Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 22.11.1901, Blaðsíða 2

182
Þjóðviljinn.
XV, 46.
boð þráttað, þá hlýtur það annað hvort að
vera af því,' að vér, þegar til kemur,
teljum það stjórnarfyrirkomulag oss of-
vaxið, eða þá, að oss er farið sem Sturl-
ungum og Haukdælum, á síðustu og
verstu tímurn þjóðveldisins, að beztu
menn vorir geta ekki unnt hvorir öðrum
þeirra valda, er við það hlytu að koma
í hendur landsmanna. En þá ættum vér
sannarlega ekki betra skilið, en að vera
undirlægjur annara, eins og hingað til;
og þá verður það Hka skiljanlegt, þótt
sá flokkur sé all-fjölmennur hér á landi,
sem helzt vill halda öllu í sama horfinu,
með stjórnarfar vort, hvort sem hann
hefir einurð til að koma i þeim búningi
fram í dagsljósið, eða hann tekur á sig
eitthvert heimastjórnar- og þjóðfrelsis-
gerfið.
Nýtt blað er byrjað að koma út á
Isafirði, er „Ve3triu nefnist, gefið út af
hlutafélagi á Isafirði. Um stjórn þess
félags er almenningi lítt kunnugt, nema
hvað heyrzt hefur, að hún væri í hönd-
um sýslumanns, og einhverra kaupmanna
þar. Blað þetta telur sig eindregið
„heimastjórnarblað“; en nokkuð likt fer
það af stað,' eins og „Grettir44 heitinn
forðum, með töluverðum persónulegum
ónotum til þeirra, er það telur andstæð-
inga sína. Það er annars mjög leiðin-
legt, að blaðamenn vorir skuli telja það
vænlegast, fyrir þrif blaða sinna, að
hníga sem mestu saman í þau, af per-
sónulegum áreitingum og getsökum; það
lítur út fyrir, að þeir ætli, að lesendum
þeirra muni falla sú blaðamennska bezt.
Því er og miður, að mörgum þykja þær
ritsmíðar beztar á bragðið.
Stjórnmálaflokkum vorum ætti vissu-
lega að þykja það meir áriðandi fyrir
málstað sinn, og þjóðina, að ræða og rita
um málið með stillingu og rökum, og
gjöra þannig málstað sinn sem Ijósastan,
heldur en að láta rnest lenda við persónu-
legar áreitingar. Stjórnbótamálinu er nú
þannig kornið, að það riður lífið á því
fyrir þjóðina, að geta gjört sér sem ljós-
asta grein fyrir ágreiningsatriðunum,
milli hinna politisku flokka, fyrir kosn-
ingarnar í vor, og það er helg skylda
blaðanna, að hjálpa lesendum sinum til
þess, eptir mætti. Þeim, sem er veru-
lega annt um, að vér komumst upp úr
því foræði, sem öll stjórn vor, innanlands
og utan, hefur verið í um all-mörg ár,
og að alþingi fái meira að segja um lög-
gjöf og landstjórn, en hingað til, liggur
það iniklu nær, að berjast fyrir þeirri
stjórnarbót, með öllum heiðarlegum vopn-
um, heldur en að ganga í grafgötur um
það, hver muni verða ráðherra Islands;
slik rekistefna vekur óneitanlega þann
ljóta grun, að þae sé fremur vegur og
völd einstakra manna, en velferð þjóðar-
innar, er vaki fyrir þjóðmálagörpunum
sumutn hverjum. Hvort ráðherrann heit-
ir Pétur eða Páll skiptir litlu, á móti því
að réttindi þjóðarinnar verði svo tryggð,
gagnvart hinni nýju stjórn, í hvers hönd-
urn sem hún verður, að þeim ónytjungs-
skap, gjörræði og hlutdrægni linni, sem
nú eru aðal-einkennin á dansk-íslenzku
skrifstofustjórn inni.
Tíminn til aukaþingskosninganna i
vor verður prófsteinn á þjóðina. Yerði
beitt jafn svívirðilegum ráðum við kjós-
endur, sem sums staðar var gjört við síð-
ustu kosningar, þá er ekki við öðru að
búast, en fleiri eða færri hneyxliskosn-
ingunum. Þetta ættu allir góðir menn
að athuga í tíma, og reyna að koma i
veg fyrir slíkt með þvi, að gjöra hver í
sínu byggðarlagi kjósendum skiljanlegt,
hversu áriðandi það sé, fyrir heill lands
og þjóðar, að þeir láti ekki í kosning-
unum leiðast af hinum og þessum kvik-
sögum, eða rógi vondra inanna, heldur
að eins af því, er þeir, eptir nákvæma
athugun, telja þjóðinni heillavænlegast.
Kýja g-ullnsímu hafa menn fundið í landar-
eign Frakka í Guíana, í grennd vir Cayenne, og
þykir þar enn meiri gullvonin, en í Clondyke
og í Yukon-héraðinu.
Mælt er, að loptslag sé þar einnig all-þægi-
legt, og mk því gera ráð fyrir, að þangað streymi
nú fjöldi fólks.
Hestar ineð stráhatta. Talsverða eptirtekt
vakti það í Kaupmannahöfn síðastl. sumar, er
ölgerðarfélagið ,,Gamle Carlsberg" lét hesta sína
einn daginn ga.nga með stráhatta um borgar-
strætin, til að hlifa þeim gegn sólarhitanum.
Hattarnir voru festir svo á hestana, að eyr-
un stóðu út úr.
Fréttaþráð hafa Bandamenn þegar áformað’
að leggja milli Bandaríkja og Filippseyja.
Nýr skipasknrður. Auðmannafélag eitt í
Belgíu hefir ný skeð beiðzt leyfis Rússastjórnar,
til að grafa skipaskurð milli Svartahafsin s og
Baltiska vatnsins.
Kostnaðurinn áœtlaður um 140 milj. rúbla.
Maður sá. er fyrstur greip Czólgosz morð-
ingja, og jarðvarpaði honum, er hann veitti Mc-
Kinley forseta banatilræðið, heitir Jim Parker,
og er þjónn í einu veitingahúsinu í Buffalo.
Hann er svertingi, og heljarmenni að burðum.
Kafn Jim Parker’s komst þegar á hvers manns
varir, og tók hann þá það ráðs, til þess að hafa
eítthvað upp úr þessari óvæntu f'rægð sinni, að
hanu klippti fötin, er hann hafði 1 verið, í ótai
pjötlur, og seldi svo hverja þeirra háu verðii
j fékk t. d. 20 dollara fyrir einn hnapp, og þar
fram eptir götunum.
Fráfallið í apturhaldsliðinu byrjarl
Sýslumaður Kl. Jónsson
tjáir sig stjórnbótinni fylgjandi!
Á leiðarþingi, er þingmenn Eyfirð-
inga héldu að Akureyri 15. okt. síðastl.,
lýsti Klemenz Jónsson sýslumaður því
yfir, að svo framarlega sem stjórnin eigi
vildi sinna frekari stjórnbótakröfum, en
farið væri fram á í frv. stjórnbótaflokks-
ins, er samþykkt var á siðasta alþingi,
þá vildi hann samþykhja frv. bóreytt, í
trausti til þess, að takast kynni, að fá
frekari stjórnarumbætur síðar.
Þessi yfirlýsing hr. Kl. Jbnssonar er
í fyllsta samræmi við stefnuskrá stjórn-
bótaflokksins, er einmitt vill fara svo
langt, sem frekast er auðið að fá.
Allir sannir stjórnbótavinir munu því
kunna hr. Kl. Jbnssyni þakkir fyrir, að
hann hefir nú loks brotizt undan farginu,
og heitið stjórnbótinni fylgi sínu.
Og þar sem ýmsir apturhaldsliða hafa
þrásinnis bendlað stjórnbótaflokkinn við
ýmis konar varmennsku, og jafn vel við
landráð, þá er það oss stjórnbótamönnun-
um auðvitað mikið gleðiefni, að einn af
forkólfum apturhaldsliðsins tjáir sig nú
kominn á þá skoðun, að réttast sé, að
samþykkja sjálft landráðafrumvarpið(H)
óbreytt, ef stjórnin eigi bjóði betri kosti.
Það sýnir ljóslega, að allt landráða-
hjalið(!) hefir þá fráleitt getað verið svo
alvarlega meint, sem látið var í veðri
vaka.
-----coO^OC«------
Óveitt prestakall. Lundur 1 Borgarfjarðar-
prófastsdæmi (Lundar- og Fitja-sóknir). Yeitist
frá fardögum 1902. IJmsóknarfrestur til árs-
loka. Brauðið er metið 865 kr. 39 a., en á því
hvíla tvö lán, nefnil. eptirstöðvar af láni tii
húsabóta, er upprnnalega var 1000 kr., tekið
1891, er afborgast á 20 árum, og lán til jarða-
bóta, tekið 1899, að upphæð 400 kr.. sem vera
skyldi afhorgunarlaust í 5 ár, en afborgast
síðan á 15 árum.
Kaþólskur spítali. Kaþólska trústofnunin í
Landakoti liefir nú ákveðið, að reisa spítala í
Reykjavík á sumri komanda. Húsið á að vei-a
tviloptað, 60 al. á lengd, en 15 al. á breidd, og
hafa rúm fyrir 40 sjúkiinga.
Spítali þessi verður því mun gerðariegri, en
landsspítalinn, sem þjarkað var um á síðasta
alþingi, en ekki fékkst þá fjárveiting til.
Fólkstalið í Reykjavik. Við inanntalið 1.
nóv. síðastl. reyndist fólkstalan í höfuðstaðnum
6700; en þar sem „Hólar“ voru þá ókomnir með
300—400 Reykvíkinga, mun líklega réttast að
telja, að Reykjavík hafi nú 7 þús. íbúa, og hefir
því fjölgað vel 10 árin síðustu, með því að 1890
var íhúatalan að eins 3611, en f byrjun liðnu
aldarinnar, árið 1801, að eins 307.
—•t-'Sywfti—
Stjórnarskrárdeilan. - Hin blöðin.
i.
„ Uppr eist gey n alþingiu. Svo
nefuir „Fjallk.“ utanför sýsluuianns H.
Hafstein, og vekur athygli á því, hvar
lenda myndi, ef það yrði reglan, að minni
hlutinn sendi óðara mann á fund ráð-
herrans, til þess að reyna að vinna hann
til þess, að virða gjörðir alþingis að vett-
ugi, ef minni hlutanum mislíkaði þær.
Slika aðferð telur „Fjallk.“ vera lít-
ilsvirðingu á þinginu, og í raun og veru
uppreisn gegn löggjafarvaldinu sjálfu.
Greinin endar með þeim ummælum,
að þeir, sem unnið hafi að þeirri uppreisn,
er hafin var gegn alþingi sjálfu síðastl.
sutnar, œttu álls eigi að eiga apturkvoemt
á þing.
Munu eigi all-margir kjósandanna
hugsa eitthvað svipað?
II.
„Qrœning jarnirAmtm. Páll
Briem hefir ritað all-ýtarlega í „Norður-
landi“ um stjórnarskrármálið, og getur
[æss þar, auk annars, að sú tilhögun, er
10-manna-frumvarpið fer fram á, að hafa
ráðherra búsettan i Reykjavík, en um-
boðsmann hans í Kaupmannahöfn, hafi
vakað fyrir ýmsum þingmönnum 1885,