Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 29.05.1904, Page 1

Verð árgangsins (minnst 1
52 arkir) 3 kr. 50 aur.;
erlendis 4 kr. 50 awr., og
í Ameríku doll.: 1.50.
Borgist fyrir júnímán-
aðarlok.
ÞJOÐVILJINN.
-=- |= AtJÁNDI ÁBGANGUB. =1 =r—
Vppsögn skrifleg, ógild
nema komin sé til útgef-
anda fyrir 30. dag júní-
mánaðar, og kaupandi
samlúiða uppsögninni
borgi skuld sína fyrir
blaðið.
M 22.
Bessastöðum. 29. maí.
19 0 4.
Sorkoma.
--o4þo-
Jeg órór beið og þreyði’ og þreyði
þessi jól:
Að vorið kæmi og heit í heiði
hlægi sól.
Jeg vissi það, að vanda hlaut
að vikja jel,
að sólarkyngi klakinn laut
og kuldi og hel.
Er vorið svifi sunnan að
með söng á munn,
þá fengi hjarnið hita bað
úr himins unn.
Að aptur mundi anda hlýtt
um ættlands kinn
og sumarið klæða það frjálst og frítt
i feldinn sinn.
Mér var sem heyrði’ jeg grasið gróa
í gróður frið,
og yfir höfði liði lóa
Ijúfum klið.
Svo lengdust dagar ljósið inn
um ljórann brann,
og brosti hýrt við beðinn minn,
þá birti* í rann.
Og geislinn lék um gluggann minn
og glóði’ og brann.
Hann leiddi vorið ljóskrýnt inn
í lágan rann.
Allt að glæða, græða’ og næra
guð því fól,
og landsins börnum bæði færa
blóm og sól.
Á flótta lögðu frost og klaki
og fólu sig. —
Mér finnst jeg himin höndum taki,
er hef jeg þig.
Síðan get jeg inni eigi
unað mér.
Úti’ á grænum gróðurteigi
jeg gleðst með þér.
Þú átt ótal unaðsvegi
ástvin minn.
Kæra vor! mér frjáls jeg fleigi
í faðminn þinn.
Þú syngur út um flóa’ og fjörð,
við flúð og sker.
Hve fögur verður fósturjörð
í faðmi þér.
Þú blessað vor, sem bæði færir
blóm og sól
og lífgar, ylar, endurnærir
allt sem kól.
Ó, glæddu einnig líf í lyndi
og ljós í sál,
svo þitt verði öllum yndi
ástarmál.
Lárus Sigurjónsson.
Ráðherra-skipunin enn.
Hr. ritstjóri!
Jeg er blaði yðar þakklátur fyrir það,
hve eÍDarðlega það hefir vítt ólög þau,
sem Danastjórn hefir haft í frammi, þeg-
ar nýi ráðherrann var skipaður, því að
sannarlega veitir ekki af því, að ritstjór-
arnir séu vakandi, og láti það ekki ganga
orðalaust, að danska stjórnin misbjóði
réttindum landsins.
Jeg er ekki löglesinn maður, en hvergi
hefi jeg getað fundið einn staf í stjórn-
arskránni, sem sýni það, að formaður
danska ráðaneytisins, eða nokkur dönsku
ráðherranna, eigi að hafa afskipti af sér-
málum Islendinga, og sömu skoðun sé
jeg í alþingistíðindunum, að þingmenn
hafa haft, þar á meðal ráðberrann, hr.
Hannes Hafstein, og kalla jeg það því
sorglegt, að hann, íslenzkur maðurinn,
skuli hafa snúizt svona, og metið það
meira, að ná í völdin, en að gæta rétt-
inda landsins, sem hann á þinginutalaði
svo digurmannlega um.
En verði það föst venja, að formaður
danska ráðaneytisins ráði því, hvaða sér-
málaráðherra vér íslendingar höfum, þá
sé jeg ekki, að þingið geti ráðið neinu
um það, nema hvað því er líklega ekki
meinað, að senda danska ráðaneytisfor-
setanum allra-auðmjúklegasta bænarskrá,
sem hann er svo sjálfráður um, hvort
hann sinnir eða ekki.
Mór finnst því einkar áríðandi, að
þessi yfirgangur Danastjórnar sé ekki
þolaður mótmælalaust, því aðjegséekki,
að um neitt þingræði geti verið að tala,
ef stjórnarskrá okkar er beitt á þenna
hátt, því að yfir danska ráðaneytisforset-
anura hefir alþingi ekkert að segja, eins
og blað yðar hefir sýnt glöggt fram á.
Hefðu forfeður vorir á fyrri öldum
verið athugulli gagnvart útlenda valdinu,
og ýmislegum yfirgangi þess, þá stæði
þjóð j vor vafalaust framar í ýmsum grein-
um, en vér nú gjörum.
Búandi.
Búskapur og hugsjónir.
Það er gömul og rótgróin trú hér í
landi, að búskapur og hugsjónir sé hvað
öðru til niðurdreps — allur búskapur fari
út um þúfur fyrir þeim, sem hátt hyggja.
Hugsjónimar verði ekki látnar í askana
fremur en bókvitið.
Þessi trú er ekki útdauð enn; hún
þolir að sjá hábjartan daginn; hana dag-
ar ekki uppi.
Yíða hefi eg orðið hennar var hjá
bændum; en það gat mér sízt til hugar
komið, að formaður landbúnaðarnefndar-
innar nýju væri ekki vaxinn upp úr þess-
ari eldgömlu óheillatrú. En nú veit eg
hann er það ekki.
Gamall og greindur sveitabóndi bað
mig að færa honum ritgjörð í ,,Frey“,
landbúnaðarblaðið nýja. Bóndi lýsti þar
búnaðarháttum sínum og helztu hugsjón-
um, sem fyrir honum höfðu vakað í bú-
skapnum: samtökum, mannúð, veglyndi
og ósérplægni.
Nefndarmaðurinn lét þegar í ljósi við
mig, er hann hafði litið yfir ritgjörðina,
að búnaðarritgjörðir ættu að vera „algjör-
lega konkret (hlutkenndar), það ideala
(hugsjónirnar) ættu þar ekki heima“.
Þetta eru hans óbreytt orð.
En jeg er á allt öðru máli. Það er
sannfæring mín, og hefir lengi verið, að
hver sá maður dragi anda með dauðri
sál, í hvaða stöðu sem hann er, sem ekki
lýsir einhverri góðri og göfugri hugsjón
með lífstarfi sínu. Saga allra stétta sýn-
ir það og sannar, að allar sannar fram-
farir eiga rót sína í háum og göfugum
hugsjónum, svo hjá bændum, sem öðrum
stéttum.
Enginn skilji samt orð mín svo, að
jeg telji það einskis vert að fást við hlut-
ina sjálfa og rannsaka út í æsar, hvað
hyggilegt sé að gjöra búnaðinum til efl-
ingar, og hvernig það skuli gjört, hvem-
ig eigi að fara með jarðveginn, blanda
! áburðinn, ;0g því um líkt, til þess að
völlurinn gefi sem mest af sér. Súþekk-
ing og rannsókn er alveg sjálfsögð, en
— hitt má ekki undan fella. Það er
jafn sjálfsagt og þarft, ef framför á að
verða. Það Lþarf að blanda þetta hlut-
kennda í búskapnum með hugsjónum,
líkt og þegar einhver ágætur málari bland-
ar liti sína með viti.
Eða svo Jeg taki aðra líkingu: Ar-
sældargoðið Freyr, sem landbúnaðarblað-
ið heitir eptir, réð fyrir regni og skini
sölar og þar af leiðandi ávöxtum jarðar.
Nú vita það allir, að regnið eitt nægir
ekki til að gefa fullan jarðargróða; sól-
skinið er ómissandi líka, hvorttveggja
þarf að fara saman. Eins er því varið
um hið hlutkennda og hugsjónirnar; það
má hvorugt án annars vera.
Ef eg skil rétt, þá er það þetta, með-
al annars, sem lýðháskólarnir dönsku hafa
kennt bændum þar í landi, og afleiðing-
in hefir orðið sú, að landbúnaðinum þar
hefir fleygt fram.
Það er því nytsöm búnaðarþekking, sam*