Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 14.07.1904, Blaðsíða 2

114
< * J O it V i Ij JI > N .
XYIII., 29,
ari síra Jón Helgaoon og varabókavörður
endurkosinn Sigurður Kristjánason bók-
sali.
Jón Borgfirðingur var samkvæmt til-
lögu stjórnarinnar kosinn heiðursfélagi.
Frá nýjum kjósanda.
Hr. ritstjóri!
Jeg er yður mjög þakklátur fyrir það, bve
drengilega þér hafið látið blað yðar tala máli
vor nýju kjósandanna, sem böfum nú fengið
kosningarrétt til alþingis á pappirnum, en fáum
ekki að neyta hans.
Jeg hefði betur getað sætt mig við þetta, ef
eitt befði gengið vfir alla, en þar sem nýju kjós-
endurnir í kaupstöðunum, og í Eyjafjarðarsýslu,
fá að kjósa á bausti komanda, þá finnst mér, að
mér, og minum líkum, sem ekki eigum heima i
þessum kjördæmum, sé gjört stórumi rangt til, og
til hvers er verið að veita oss þessi réttindi, að
teljast alþingiskjósendur, fvrst nauðsynlegt þyk-
ir, að stýja oss frá kosningunum i lengstu iögV
1 „Reykjavikinni“ sé jeg að visu, að Jím
Olafs8on ritstjóri segir það ekki vera venju á
Bretlandi, að stofna til nýrra kosninga, þó að
kjósendum sé fjölgað, og því finnst honum sjálf-
sagt. að nýi ráðherrann okkar hegði sér eptir
því; en fyrir mitt leyti get eg ekki séð neitt
samband þar á milli, og efa líka mikið, að hr.
Jón 01., þótt lærður þykist vera, hafi kynntsér
stjórnmálasögu Breta svo nákvæmlega, að hann
geti fullyrt þetta; en vitaskuld er einatt hand-
hægt fyrir þá, sem viða hafa um veröld flækzt,
að segja mér, og mínum líkum, sitt af hverju,
Sem þar fer fram; en hr. Jón 01. hefir þegar,
að méi virðist, sagt svo margt um dagana, hvað
öðru andstætt, að jeg er löngu uppgefinn, að
reyna að vinza satt frá ósönnu, sem úr hans
penna hrýtur, og þar sem hann reynir nú að
verja allt, sem nýi ráðherrann gerir, og gera
svart að hvítu, eða að gera menn litblinda, þá
get jeg ekki gert svo litið úr sjálfum mér, að
leggja trúnað á orð mannsins, þar sem jeg hefi
ekki sjálfur tök á að rannsaka.
En hvað sem allri Bretlands-venju líður, eða
ekki líður, þá er mér ómögulegt að skilja, að
frjálslyndið eigi sér djúpar rætur í brjósti þeirrar
stjórnar, sem ekki vill leyfa fjölmennum kjós-
andahóp að fá tækifæri til þess, að neyta kosn-
ingarréttar sins, og það má nvi rnðherrann vita,
að ekki leiðir hann oss nýju kjósendurna til
fylgis við sig, eða vekur traust á sér, með svona
löguðum aðförum.
Reynandi væri annars, að menn samþykktu á
næstu þingmálafundum áskoianir til ráðherrans
i sem flestum kjördæmum, ef vera kynni, að
hann metti þær áskoranir méira, en réttindi, og
sanngirniskröfu, smælingjanna.
FÁnn af nýju kjósendunum.
fíu sönglög
mecf íslenzkum o<t dönskum texta. Samið
hefir Bjarni Þorsteinsson prestur í Siglu-
firði. Kostnaðarmaður Sigurður Krist-
jánsson. Kmh. 1904.
Þegar eg var dálítill drengur, þá
hlakkaði eg svo hjartanlega til að heyra
fyrsta lóukvakið, eða þrastarkliðinn. Þá
færðist fjör um mig allan, því að unaður
vorsins og fegurð íslenzka sumarsins íor
þá i hönd. Ekki gat eg þá hugsað mér
indælli stað, en fjalldalinn minn, en
landið mitt, blómgað og ungt í annað
sinn.
Nú koma þessi tíu sönglög eins og
„langþreyðu gestirnir-1 fljúgandi heim í
kotið mitt, og biðja mig að lofa sér að
leiða mig inn i „draumalandið sitt fjalla-
lieiða með sælusumrin löng“ — og þetta
draumaland er ekkert annað en landið
mitt „eldgamla Isafold, ástkæra fóstur-
moldu.
Þið megið geta nærri, vinir mínir, að
jeg lét ekki lengi ganga eptir mér, það
draumaland er mér allt af kært, en sér-
staklega við söng og spil. Eg lagði af
stað hugfanginn, eins og æskumaðurinn,
sem lætur vonina og tilfinninguna bera
sig, og barst áfram; áfram óðfús, þangað
til eg var kominn á skeiðs enda, þang-
að til sælusumar þetta var á enda runnið.
Það leið fljótt, en sú er bót í máli,
að eg get allt af verið að lifa það upp
aptur og'aptur, árið um kring.
Eg get í fám orðum sagt, að þessi
tíu sönglög sýna, að hægt er að dreyma
fagra Ijóðadrauma og tónadrauma í land-
inu okkar, fjallaheiða.
Höfundur tónljóða þessara, síra Bjarni
Þorsteinsson, er orðinn þjóðkunnur af
sönglögum sínum áður; en þessi tíu lög
hans eru „óbrotgjarn lofkösturu, sem mun
gjöra hann frægan utanlands og innan
að maklegleikum.
Hann er tónskáld nnya tímans; hon-
urn sýnist vera kærast, að láta söngdis
sína Ijá tilfinningaljóðum yngri skáldanna
vængi yfir land og höf, eins og þeirra:
Gluðmundar Guðmundssonar, Einars Hjör-
leifssonar, Guðmundar Magnússonar, Páls
Jónssonar og — síra Matthíasar Jochums-
sonar, þvi hann er allt af ungur.
Lögin „Systkinin “ og „KirkjuhvolÞ
eru áður kunn, og margir, sem þau
kunna, einkum hið fyr nefnda. En ekki
munu færri kunna, þegar tímar líða, lög-
in við „Vor og haust“ og „Taktu sorg
mína svala hafu — þau eru hvort öðru
fegurra. Sama er að segja um lagið við
Vikivaka Indriða Einarssonar (fir leikrit-
inu „Skipið sekkur“) Þessi lög, bygg
eg, að alþýða manna læri fyrst, því að
þau eru óbrotin, og hæg viðfangs. „Taktu
sorg mína“ þykir mér lang tilkomumesta
lagið. Þar fer svo snilldarlega saman
lag og ljóð, að eg get ekki hugsað mér
það betra. Það er list, að kunna að
„túlka í tónum“ tilfinningar skálda, og
sú list deyr aldrei, meðan nokkurt hjarta
getur fundið til.
Eg hefi nú að eins tekið þessi lög
sem dæmi, en segi ekki þar með að hin
önnur lög hafi ekki mikið til sins ágæt-
is líka. Það ætla eg hverjum söngfróð-
mn og söngfúsum sjálfmn að reyna, og
óska og vona, að þeir verði sem flestir,
sem fara að mínu dæmi og láti leiða sig
stig fyrir stig draumalandið á enda, til
að njóta sælusumarsins þar. Það er aldr-
ei of mikið af sumri og sól í sveitunum
á fróni. Og þess er sérstaklega að gæta
að hér er um alíslemkt sumar og sönr/ að
ræða. Það væri vottur um verri anda,
ef svo má segja, ef alþýða manna vildi
ekki njóta þess.
Frágangurinn á þessum lögum frá
kostnaðarmannsins hálfu, er svo prýði-
legur, sem maður getur óskað, svo það
er sönn hýbýlaprýði og staðarbót að bók-
inni.
Ekki get jeg svo skilið við þetta mál,
að jeg ekki láti í ljósi þakklátssemi mina
við kostnaðarmanninn, Sigurð Kristjáns-
son, fyrir þessa bók, og fyrir allar þær
ágæta bækur, sem hann hefir kostað, þjóð
vorri til sóma. Þjóðræknari bókaútgef-
anda höfum við aldrei átt, og er vonandi,
að þjóðin kunni að meta það, og láti
hann njóta þess, að hann vill halda á
lopti öllum þeim bókmenntum, sem hún
á beztar til i eigu sinni, að fornu og
nýju.
Svo óska jeg, að höfundi bókar þess-
arar, og útgefanda hennar, auðnist sem
lengst, hvorum á sinn hátt, að eflasóma
þjóðarinnar með störfum sinum.
Biessist þau og beztan ávöxt gefi!
Bjarni Jbnsson.
Skieð barnavelki
hefir stungið sér niður í verzlunarstaðnutn
Ólafsvík í Snæfellsnessýslu, og hefir sóknarprest-
urinn í Nesþingum, síra Helyi Arnason, nýlega
orðið fyrir þeirri sáru sorg, að missa 2 efnileg
börn sín úr veiki þessari, svo að þau hjóniu eiga
nú að eins eitt barn á lifi, Arna að nafni, sem
nú er í fjórða hekk lærða skólans i Reykjavík.
Ætlandi er, að gerðar verði ýtarlegar ráðstaf-
anir til þess, að varna því, að veiki þessi broið-
ist út. því að ekki er hún hættuminni, en misl-
ingarnir, og tjáir ekki að einblína svo á þá, að
gleymt sé öðrum, enn hættumeiri drepsóttum.
Fornmenjarannsðknir.
Hr. Brynjólfur Jónsson á Minna-Núpi ætlar í
sumar að rannsaka ýmsa sögustaði, og fornmenj-
ar, í Árnessýslu, enda er þar enn mikið verk-
efni fyrir höndum, þrátt fyrir rannsóknir þær,
sem áður hafa farið þar fram.
Rector kvsyldur.
Úr Reykjavík er „Þjóðv.“ ritað 30. júní síð-
astl.: „1 gær var inntökupróf í lærða skólanum,
og var þá svo mikill gautagangur, og ólæti, að
aldrei hefir verra verið, enda auðsjáanlega í því
skyni gert, að stríða rector einum. — Taldi
rector sér ekki fært, að lesa upp vitnisburði ný-
sveinanna. og sótti því bæjarfógetann, til þess
að reka alla pilta út úr skólanum, er ekki voru
á einhvern hátt venzlaðir þeim piltum, er undir
inntökupróf gengu. — Piltar voru mjög tregir
til þess, að hlýða bæjarfógeta, en fóru út að lok-
um, og skólanum var lokað; en þegar bæjarfó-
getinn var farinn, gerðu piltar áhlaup á skóla-
hurðina, og brutu hana upp, og smeygðu þá
nokkrir sér inn í skólann um leið. — Rúðu
brutu þeir einnig í kennarastofuglugganum“.
Við bréfkafla þenna vill ritstjóri „Þjóðv.“
hnýta þeirri athugasemd, að því fer mjög fjarri,
að skólapiltar hafi almennt átt þátt í þessum ó-
látum, þótt út væru reknir jafnt saklausir, sem
sekir.
Að öðru leyti getum vér eigi leitt hjá oss, að
geta þess, að þar sern rector Björn M. Olsen
hefir fengið lausn frá embætti, svo að piltar fá
þeim vilja sínum framgengt, að stjórn skólans
verður ekki lengur í hans höndum, þá virðist
þetta tiltæki skólapilta hafa átt mjög illa við, og
er óskandi, og vonandi, að öllum gauragangi í
lærða skólanum sé nú hér með lokið.
Slikar aðfarir, scm lýst er i ofan skráðum
bréfkafla, hljóta að koma óorði á skólastofnun-
ina, og eru skólapiltum yfir höfuð til vanvirðu,
þótt eigi séu aðrir, en fáir piltar, valdir að
þeim.
Að rector Björn M. Olsen kveður lögreglu-
stjóra sér til aðstoðar við skólastjórnina er ekki
nýtt, en vonandi, að nýi skólastjórinn, hver sem
hann verður, verði einfær um skólastjórnina,
og að þvr ættu skólapiltar einnig sjálfir að vinna,
bæði sakir heiðurs skólans og sjálfra sín.