Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 02.01.1903, Side 1

Verð árgangsins (minnst
52 arkir) 3 kr. 50 aur.;
erlendis 4 kr. 50 aur., og
í Ameríku doll.: 1.50.
Borgist fyrir júnímán-
aðarlok.
ÞJOÐYILJINN.
-'|= SEYTJÁNDI ÁS8ANIHFB. =| ' :=-
-5—g*x3|= RITST.7ÓRI: SKÚLI THOEODDSEM. —s—
TJppsögn skrifleg, ógild
nema komin sá til útgef-
anda fyrir 30. dag júní-
mánaðar, og kaupandi
samhliða uppsögninni
borgi skuld sína fyrir
blaðið.
M 1.
Bessastöðum, 2. JAN.
19 0 3.
Árið, sem nú nýlega hefir kvatt oss,
mátti að mörgu leyti teljast gott ár hér
á landi.
Fyrstu mánuðir ársins voru að visu
nokkuð harðir, og í marzmánuði rak
hafísinn að norður- og austurlandinu. Lá
um tíma þéttur is frá Seyðisfirði i Norð-
ur-Múlasýslu að Straumnesi í ísafjarðar-
sýslu, og harst hafíshroðinn þó enn þá
lengra suður, að vestanverðu alla leið
suður að Látrabjargi.
Siglingar til norðurlandsins, og til
ýmsra hafna á austurlandi, tepptust þvi
um hríð, svo að sums staðar horfði til
vandræða, en þá lónaði isinn frá seint í
april.
Eptir burtför hafíssins, voraði víða
all-þolanlega, og gerði sumar hagstætt,
nema votviðra- og kalzasamt nokkuð í
norðurlandi, og þó einkum á Austfjörð-
um, og í nyrðri hluta Strandasýslu. Á
suðurlandi var sumarið á hinn bóginn
óminnilega þurrviðrasamt, og varð gras-
spretta þar þvi víða í lakara lagi á vall-
lendi, en nýting heyja ágæt.
Síðan í haust hefir hér syðra verið
frostlaus veðrátta, en rosar miklir, og
jörð marauð, unz til snjóa brá 14. f. m.
— I öðrum landsfjórðungum gerði á hinn
bóginn harðindaskorpu í öndverðum nóv-
embermánuði, en batnaði þó brátt aptur.
Að því er snerti sjávarktveg lands-
manna, varð þilskipaafli við Faxaflóa með
bezta móti, en lakari annars staðar. —
BátfisM lánaðist mjög vel við ísafjarðar-
djúp í ÍJt-Djúpinu, til vorvertíðarloka, en
var tregt i verstöðunum innan Arnarness,
en á hinn bóginn fyrirtaks afli hvívetna
við Djúp, siðan á síðastl. hausti, og þó
öllu betri í verstöðunum innan Arnar-
ness, enda gæftir þar meiri. — Undir
Jökli, og viða annars staðar, þar sem
bátfiski er stundað, lánaðist það og all-
vel, er gæftir leyfðu, nema aflatregt mjög
í verstöðum i Arnessýslu.
A hinn bóginn voru síldarveiðar mun
minni þetta árið, en næsta ár á undan,
og aflaðist þó enn talsvert á Eyjafirði,
og víðar. — Hvalaveiðar urðu og þetta
árið með mesta móti, en því miður hafa
Islendingar þeirrar atvinnu minni notin,
enda er nú vöknuð megn mótspyrna
gegn hvalaveiðunum, bæði á norður- og
austurlandi.
Verzlun var landsmönnum hagstæð,
ekki sízt þeim, sem fiskiveiðar stunda,
þar sem fiskur var nú í enn hærra verði,
en árið áður (málfiskur á 60, smáfiskur
á 48, og ísa á 40 kr., sk//.). — Kjötverð
var og all-gott i verzlunarstöðunum, all-
víðast.
í heilbrigðislegu tilliti var árið mjög
hagstætt, þar sem stórsóttir gengu engar,
nema hvað skarlatssóttin stakk sér enn
niður hór og hvar, og þó að hún mætti
enn eigi mannskæð kallast, virtist hún
þó á sumum stöðum öllu íllkynjaðri, en
áður, eptir það, er sóttvömunum gegn
veikinni var hætt.
En þótt eigi gengju neinar stórsóttir,
áttum vér þó ýmsum merkum og mæt-
um mönnum á bak að sjá, er létust á
liðna árinu, og má þar til nefna: yfir-
kennara Halldór Kr. Friðriksson (f 28.
marz), Valdimar ritstjóra Asmundsson (f
17. april), síra Þorkel Bjarnason (f 25-
júlí), síra Pétur Oudmundsson, fyrrum
Grímseyjarprest (f 8. ág.), Magnús lækni
Ásgeirsson (f 29. sept.), og úr bænda-
stétt: Sig. Magnússon á Kópsvatni (f 14.
apríl), dbrm. Ketil Ketilsson í Kotvogi
(f 14. maí), Jón Magnússon á Broddanesi,
Bjarna hreppstjóra Gíslason í Ármúla
(f 22. sept.), Kr. Jónsson í Hvammi í
Dýrafirði (f 18. sept.) o. fl. — Af heldri
konum létust og eigi all-fáar, og má
nefna: sýslumannsfrú Þorbjörgu Stefáns-
dóttur (f 30. janúar), prestskonurnar ólöfu
Briem (f 16. marz) og Þoru Asmunds-
dóttur i Keykholti (f 17. marz), prests-
ekkjumar Elinborgu Kristjánsdóttur á
Skarði (f 14. marz) og Jónínu Magnússon
(f 2. mai); enn fremur, úr bændastóttinni:
Bagnhildur Jakobsdóttir i Æðey (f 1. júlí),
Guðny Halldórsdóttir í Meðaldal (f 10.
okt.), o. fl.
Ýmsar siysfarir urðu því miðuráum-
liðna árinu, svo sem blað vort hefir get-
ið, en þó eigi venju fremur.
I bókmenntalegu tilliti má geta þess,
að sömu dagblöð komu út, sem árið fyr-
ir, og bættist þó eitt blaðið við, „Gjall-
arhorn“, sem gefið er út á Akureyri;
sömu bókaútgáfufélögin, sem verið hafa,
héldu og áfram störfum sínum, og auk
þess kom út nokkuð af öðrum ritum,
einkum í skáldskaparlist, svo sem ljóð-
mæli Guðmundar Friðjónssonar á Sandi,
fyrsta bindi af ljóðasafni síra Matthíasar
Jochumssonar, nýtt leikrit, er nefnist
„Skipið sekkur“, eptir aðal-leikritahöf- I
und vom, Indriða Ednarsson, ný skáldsaga,
„Upp við fossa“, eptir Þorgils gjallanda,
o. fl. o. fl., svo að árið mátti i þessum
efnum einnig teljast fullkomið meðalár.
En að þvi er til politiskra málefna
kemur, mun liðna árið jafnan talið mikið
merkisár í sögu vorri. — Að vísu byrj-
aði árið all-ófriðlega, og var í meiralagi
hávaðasamt fram yfir kosningarnar i júní-
mánuði síðastl., en þegar á þing kom,
sameinaðist þingið, sem einn maður, um
stjórnarskrárfrumvarp Albertí’s ráðherra,
svo að heita má, að hinni langvinnu
stjómarskrárbaráttu vorri só nti lokið, þar
sem enginn minnsti vafi leikur á þvi, að
frumvarpið verður samþykkt óbreytt á
komanda sumri, og að ölluin líkindum í
einu hljóði.
Að visu var öldugangurinn á þinginu
enn svo mikill, eptir politisku stórsjóina,
að framsóknarmenn voru enn tvístraðir
á þingi, og réði því apturhaldsliðið meira,
en skyldi; en á hinn bóginn virtist þó
svo síðari hluta ársins, sem sá skilning-
ur tæki að verða æ ríkari og rikari hjá
þjóðinni, að flokkaskipting sú, er stjórn-
arskrárbaráttan hafði skapað, væri nú
orðin óeðlileg, og gæti eigi né mætti
hafa áhrif á framtíðarmál þjóðarinnar.
Af nýjum lögum, er hlutu konungs
staðfestingu á árinu, sem leið, munu lög-
in um stofnun hlutafélagsbanka, lög um
greiðslu verkkaups, og um kjörgengi kvenna
í sveita- og safnaða-málum, að líkindum
jafnan þykja markverðust.
Það lætur að likindum, að einstakir
menn, er á liðna árinu hafa orðið fyrir
ýmis konar andstreymi, svo sem t. d.
ástvinamissi, veikindum, eða efnatjóni,
kunni að minnast iiðna ársins með sorg
í hug, en fyrir þjóðfélagsheildina mun
það þó jafnan verða talið gott og minn-
ingaríkt ár.
Nýja árið.
Það er enginn eíi á því, að þetta ár-
ið, sem nú er ný skeð runnið upp, mun
jafnan talið minnisvert í sögu þjóðar
vorrar.
Skammt sjáum vér mennirnir að visu
inn i framtíðina, en um það munu þó
fæstir í vafa, að á þessu nýbyrjaða ári
leiðum vér loks stjórnarskrármál vort til
lykta.
Vér samþykkjum til fullnaðar þá
stjórnarskipun, sem þjóð vor að öllum
likindum á all-langa hríð við að búa.
Það er öllum auðsætt, að sú stjórnar-
skipun felur í sér ýms skilyrði þess, að
framfarir vorar geti hér eptir gengið
miklu greiðar, en að undanförnu, og því
er von, að þjóðin fagni málalokum.
En þrátt fyrir það, þá er það þó óséð
enn, hvort hún reynist oss þegar í stað
það kostaþing, sem verða mætti.
„Svo eru lög, sem hafa tog“, segir
máltækið, og vissulega á það engu síður
við stjórnarskrárákvæði, en önnur lög.
Ollum er það enn minnisstætt, hvern-
ig Estrup beitti grundvallarlögum Dana,
og tugir ára liðu, áður en sú stjórn kæm-
ist til valda í Danmörku, er bæri virð-
ingu fyrir lögum og rétti.
Hér innan lands situr Estrupsliðið