggja því sem dauð og gleymd
á hyllunni.
En það er ekki þetta, sem alþingi er
vanalega fundið til foráttu, landsmenn
vilja sjálfir hafa lög um alla skapaða
hluti, sem maður segir, og þingmennirn-
ir rækja þar trúlega vilja kjósenda sinna,
og eru ekkert hræddir við hið fornkveðna:
„Því fleiri lög i einu landi, þvi verra
stjórnarfar“. —
Nei, því er fundið það til, að það
komi tiltölulega fáum nauðsynjamálum
fram, og liggi i deilum og þjarki, sem
engan árangur hafi.
Nokkuð kann að vera hæft í þessu,
en hér er ekki þinginu einu um að
kenna. —
Þótt alþingi sé talið að hafa lög-
gjafarvald, þá er þetta vald meira í orði
en á borði, það hefur reynslan sýnt. -
Það er með löggjöfina, sem hvert
annað starf, að hún gengur því að eins
vel, að þeir sem að henni vinna séu
samhuga og samhentir.
Góð samvinna er skilyrði fyrir góð-
um árangri hvers þess starfa, sem fleiri
en einn eiga að vinna að.
Samverkamaður þingsins í löggjöfinni
er stjórnin, eða það, sem hjá oss er nefnt
ráðherra Islands í Kaupmannaköfn.
Samvinnan við þennan samverkamann
hefur verið allt annað en ákjósanleg, og
það einmitt í mörgum hinum þýðingar-
mestu þjóðmálum vorum. Og þinginu
verður ekki með réttu gefin sök á þeim
samvinnuskorti.
Þessi samverkamaður hefur engin tök
haft á því, að kynna sér til nokkurrar
hlýtar þau störf, er honum ber að vinna
að með alþingi, hann getur ekki unnið
saman með þvi að einu einasta máli, því
milli hans og alþingis er 300 míina djúp
staðfest, er hann ekki fær yfir komizt,
og hann brestur alla þekking á högum
og þörfum þeirrar þjóðar, sem hann á
að vinna fyrir með alþingi.
Hér vanta því þegar aðal-skilyrðin
fyrir góðri samvinnu.
En þó er ótalið það, sem einna þyngst
er á metunum. Alþingi hefur ekkert að
segja gagnvart þessum manni.
Hann getur sagt við það í hverju
máli: „Þetta er vilji minn, þetta býð
jeg, aðrar röksemdir þarf eg ekki að til-
greina ykkur“. Vilji og skipanir þessa
manns hafa í mörgum þýðingarmestu
löggjafarmálum vorum farið í algerðan
bága við vilja alþingis og þjóðarinnar á
íslandi.
Við þann ófögnuð kefur alþingi ís-
lendinga átt að búa i siðast liðin 25 ár,
að vera i verki með þeim manni, sem
skorti flest á við það, til að geta leyst
verkið vel af hendi, en gat einn ráðið
því, hvort þvi varð nokkuð að verki eða
ekki.
Á þannig lagaðri samvinnu hefur
velferð Íslands verið byggð, í samfleytt
25 ár.
Samvinnan hefur að vonum orðið
næsta lítil, alþingi hefur ekki í öll þessi
ár litið þennan samverkamann sinn aug-
um, auk heldur unnið með lionum að
einu einasta löggjafarmáli; hann hefur
liugsað og ályktað suður í Danmörku,
það „norður við heimskaut í svalköldum
sævi“, vitandi all-optast. sárlítið um vilja
og skoðanir þessarar ósýnilegu veru.
Raunin hefur líka orðið sú, að þessi
rnaður hefur mjög opt rifið það niður,
sem alþingi hefur byggt upp, og sem
bæði þingi og þjóð þótti miklu skipta,
að liann leiddi með þeim til farsællegra
lykta. —
Með þessum afarkostum hefúr alþingi
átt að vinna hið mikla og vandasama
verk, að byggja hið íslenzka þjóðfélag
upp frá rústum margra alda eymdar og
áþjánar.
En hvaða byggingu skyldi miða mik-
ið áfram með slíku fyrirkomulagi? —
En þannig hefur stjórnarfyrirkomulag
vort verið í framkvæmdinni síðast liðin
25 ár. —
Er það nvi alls kostar rótt, að liggja
þinginu á hálsi fyrir það, þótt árangur-
inn af störfum þess só minni, en skyldi?
Árangurinn er í raun og veru töluvert
meiri, en við mætti búast, undir svo afieit-
um samvinnuskilyrðum, og einmitt það
elur þávon í brjóstum vorum, að vér mynd-
um kunna að hagnýta oss meira sjálfsfor-
ræði oss til sannra þjóðþrifa, en vér enn
höfum fengið.
Það er í raun og veru vankugsað, að
vera að úthúða þinginu fýrir ódugnað,
og stjórninni fyrir gjörræði og harðræði.
Það verður vart búizt við þeim mikið
öðru vísi en þau eru, undir þessu stjórn-
arfyrirkomulagi.
Það er fyrirkomulagið, hið rammöf-
uga og óhagkvæma stjórnarfyrirkomulag,
er vór lifum undir, sem aldrei verður
nógsamlega sýnt fram á, hve það sé ó-
þolandi og óhafandi. Það er þetta stjórn-
arfyrirkomulag, sem hverjum góðum Is-
le ndingi hlýtur að vera hið mesta áhuga-
mál að fá bætur á.
Af þessu öfuga fyrirkomulagi spretta
mörg vor mestu þjóðmein. Afþvíspretta
ill deilurnar, sundrungin, stefnuleysið og
flokkadrættirnir á alþingi í stjórnbóta-
málinu, af þvi sprettur gjörræði stjórnar-
innar og skeytingarleysi um hag landsins,