Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 16.03.1900, Blaðsíða 1

Verð árgnngsins (minnst
52 arkir) 3 kr. 50 aur.;
erlendis 4 kr. 50 aur., og
í Ameríku doll.: 1.50.
Borgist fyrir júnímán-
aðarlok.
Þ JÓÐVIL JINN.
— ■(= Fjóbtándi Aeganöde. =| ■=—-
__*-=E=. SITST JÓfil: SKÚLI THORODDSE N. —h--
Uppsögn skrifteg, ógild
nema komin sé til útgef-
anda fyrir 30. dag júní-
mátnaðar, og kaupandi
samhliða uppsögninni
borgi skuld sína fyrir
blaðið.
M 11.
ÍSAFIKBI, 16 MARZ
19 0 0.
f ungan.
Úr Braga-málum (til Vestur-íslendinga).
Eptir Matth. Jochumsson.
Bragi kvað:
Sé eg hendur manna cuynda
megin-þráð yfir höfin bráðu,
þann er lönd og lýðr bindur
lifanda orði suðr og norður.
Meira tákn og miklu stærra
megin-band hefur guðinn dregið,
sveiflað og fest með sólar-afli
sálu fyllt og guða-máli. —
Máli, sem hefur mátt að þola
meinin flest er skyn má greina:
ís og hungur, eld og kulda,
áþján, nauðir, svartadauða;
málið fræga söngs og sögu
sýnu betra guðavíni, —
mál er fyllir svimandi sælu
sál og æð þótt hjartanu blæði.
Það hefur voða-þungar tíðir
þjóðinni verið guðleg móðir
hennar brjóst við hungri og þorsta,
hjartaskjól þegar burt var sólin,
hennar ljós í lágu hreysi,
langra kvelda jóla-eldur,
fráttaþráðr af fjarrum þjóðum,
frægðargaldur liðinna alda.
Stóð það fast þegar storðin hristist,
stóð það fast fyrir járni og basti,
stóð það fast, og fjör og hreysti
fókk hvað mest við stríð og hnekki.
Lof þitt, Frón! só ljóðum skrifað,
lof fyrir hrundinn sálardoða,
víkingslund og brýnda branda
bráðeggjaðra hreysti-dáða!
„Undrast fögur öglis landa
eik hví vér ’rom fölir ok bleikir?u
— spurði skáld, og grafljóð gerði
geymileg meðan byggjast heimar.
Héðinn söng meðan hyrjar-tungur
heljar-váða stefin kváðu,
JÞörir, Jökull, og þaðan af fleiri
þuldu ljóð meðan öxin buldi.
Sturla kvað yfir styrjar-hjarli,
Snorri sjálfur á feigðar-þorra;
ljóð frá auði lypti Lopti,
Lilja spratt í villi-kyljum.
Arason mót exi sneri
andans sterka vigabrandi;
Hallgrímur kvað í heljar nauðum
heilaga glóð í freðnar þjóðir. —
Hvað er nú tungan? — Ætli enginn
orðin tóm sóu lífsins forði, —
hún er list, sem logar af hreysti,
lifandi sál í greyptu stáli,
andans form í mjúkum myndum,
minnissaga farinna daga,
ftaumar lífs í farveg komnir
fleygrar aldar, er stryki halda.
Tungan geymir í tímans straumi
trú og vonir landsins sona,
dauðastunur og dýpstu raunir,
Darraðarljóð frá elztu þjóðum;
heiptar-eym og ástar-brima,
örlaga-hljóm og refsidóma,
land og stund í lifandi myndum
ljóðivígðum — geymir í sjóði.
Tungan mögnuð sögu og signing
söngvaljóða kallast óður.
Þvi eru ungir óðmæringar
aðalsblóm og þjóðarsómi. —
Heyrið, skáld, á Fimbulfoldu:
Frelsið deyr ef vantar helsi!
væri eigi í lofi lýgi
landsins gæða — mættu þór hræðast!
Þakkið mein og megin raunir,
Mammons-ríkis Ameríku!
Þakkið slyppir kaupin kröppu,
keppni er beztri en stundar heppni. ■
Hvað er frelsi? — Hjóm og þvaður,
hjörinn þinn nema sigurinn vinni!
Þrælajörð þér veröldin verður,
verk þin sjálfs nema geri þig frjálsan.
Fá mér tind af Garðars-grundu —
guðastól á sjónar hóli!
Sjá, eg eygi alla vegu
ógnar-land, fæ glóð í anda!
Vei þór fjöldi viltrar aldar:
veldis-orð hér liggr í storðu!
Sæk þú hart, en varkár vertu:
voðafull eru lönd úr gulli!
Heyrið, skáld, á Fimbulfoldu:
fram í stafn í Drottins nafni!
Yður eg fel — það sjái sólin! —
sverð er dýrast fengið verður:
það er harpan, hert og orpin
Hekluglóð og jökulflóði,
vígð i Dvalins voða-byggðum
vöggu-óð og föðurblóði!
Særi eg yður við sól og báru,
særi yður við líf og æru:
yðrar tungu, (orð þó yngist)
aldrei gleyrna í Vesturheimi!
Munið að skrifa meginstðfum
mannavit og stórhug sannan!
Andans sigur er æfistundar
eilifa UfiS. Farið heilir! —
•---ooO^Ooo----
Iftjja kvcrið.
I Stjórnartíðindunum 29. desbr. f. á.
má lesa ráðherrabróf, dagsett 6. júlí f. á.,
er leyfir að nota nýja barnalærdómsbók
eptir Thorvald Klavenes, prest i Kristianíu,
er lector Þórhallur Bjarnarson hefur is-
lenzkað.
Það má því búast við, að kver þetta
verði hór eptir brúkað við kristindóms-
nám barna jafnhliða Helga-kveri, sem
eingöngu hefur verið notað um undan
farinn tíma.
Mér er að vísu ókunnugt um, að nokk-
ur óánægja hafi verið með kver síra Hegla
Hálfdánarsonar, svo að af þeirri ástæðu
væri þörf á nýrri barnalærdómsbók; að
minnsta kosti hefur ekki borið mikið á
þeirri óánægju.
Það skiptir mjög miklu, hvernig
barnalærdómsbækur i kristindómi eru;
með slikum bókum er lagður grundvöll-
urinn til kristindóms-þekkingar æskulýðs-
ins, sem hlýtur aptur að hafa all-mikil
áhrif á trúarlíf þjóðarinnar. Öll tilbreytni
með slíkar bækur er því ærið vandaverk,
sem ekki ber að ráðast í, nema því rneiri
nauðsyn beri til, og eptir rækilega íhug-
un og undirbúning.
Mig minnir ekki betur, en að kirkju-
stjórnin leitaði álits prestastéttarinnar um
barnalærdómsbók síra Helga, áður en hún
var löggilt, enda virðist það engu ver
til fallið, en að bera breytingar á hand-
bók presta undir álit andlegu stéttarinn-
ar. Barnalærdómsbók er að mínu áliti
engu þýðingarminni, og þar sem það verð-
ur að teljast miður heppilegt, að vera
sífellt að breyta til .með slíkar bækur,
þá á öllu fremur við um samning þann
og val, að það skal vel vanda, sem lengi
á að standa.
Þótt það só fjarri mér, að efast um
smekkvísi hins mikilsvirta þýðanda þessa
norska kvers í þessu efni, nóheldurum,
að meðmæli herra biskupsins með því
sóu frá hans sjónarmiði á fullum rökum
byggð, þá hefði jeg þó kunnað betur við,
að álits prestanna hefði verið leitað um
kver þetta, áður en það var löggilt; um-
sjón og eptirlit kristindómsfræðslunnar
kemur hvort sem er mest til þeirra kasta,
og þvi all-mikið undir því komið. að
þær bækur sóu notaðar, sem þeir geti
fellt sig vel við.
Það eru ekki nema liðug 20 ár, síð-
an kver síra Helga var löggilt; hefur það
siðan því nær eingöngu verið notað við
kristindómsfræðslu ungmenna undir ferm-
ingu, svo mjög hefur það þótt taka fram
hinum eldri barnalærdómsbókum vorum,
enda voru þær útlendar, og miður vel
þýddar. Eg held því, að það sé óhætt
að fullyrða, að Helga-kver hafi þessi ár
unnið sér almenna hylli. Framsetning
síra Helga á öllum höfuðatriðum kristin-
dómsins er víðast hvar svo yfirgrips-
mikil og ljós í kveri þessu, að þeir, sem
hafa lært það vel, hafa töluvert i það,
að geta frætt börn sín vel í kristindómi
með því, að nota það kver til kennsl-