Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 13.02.1904, Blaðsíða 1

Verð'árganqsins (minnst\
52 arkir) 3 kr. 50 aur.;
erlendis 4 kr. 50 aur., oq
í Ameríku doll.: 1.50. \
Borgist fyrir júnímán- I
aðarlok.
ÞJOÐVILJINN.
- :|= ÁTJÁNDI ÁBGANGUB. =| ■ ■=-
-i-g3œ|= filTSTJÓEI: SKÚLp THOBODDSEN. =lfeggg—~s—
j Upps'ógn skrifleg, ógild
\ nema komin sé til útgef-
j anda fyrir 30. dag júní-
mánaðar, og kaupandi
j samhliða uppsögninni
j borgi skuld sína fyrir
\ blaðið.
I
M 6.
BeSSASTÖÐUM, 13. EEBR.
19 0 4.
Jtjja stjórnin.
í síðasta nr. ,,Þjóðv“. voru nefndir
mennirnir, er ráðherra H. Hafstein hefir
valið sér, sem samverkamenn, og hlotið
hafa embætti í stjórnarráði Islands.
En þar sem almenningur þekkir að
líkindum fæsta þessara manna, og á því
að vonum örðugt með, að gjöra sér glögga
grein fyrir þýðingu þessara fyrstu em-
bættisstarfa ráðherrans, þykir „Þjóðvú
ekki ílla við eiga, að gefa nokkrar skýr-
ingar, er verða mættu almenningi til
leiðbeiningar.
Auk ráðherrans, og landritarans —
sem á að tengja frjálslyndari fylkingar-
arm ,heimastjórnarflokksinsu, eða hinn
svo nefnda „halau, við ráðherrann — eru
embættismennirnir alls níu, nefnilega 3
skrifstofustjórar, hinn nýbakaði „fulltrúiu,
3 aðstoðarmenn, og svo tveir á ráðherra-
skrifstofunni í Kaupmannahöfn.
Þegar litið er á nöfn þessara manna,
reka kunnugir fljótt augun í það, að fjór-
ir þeirra (Jón Magn., Jón Herrmannss.,
Ól. Halld. og Jón Krabbe) hafa verið á
skrifstofum gömlu stjórnarinnar, síðan í
tíð hægri ráðaneytanna, hinn fyrsti á skrif-
stofu landshöfðingja, og hinir þrír á skrif-
stofu ísl. stjórnardeildarinnar í Kaup-
mannnahöfn, svo að naumast verður sagt
með sanni, að nöfn þeirra séu fyrirboði
stórvægilegra stjórnarumbrota, eða bylt-
inga.
Sama er og að vísu um „fulltrúann“
að segja, þar sem hann hefir áður haft
þann sama starfa á hendi, hina umboðs-
legu reikninga endurskoðun, sem honum
nú er ætluð, þótt hann væri endurskírð-
nr, og beri nú „fulltrúaunafnið.
Um aðstoðarmennina á skrifstofunum
í Reykjavík er það að segja, að tveir
þeirra eru synir, en einn tengdasonur,
manna (háyfirdómarans og landlæknisins),
er talizt hafa til íhaldsflokksins i Reykja-
vík.
En að því er hr. Eggert Briem sýslu-
mann snertir, þá var skýrt frá því i sið-
asta nr blaðsins, að sérstök atvik ollu
því, að hann „fékk að vera með“, þótt
annað væri áformað i fyrstu.
Það má að vísu segja, sem er, að
menn þessir ráði eigi stefnu stjórnarinn-
ar í landsmálum að neinu leyti, heldur
ráðherrann einn; en valið synir þó engu
að síður ótvírœðilega, hvar hugur og hjarta
ráðlierrans er, þar sem hann til samverka-
manna kys sér öðrum fremur menn, sem
íhaldsfiokknum gamla eru venzlaðir og vanda-
lundnir.
Það er mikið trúlegt, að menn þess-
ir seu allir nokkum veginn vel vaxnir
þeim kontor-störfum, sem þeim eru ætl-
uð. hverjum sérstaklega, þótt eigi sé það
kuimugt um neinn þeirra, að þeir hafi
„upp fundið púðrið11, eða verið frömuðir
nýrra hugmynda, eða hugsjóna, sem naum-
ast er heldur við að búast um suma
þeirra, kornunga mennina.
Ed einkennilegt er þetta val ráðherra
vors engu að síður, eins og fyr var sýnt
fram á, og ekki sýnilegt, að tillitið til
þekkingar á högum lands og þjóðar hafi
ráðið jafn miklu, sem vera átti, þar sem
meiri hlutinn eru menn, sem ýmist eru
ungir og óreyndir, eða hafa alið þroska-
árin erlendis.
Sérstaklega mælist það og, sem von
er, miður vel fyrir, að ráðherrann skuli
hafa fundið ástæðu til þess, að fara að
létta útgjoldum af rikissjóði Dana, og seil-
ast eptir þremur dönskum embættling-
um úr stjórnardeildinni i Kaupmanna-
höfn, er Dönum var skylt að sjá fyrir
biðlaunum, eða embættum.
Stjórnarskrárbreytingin hefir vissulega
losað Dani við nógu mikil útgjöldin, er
stöðulögin frá 2. jan. 1871 lögðu þeim á
herðar, þótt ekki bættist þetta við, að fara
að taka af þeim skylduómagana, ef svo
mætti að orði kveða.
„Vinirnir verða hinir sömu, sem ver-
ið hafa hjá ríkjandi embættis-„klikunniu
1 Reykjaviku, sagði „Þjóðv.u i 48. nr.
fyrra árgangs, er minnzt var fyrst á hr.
H. Hafstein, sem ráðherra, og mega nú
allir sjá, að eigi var það rangt til getið.
Er það og sannast, að eigi þurfti
mikla getspeki, til að segja það fyrir,
þar sem fortið ráðherrans var kunn, enda
þótt hann afneitaði henni í stöku málum á
síðasta alþingi, er um völdin var að tefla.
Og skyldi nú eigi mörgum verða að
spyrja, er þeir heyra um embætta-skip-
animar þessar: Er ekki þetta að miklu
leyti sama gamla tóbakið?
Lofa þú svo einn, að þú lastír eigi annan að ósekju.
í 46. tbl. „Bjarkau f. á., stendur grein
frá Höfn, eptir Sigurð nokkum Sigurðs-
son. Grein þessi fer ómjúkum orðum
um menntastyrk þann, er síðasta alþingi
veitti Guðmundi prentara Magnússyni.
Jeg skal algjörlega leiða hjá mér, að
dæma um, hvort aðfinnsla sú er á rökum
byggð, eður eigi, en það er ýmislegt ann-
að í grein þessari, sem jeg get ekki látið
ósvarað, og þess vegna vildi jeg biðja
„Þjóðv.u að ljá línum þessum rúm.
Mér getur ekki annað, en fundizt það
miður vel við eigandi, og í fyllsta máta
ósanngjarnt, að bera vorum gömlu og
góðu ljóðsnillingum, Matthíasi og Stein-
grími, það á brýn, að þeir séu hættir að
geta ort. Að vísu hefir Steingr. lítið haft
sig frammi á seinni árum, en þar með
er alls eigi sannað, að Ijóðadisin hafi yf-
irgefið hann, og bezt gæti jeg trúað, að
hann ætti eptir, að syngja oss ógleyman-
legan svanasöng, áður en hann svífur al-
farinn frá oss.
Um Matthías, skáldið af guðs náð, sem
kallað hefir verið, er það að segja, að
mörg af hans beztu kvæðum eru nýlega
kveðin, og væri auðvelt, ef rúmið leyfði,
að benda á fleira, en eitt af yngri kvæð-
um hans, sem margur nýgræðingurinn
vildi feginn kveðið hafa.
Jeg fellst fúslega á það, að þing og
þjóð ætti að gera betur við Þorstein Er-
lingsson, heldur en raun hefir á orðið.
Að slíkri list, sem hans, verður aldrei of
vel hlynnt, en vel mátti greinarhöf. lofa
Þorstein og hans listaverk, þó hann hefði
látið fni Torfhildi Holm hlutlausa. Skáld-
sögur frú Holrn, um þá biskupuna Brynj-
ólf Sveinsson og Jón Yídalin, hafa að
maklegleikuin náð mikilli almennings-
kylli.
Jeg fæ ekki betur séð, en að þau
Þorsteinn og Torfhildur séu fyllilega
sammála, er þau lýsa þeim Daða Hall-
dórssyni og Kagnheiði Brynjólfsdóttur;
bæði bera þau lof á Bagnheiði. Hjá báð-
um er auðsætt, að Daða hafi margt ósjálf-
rátt verið vel gefið. Frú Holm heldur
að vísu ókostum hans meira á lopti, en
Þorsteinn ber heldur hvergi af honum
brestina, enda mun það enginn hægðar-
leikur fyrir mann, sem satt vill segja,
þvi sagan sýnir og sannar, að Daði þessi
hefir verið mesti flysjungur, þó nógu
væri hann glæsilegur ásýndum; en grein-
arhöf. er ef til vill svo umburðarlyndur,
að hann telur það ekki með ókostum, að
tæla tvær saklausar stúlkur í senn, því
griðkonan, sem Daði flekaði samtimis
biskupsdótturinni, gat verið allt að einu
eins heiðarleg stúlka, þó hún væri af
lægri stigum.
Jeg skal kannast við, að lýsingin á
ástalífi Ragnheiðar er miklum mun eðli-
legri hjá Þorsteini, en Torfhildi, en „sín-
um augum litur hver á silfriðu, og sögu-
legar sannanir fást ekki fyrir slíku.
Mér er óljóst í hvaða merkingu höf.
titlar fni Holm vinnu-konu, en eigi það
að vera í óvirðingar skyni, þá er það vind-
högg, sem hún er ómeidd af.
Sé með því verið að benda á, að hún
hafi skrifað Brynjólf Sveinsson, til að
vinna sér til fjár, þá er slíkt sú fjarstæða,
sem enginn leggur trúnað á, sem nokk-
uð þekkir til íslenzkra bókakaupa. Það
getur keldur ekki borið sig, að frú Holm
hafi með ritverkinu Brynjólfur Sveinsson
hugsað sér, að vinna fyrir þessum litla
ellistyrk, sem þingið hefirá seinni árum