Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 14.02.1901, Blaðsíða 2

18
Þjóðviljinn.
rnanna til ófriðarstöðvanna, einkum ridd-
aralið.
I des. beið Clements, herforingi Breta,
ófarir miklar fyrir Búum við Nootgedacht,
í nánd við Barberton, og misstu Bretar
þar um 550 manna. — Auk þess æða og
herforingjar Búa: Louis Botha, Delarey,
og ekki sizt orðlagði hersnillingurinn
Christian de Wet fram og aptur um
landið, og ráða á Breta, hvar sem þeir
eru óviðbúnir, stöðva járnbrautarlestir,
teppa vista-aðíiutninga o. s. frv.
En það, sem einkum hefur bakað
Bretum miklar áhyggjur, er það, að Bú-
ar hafa i fleiri stöðum brotizt su^ur yfir
Orarye-fljótið, og gert herhlaup inn í
C'ttp-nýlenduna, og sumir frændur þeirra
þar syðra hafið uppreisn gegn Bretum,
og gengið í lið Búa, og búist við al-
mennri uppreisn af hálfu hollenzkra
manna þar í nýlendunni þá og þegar,
ekki sízt ef sendimenn þeirra frá Wor-
cester þjóðfundinum fara erindisleysu,
enda kvað Álfrid Milner, landstjóri Breta,
vera fram úr hófi hataður og ílla kynnt-
ur, og Búum í Cap-nýlendunni sárna,
sem von er, aðfarir Breta, og rennur
blóðið til skyldunnar; og tekur þá ófrið-
urinn að gjörast öllu alvarlegri.
Bretar hafa því þegar tekið að víg-
girða Cap (Höfðaborg), höfuðborgina í
Cap-nýlendunni, búast jafn vel við árás
á hana þá og þegar.
A hinn bóginn er svo að sjá, sem
önnur riki heimsins sóu einráðin í því,
að láta ófriðinn alveg hlutlausan, eða
telji árangurslaust að leggja Búum
liðsyrði.
Af ferðalagi Krúgers gamla er það að
segja, að hann hélt frá Paris til Kölnar
á Þýzkalandi. og er raælt, að Delcassé,
utanríkisráðherra Frakka, hafi heitið honum
því að skilnaði, að Frakkar skyldu styðja
að þvi við Breta, að leggja ágreiningsefnin
í gjörð, ef Kruger gæti unnið Vilhjálm
Þýzkalandskeisara til þess, að styrkja
það mál. — En er Kriiger var kominn
til Köln, á leiðina til Berlínar, barst
honum hraðskeyti frá Vilhjálmi keisara
þess efnis, að hann gæti eigi veitt hon-
um áheyrn, þótt hann kæmi til Berlínar,
og hólt Kriiger þvi til Hollands, og tók
Vilhelmína drottning honum einkar vel,
og þá ekki síður landslýður allur.
Aptur á móti kvað Franz Jósep, keis-
ari í Austurríki og Ungarn, hafa sent
Kriiger svipaða orðsendingu, sem Vil-
hjálmur keisari, svo að ekki er honum
til neins að leita þangað; en til Péturs-
borgar mun hann ætla sór, á fund Nicolaj
keisara, því að ekki hefur Nicolaj keisari
gert honum neina svipaða orðsendiogu,
sem keisararnir hinir, enda hafa Rússar
löngum verið litlir vinir Breta.
Skömmu eptir áramótin sýktist Kruger
gamli, og dvelur því enn í Haag á
Hollandi, en var á góðum batavegi, er
siðast fréttist.
Ný kominn var og til Evrópu er-
indsreki frá Stejn, forseta Oranje-ínnkis-
ins. Hann heitir W. M. Caserta, og læt-
ur hann vel yfirjþví, að Búar muni enn
geta staðið all-lengi gegn Bretum.
Eins og við er að búast á slíkum
tímum, þá eru þeir sumir meðal Búa, er
ekki vilja, að ófriðinum sé haldið áfram,
og hafa myndazt nfriðarnefndir“ bæði í
Prœtoriu og Bloemfontein, enda reyna
yfirmenn Breta þar syðra að ginna menn
á allar lundir, bæði með fé og fögrum
orðum. Mælt er, að „friðarnefndin“ í
Bloemfontein hafi ný skeð sent 8 fulltrúa
sína á fund Cliristian de Wet's Búa-for-
ingja, til að reyna að telja hann af frek-
ari ófriði, og kvað hann hafa látið hýða
þá alla. — —
Þýzkaland. Orðsending Wilhjálms
keisara til Krugers forseta hefur mælzt
mjög ílla fyrir hjá almenningi á Þyzka-
landi, sem yfirleitt dregur taum Búa
gegn Bretum; en VHhjálmur mun nú
fyrir enga muni þykjast mega missa vin-
fengi Breta i þrefinu við Kínverja, og
hefur því þótt snjallast, að neita Kruger
um áheyrn, til þess að vekja ekki grun
eða vanþóknun Breta á neinn veg.
í hneixlismálinu gegn Sternberg
bankastjóra, er drepið var á í 47.—48.
nr. 14. árg. blaðs þessa, var nýlega kveð-
inn upp héraðsdómur, og bankastjóri
dæmdur í 21/, árs betrunarhússvinnu, og
til að missa borgaraleg róttindi sín í 5
ár. — Mál þetta hefur komið all-óþægi-
lega við kaun sumra æðri lögregluem-
bættismanna i Berlín, og leitt í ljós
margt ófagurt, að því er siðferðis-ástand-
ið i höfuðstað þýzka ríkisins snertir.
f Látinn er 22. des. síðastl. Bhim-
enthal marskálkur, níræður að aldri, fædd-
ur 1810, frægur herforingi, er tekið hafði
þátt í ófriði Prússa gegn Dönum, Aust-
urríkismönnum o. fi. -
Kína-ófriðurinn. Svo er að sjá,
sem þar komi nú eigi framar til vopna
viðskipta, heldur só verið að stappa fram
og aptur um friðarskilmálana, sem get-
ið hefur áður verið hér í blaðinu, og
munu Kínverjar ganga að þeim, að
minnsta kosti i orði kveðnu, hvað sem
um efndirnar verður.
Búnaðarrit. útgefandi-. Búaðarfé-
lag íslands. Rvík. 1900. 150 bls. 8—.
IV. Um gaddavírsgirðingu, eptir Vilhj.
Briem.
Höfundurinn getur þess, að gaddavírs-
girðing hafi mjög rutt sér til rúms í út-
löndum, og telur henni þá kosti til gild-
is, að hún sé ódýr í byrjuninni, að hún
þurfi sára lítið viðhald, og að hún veiti
örugga vörn allt árið, þar sem torf- og
grjótgirðingar séu aptur á móti að litlu
liði að vetrinum, þegar snjór er á jörðu.
Enn fremur só það og stór kostur, að
leiguliðar geti girt tún leigujarðar sinn-
ar, án þess að líða tilfinnanlegan skaða,
þar sem þeir geti tekið hana með sór, ef
þeir flytji burtu.
Höfundurinn segir það reynzlu manna
í útlöndum, að skepnur meiðist ekki af
gaddavír, þær læri mjög fljótt að varast
XV, 5,-6.
gaddana, einkanlega ef gaddavírinn sé
notaður eingöngu; en aptur reynist það
ver, að hafa sléttan vír innan um, svo
sem sumir geri til sparnaðar, af því að
slétti vírinn er ódýrari; skepnur varast
þá síður gaddana, er þær geta sums
staðar nuddað sór við vírinn, án þess að
meiðast.
Að þvi er lýsingu á gaddvírsgirðingu
snertir, fylgir höfundurinn grein einni í
danska ritinu „Landmandsbogen“, og
segir nú altítt orðið í útlöndum, að nota
heldur járnstólpa, en tróstólpa, með því
að girðingin verður þá miklu varanlegri,
og litlu kostnaðarmeiri. Járnstólparnir
eiga að vera 30 þuml. á lengd, ferskeytt-
ir, 1 þuml. á annan veginn, en 5/lg þuml.
á hinn, og skulu þeir hvila á steinum,
sem eru 12—15 þuml. á hæð, og eins á
lengd og breidd, og eru mótaðar holur
í steinana, sem þeim er stungið í, og
festir með cementi, hornstólpana telur
höf. þó nauðsynlegt að hafa nokkuru
efnismeiri, ll/t X 8/4 þuml., og 36 þuml.
á lengd, af því að hornsteinarnir verði
að vera grafnir niður, og hornstólparnir
auk þess styrktir með skástoðum, svo að
þeir svigni eigi, er vírinn er strengdur.
Só að eins um girðingu fyrir stór-
gripum að ræða, þá er talið nægja, að
hafa að eins 3 vírraðir, en ella sóu þær
fimm, svo að örugt só fyrir sauðfó, og
sé efsti þátturinn þá hafður 40—42 þuinl.
frá jörðu, neðsti þátturinn niður við stein-
ana, og hinir með jöfnn millibili. Bilið
á milli stólpa só eigi meira, en 8—10
álnir.
Þetta er byggt á því, sem bezt hef-
reynzt í öðrum löndum, og fyrir þvi
höfum vór skýrt frá þessu svo ýtarlega,
enda munu gaddavirsgirðingar enn mjög
óalgengar i sumum hóruðum lands vors;
að minnsta kosti eru þær enn mjög fá-
tíðar á Vesturlandi.
í Danmörku er talið, að faðmurinn
af gaddavírsgirðingu kosti að eins 35
aura (gaddavirspundið er rúmar 8 álnir),
en höf. telur, að hér á landi myndi
kostnaðurinn að líkindum nema 50 a.
faðmurinn, og hyggjum vér það þó of
lágt reiknað.
V. Leiðarvísir um meðferð mjoíkur,
eptir Hans Grönfeldt Jepsen, mjólkur-
fræðinginn á Hvanneyri. Ritgjörð þessi
tekur upp rneira, en helming, af búnað-
arritinu að þessu sinni, og er vissulega
orð í tíma talað, þar sem framtíð land-
búnaðarins hór á landi er óefað að miklu
leyti undir því komin, að bændum takist
að breyta mjólkinni í sem útgengileg-
asta markaðsvöru, enda er þá fyrst von
um, að túnræktinni verði sýndur sá sómi,
sem vera ber.
í ritgjörð þessari skýrir höfundurinn
ýtarlega frá allri meðferð mjólkurinnar,
byrjar á þvi, að lýsa júgrinu, hvernig
fjósum skuli háttað, og hvernig mjalta
skuli. Um mjaltirnar segir hann meðal
annars:
„Sá eða sú, sem mjólkar, sezt undir
kúna með mjólkurfötuna í annari hend-