Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 06.04.1903, Side 2

58
Þjóðviljinn
Þessu víkur allt öðru vísi við.
Því skal að vísu sízt neitað, að óhægt
só að sækja kjörfund úr vestustu hrepp-
um Vestursýslunnar, en það er þó ekkert
óhægra, heldur en úr næstum helmingi
Norðursýslunnar, eins og Matthíasi má
vera fullkunnugt, svo þessi ástæða fyrir
þÍDgmannsleysi Vestur-Isfirðinga er hé-
góminD einber. Matthías gjörir með
þessu allt of lítið úr Vestur-ísfirðingum
að væna þá þess ódugnaðar, að þeir sök-
um þessarar óhægðar hafi ekki séð sér
fært að koma „sínum mönnum að“, ef
ekki hefði verið annað til fyrirstöðu. En
þá kemur hann með óttann fyrir ofur-
efli Norðanmanna. Ekki er meira varið
i þá röksemd. Sá ótti er allsendis ástæðu-
laus. Eða hvenær hafa Vestan- og
Norðan-menn staðið sem afmarkaðir
flokkar við alþÍDgiskosningar og Norðan-
menn neytt aflsmunar? Aldrei. Meira
að seg;ja, fýrst er kosið var til löggjafar-
þingsins 1874, var sá þingmaðurinn, er
Lérlendur var, sira Stefán sál. í Holti,
einmitt úr Vestursýslunni; en þess getur
Matthías auðvitað ekki.
I seinni tíð hafa þingmenn Isfirðinga
verið búsettir í Norðursýslunni, það er
satt. En vegna hvers? Vegna þess, að
Vestanmann hafa ekki átt völ á þeim
þingmannsefnum þar vestra, er hefðu svo
almennt traust og tiltrú sveitunga sinna,
að þau fengju safnað um sig þorra kjós-
enda þar vestra. Þetta má Matthías vita
manna bezt af sorglegri eigin reynzlu.
Hann er eina þingmannsefnið úr Vestur-
sýslunni um langan aldur, og vill hann
segja, að ófarir sínar, hvað eptir annað,
séu ofurefli Norður-ísfirðinga að kenna?
Nei, hann má vera Norður-ísfirðingum
miklu þakklátari, en sveitungum sínum í
því efni. I fyrra skiptið, þegar hann
„dumpaði“, fókk hann úr Norðursýslunni,
að mig minnir, fullan belming þeirra fáu
atkvæða, er honum voru greidd, ogí síðara
skiptið, eða 1902, fékk hann örfá önnur
atkvæðí úr Vestursýslunni, en þau, sem
honum betri menn höfðu tryggt honum
með skriflegum skuldbindingum í eÍDum
til tveimur hreppum, en úr Norðursýslunni
fékk hann þar á móti um 30 atkvæðum
fleira, en úr Vestursýslunni allri. Matt-
hías mun varla neita því, að kapp hafi
verið í tveimur siðustu alþingiskosning-
um hór í sýslu, en það kapp var alls
ekki milli Vestan- og Norðan-manna, og
hvað er svo maðurinn að blaðra um kapp
og ofurefli Norðanmanna gagnvart Vest-
anmönnum? Hitt má vel vera, að fylgi
Norðanmanna við „þetta mjög álitlega
þingmannsefni“ hafi stafað af því, að
þeir þekktu það ver, en Vestanmenn. —
Það eru svo margir duglegir áhuga-
menn um iandsmál i Vestursýslunni, að þeir
hefðu ekki látið óhægð á kjörfundarsókn,
nó ímyndaða hræðslu við ofurefli Norð-
anmanna, fæla sig frá því, að reyna að
koma „sínum mönnum“ að, ef þeir hefðu
átt þeirra manna völ í Vestursýslunnb
er þeir almennt treystu til þingmennsku
vanzalaust fýrir kjördæmið. Þar með er
auðvitað ekki sagt. að slíkir menn hafi
ekki fyr og siðar verið til i Vestursýsl-
unni, en þeir hafa ekki gefið kost á sér.
En hitt er Vestur-Isfirðingum fremur til
lofs, en lasts, að þeir hafa ekki látið hér-
aðaríg eða hreppapólitík, er einstakir
menn þar vestra hafa sífellt reynt að ala,
ráða atkvæðum sínum við alþingiskosn-
ingar.
Ekki gerir Matthías sveitungum sín-
um hærra undir höfði, er hann kveður
sýsiuskiptinguna hafa haft svo almennt
fylgi í Vestursýslunni, sökum þess, að þá
yrði Vestursýslan af sjálfu sér sérstakt
kjördæmi, er hún væri laus við Norður-
sýsluna. Siíka blessaða einfeldni, að
halda, að skipting eins sýslufélags í tvö
gjöri sýsluna að tveimur kjördæmum, án
frekari lagabreytinga, frábiðja sór vist
allir skynsamir Vestur-ísfirðingar, þótt
hann Matthías Ólafsson segi það sjálfur.
Það er kemur til afskipta minna af
kjördæmisskiptingunni á síðasta þingi, þá
stend eg við hvert einasta orð, er eg
sagði um það mál, enda eru ummæli min
i þingtíðindunum óhrakin þann dag í
dag. Eins og það mál var framborið, og
eins og á stóð, taldi eg rótt, að snúast
eins við því og eg gerði. Það lá fvrir
þinginu gagngerð breyting á kosingar-
lögunum i heild sinni, sem allur þorri
þingmanna taldi sjálfsagt að samþykkja.
Samkvæmt þessari breyting (kjörstaður í
hverjum hreppi) hurfu alveg örðugleik-
arnir á að sækja kjörfund. Auk þess
var það samhuga álit alls þingsins, að
gjöra miklar breytingar á kjördæmaskipt-
ingu alls landsins á næsta þingi, sem og
líka að nokkru leyti leiddi af stjórnar-
skrárbreytingunni. Um þessa breyting
er nú, samkvæmt ályktun þingsins, leitað
álits allra sýslunefnda á landinu. Þing-
ið taldi engan efa á því, að kosningar-
lagafrumvarpið yrði staðfest, enda fyrir
næsta þing, þótt raunin hafi önnur orðið.
Þegar nú svona var ástatt, þá var lítt
skiljaniegt, hvernig svo mikið gat legið
á því, að taka þessa einu kjördæmabreyt-
ing út úr öilu kosningamálinu, þar sem
enginn minnsti vafi gat leikið á því, að
hún kæmist jafn skjótt á, og kjördæma-
breytingin í heiid sinni. Og enn óvið-
feldnari var þessi aðferð, þegar þess er
gætt, að með þessari skiptingu var al-
gerlega vikið frá þeirri grundvallarreglu,
sem sjálft þingið 1902 taldi rétta, þeirri
reglu, að gjöra kjördæmin sem jöfnust
að kjósandatölu og víðáttu. — Með þess-
ari breytingu var gengið þvert á móti
þessari reglu, þar sem hún hafði i för
með sór töluverðan ójöfnuð fyrir meiri
hluta kjördæmisins, meðan ekki var gerð
frekari breyting á kjördæmunum. Þetta
taldi eg mér skylt að taka til greina,
sem þingmaður kjördæmisins, og þetta
álit mitt hafði eg áður látið uppi í heyr-
anda hljóði á kjörfundi ísfirðinga 1900,
svo Vestur-ísfirðÍDgum var það ekki með
öllu ókunnugt; og að allmargir þeirra
hafi litið nokkuð likt á þetta mál, virð-
ist atkvæðagreiðslan úr Yestursýslunni á
njörfundinum 1902 benda á, að minnsta
XYII, 15,—16.
kosti dugði Mat.thíasi lítt á þeim fundi
hið eldheita fylgi sitt við þetta mál.
Auðvitað er öllu því, sem hór hefir
verið tekið fram, sleppt í þessari Matthi-
asar-grein, og öðrum þess háttar ritsmíð-
um um mál þetta, af vel skiljanlegum
ástæðum.
Það var á vitorði allra þingmanna á
siðasta þingi, og er nú orðið á vitorði
allrar þjóðarinnar, hvað olli hinu mikla
kappi hins svo nefnda heimastjórnar-
flokks, að knýja mál þetta fram, og þeir
verða vist sárfáir, sem trúa því, að þar
hafi einungis ráðið umhyggja fyrir velferð
Y estur-Isfirðinga.
Hvort framkoma mín i þessu máli
hefir gjört mig „ómögulegan“ hjá Yest-
ur-ísfirðingum, eins og Matthías óskar
og vonar, um það ber mér auðvitað ekki
að dæma. Eg hefi í þessu máli, sem
öðrum, fylgt sannfæringu minni, og það
er mér nóg, hverjar sem afleiðingamar
verða. En eptir þvi áliti, sem Yestur-
Isfirðingar hafa fyr og síðar haft á Matt-
híasi kunningja minum, þá vil eg ráða
honum til að ætla sór ekki þá dul, að
allur þorri þeirra láti sig nokkru skipta
lögeggjanir hans gegn mér. Þeir munu,
ef eg þekki rétt til, alls óhræddir taka
á sig alla ábyrgð á atkvæðagreiðslu sinni
við næstu kosningar, þótt þeir viti, að
Haukadals-factorinn sé ófáanlegur til að
lilaupa undir þá byrði. Af mór er það
að segja., að eg „ræ“ alls óhræddur við
þenna uppgang, sem nú er á Haukadals-
hyrnunni, úr þeim gúlpi tel eg mór ekki
mikils andviðris von, og sama er að segja
um allar rokurnar, og upplapninginn úr
Þjóðólfi, i landshöfðingjamálgagninu is-
firzka, er eg hér eptir, sem hingað til,
mun láta eins og hvern annan vind um
eyrun þjóta. Þeir menn eru til, er mað-
ur kýs fremur last þeirra, en lof.
Vigur í inarzmánuði 1903.
Sigurður Stefánsson.
"',~a
HfÖEG JÁEN í ELDINUM. Það
á ekki til að sleppa, að gjöra allt, sem
gjört verður, til að reyna að koma sýslu-
manni H. Hafstein á þing, enda þykir
nú landshöfðingjasveitinni það mjög
miklu skipta, að þær tilraunir takist sem
bezt.
í 13. nr. „Þjóðv.“ gátum vér um ó-
ganginn í Eyjafjarðarsýslu, þar sem frændi
hans, Havsteen consúll, stendur fyrir und-
irskriptasmöluninni.
En ekki nægir, að hafa eittkjördæm-
ið í takinu, því að í síðustu póstbréfum
til vor úr Strandasýslu er fullyrt, að þar
sé verið að leita hófanna hjá ýmsum um
það, hvort Hafstein megi fylgis vænta,
ef Ouðjón gangi frá.
Loks er það og í almæli i Vestur-
Isafj arðarsýslu, „ erindsrekakj ördæminu “,
er svo var nefnt á síðasta þingi, að hvort-
tveggja sé til, að Jöhannes hreppstjóri
Ólafsson á Þingeyri bjóði sig þar fram,
á móti síra Sigurði Stefánssyni i Vigur,
þingmannsefni vor framsóknarflokks-
mannanna, eða Jöhannes þoki fyrir sýslu-
manni sínum, er til kemur.