Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 01.03.1905, Blaðsíða 2

34
ÞjÓö VILJINN .
XIX, 9.
/ fundur í New-York í Bandaríkjunuir, þar
sem ýmsir ræðumennirnir kvöttu menn
í heyranda hljóði, til þess að rayrða keÍ9-
ara, og ýmsa ættmenn hans. — Amerísk
blöð segja og, að um mánaðamótin jan.
— febr. liafi 100 „níhili.9taru lagt af stað
frá Bandarikjum til Rússlands, og haft
gnótt af sprengiefni meðferði s. — Það er
því sizt að vita, hvaða voðatíðindi kann
að bera að höndum á Rússlandi, er minnst
varir
•.........-rrrrrrr^
Hvað Donum er sagt.
Ritstjóri danska blaðsins „Politiken“
hefir það eptir embættismönnum íslenzku
stjórnarskrifstofunnar i Kaupmannahöfn
14. janúar síðastl., að hr. H. Hafstein sé,
„9em stendur, eini maðurinn, er só mögu-
legur, sem ráðherra áíslandi, því að hann
sé eigi að eins i svo fullu sarnræmi við
alþingi, sem unnt sé(!!), heldur njóti
hann og slíkrar lýðhylli á eyjunni, að
eins dæmi séu.(!!)
Fyrir íslenzka blaðlesendur þarfnast
jafn frekjuleg ummæli, sem þetta, alls
eigi neinna athugasemda. þar sem fram-
koma hr. H. Hafstein's i stjórnarskrár-
málinu, og i fréttaþráðarmálinu, saman
borin við ályktanir alþingis, er almenn-
ingi í fersku minni, og lýðhyllin(!) þess
eðlis, sem þjóðkunnugt er; en sé það kon-
ferenzráð Ólafur Halldórsson, sem hefir
gefið „Politikenu þessar nýstárlegu upp-
lýsingar, myndum vér, og fleiri Islend-
ingar, óska þess af heilum huga, að kon-
ferenzráðið fylgdi fremur sömu reglu
framvegis, sem hingað til, að leggja stund
á þagmælskuna, þar sem politíkin er
annars vegar, því að málið er slæmur
gallagripur, sem kann að verða mis-
brúkað.
Nokkur orö
um þilskipa-útveginn hór.
Um hann hefir margt og mikið verið
ritað í blöðunum, eins og annað — hver
árangur hefir orðið, er óvíst. En ein
hlið þilskipa-iitvegarins hefir enn ekki
verið nefnd, nefnilega sú siðferðislega
hlið. Allir atvinnuvegir eru i sjálfu sér
ærlegir, en það má gera þá óærlega og
svivirðilega. Aður en þilskipin komu
upp, þá var róið á vertíðum á opnum
fleytum, og munu marerir enn muna,
hvernig til gekk í verstöðunum fyrir
sunnan, i Yogunum, í Garði, í Leiru o.
s. frv. Ólifnaðurinn, og siðleysi þess fólks,
sem safnaðist þannig saman, lifir í máls-
hættinum: „allir eru ógiptir í verinu“,
ænda hefir Islendingum margt annað ver-
ið tamara, en skirlífið. En þetta er nú sér
á parti; menn munu muna, hvernig athæfi
sumra sjómanna var, þegar þeir fóru í
netin: áflog og ryskingar, skammir og
rifrildi, þjófnaður og rán, skorið á tross-
uraar, skemmt fyrir öðrum, og yfir höf-
uð hafður í frammi allur yfirgangur, sem
við varð komið — málaferli, ogallskon-
ar ófögnuður fylgdi með — allt þetta á
sjónum, þegai verið var að hirðaþágjöf,
sem náttúran hafði iagt upp í hendur
mannanna. Hvort mikið hafi verið um
drykkjuskap þá, vitum vér ekki. Um
lokadag komu sjómenn saman hór i
Reykjavik, og var þá ætíð drykkjuskap-
ur; en þá stóð öðru vísi á, þá voru þil-
skipin ekki komin til sögunnar; útgerð-
arrnenn hér voru ekki farnir að ráða
menn til 9Ín, og sjómennirnir vom þá
einir sór, og forustulausir.
En eptir að fiskiveiðarnar fyrir sunn-
an voru hættar, eptir að „gnllkistur11
sjávarins voru lokaðar af manna völdum,
og fiskurinn flúinn, þá tóku þilskipin
við; þau gátu elt fiskinn út á djúpið, þar
sem opnar fleytnr gátu ekki haldizt við.
Þá komu upp „útgerðarmennu, bæði
kaupmenn, skipstjórar, og aðrir, sein gátu,
og sá fjöldi, sem hafði róið í verinu,
safnaðist nú saman á þilskipin, og voru
ráðnir af útgerðarmönnunum. Aftöktr-
staðurinn var þá náttúrlega hér í Reykja-
vik (eða í öðrum kaupstöðum; en það
kemur oss hór ekki við), og allur þessi
fjöldi safnaðist hér saman, bæði menn
hóðan úr bænum, og svo fjoldi ofan úr
nærsveitunum, eða kann ske lengra að,
með því bændur sendu vinnumenn sína
til sjóarins. Út úr þessu hefir á hverjum
komudegi, eða lokadegi, orðið hiðsvæsn-
asta fyllirí, drykkjuskapur, og hinn svi-
virðilegasti ólifnaður, áflog, og alls konar
óregla, svo lögreglan hefir ekkert haft
við. (Innan um eru náttúrlega alminni-
legir menn, sem ekki taka þátt i þessu,
en þeirra gætir ekki, í öllu þessu synda-
flóði). Það tjáir nú samt ekki, aðkenna
sjómönnum einum um allfc þetta; þeir
koma hingað aðvífandi, votir og kaldir,
soltnir og hælislausir, hafa hvergi höfði
sínu að að halla, og drykkjukrárnar eru
hin einu hús, sem þeir geta farið inn í.
En þetta er einmitt útgerðarmönnunum
að kenna; þeir hafa aldrei hugsað um
það, að þessir menn eru á þeirra snærum,
og þeir eru skyldir að bera einhverja um-
hyggju fyrir þeim. Útgerðarmönnum hef-
ir aldrei dottið i hug, eða þeir hafa aldrei
tímt, að hafa til handa þeim nokkurt
skýli — i útlöndum er þetta siður hvar-
vetna, að þar eru hús fyrir slika menn
(Logishus); þeir hafa einungis hugsaðum
sinn eigin hag, og að brúka þessa menn,
eins og húðarhesta, eða þræla, til þess að
græða á þeim. Það eru því þeir herrar
útgerðarmenn, sem eru sú sanna orsök í
allri þessari óreglu, og ófögnuði, sem
spillir öllum friði á götum bæjarins, svo
ekki er jafn vel óhætt, að fara ferða
sinna, ekki sizt fyrir kvennfólk; þetta
gengur fram eptir allri nóttu, og fólk í
nálægum lrúsum hefir ekki frið; svo er
allt af verið að fara í „tukthúsiðu með
verstu óróaseggina, sem i rauninni eru
þjónar útgerðarmannanna, sem ekkert
skipta sér af þeim, en láta bæjarmenn
gjalda sinnar eigin nízku, og smámenn-
isskapar.
Svo kastaði nú tólfun am, þegar norsku
sjómennirnir komu hingað þann 24. febrú-
ar, 50 að tölu — það þurfti ekki svo
mikinn fjölda, til þess að misbjóða fá-
mennum, og varnarlausam 'oæ, sízt þar
sem ekki er annað að sjá, en þessi lýður
sé ekki af betra taginu. Hér skal ein-
ungis lauslegr. drepið á, að þersi brúkuu
á landsfé „til innflutninga“ er gersam-
lega ólögleg, stolið frá landsmönnum
handa útgerðarmönnum, þar sem alþing-
ið ætlaðist til, að menn fengist hingað
til jarðræktar, en ekki til sjómennsku.
Enda kemur það fljótt í Ijós, að vorir sjó-
menn eru rniklu betri að öllu leyti (ef
rétt er farið með þá), en útlendur skríll,
sem hingað er fenginn, einungis í því
skyni, að hann sé kostnaðarminni: en
reynzlan inun sýna, hversu þaðrætist. —
Svo komu nú þessir 50 „ódauðlegu“ að-
vífandi — útgerðarmennirnir, sem höfðu
pantað þá, standa ráðalausir, og geta ekki
tekið á móti þeim, ekkert skýli er til,
enginn viðurgerningur — ekkert hugsað
fyrirfram um, að taka á móti þeim; eða
er það nokkur móttaka, að fleygja þeim
inn í eitthvert „pakkhúsu, í seglabunka,
eða hroðarusl, þar sem enginn getur hvílt
sig? Svo lenda þeir í fylliríinu, sem er
það óumflýjanlegatakmark fyrir þess kon-
ar æfi. Útgerðarmennirnir standa, eins
og vindþurrir beinasnar, vifcandi hvorkií
þenna heim né annan; allar götur eru
fullar af óhljóðura, bölvi og ragni, bar-
smíðum og hnífastingjum, og lífshætta
fyrir hvern mann, sem ganga þarf. (I
nótt voru níu þannig „pantaðir“ o: narr-
aðir, Norðmenn, látnir i „tukthúsiðu, til
heiðurs fyrir útgerðarmennina, sem áttu
að taka á móti þeim).
Þannig er fyrsti „innflutningurinn“
hingað til lands.
Hversu mikil skömm, og svívirðing,
þetta sé fyrir höfuðstaðinn, og þjóðina,
þarf ekki að skyra hér.
25. febrúar ’05.
Hrólfur.
Maður varð úti.
Vinnuraaður frá Hólmavík í Steingrímsfirði,
Ragnar Jónsson að nafni, lagði af stað frá heimili
sínu seint i janúarmánuði, og ætlaði suður í
Reykhólasveit, en varð úti á þeirri leið, og var
ófundinn, er síðast fréctist.
Verðlagsskrár-meðalalin,
sem gildir frá 16. maí þ. á. til jafnlengdar
1906, er samkvæmt verðlagsskránum, sem hér
segir:
I Austur-Skaptafellssýslu .... 46 aur.
„ Yestur-Skaptafellssýslu . ... 42 —
„ Vestmanneyjum...................50 —
„ Rangárvallasýslu................47 —
„ Árnessýslu.....................; 49 —
„ Gullbr. og Kjósarsýslu og
í Reykjavik................58 -
„ Borgarijarðarsýslu..............56 —
„ Mýrasýslu.......................57 —
„ Snæfellsness og Hnappadalssýslu . 68 —
„ Dalasýslu.......................64 —
„ Barðastrandarsýslu..............60 -r-
„ ísafj.sýslu og kaupstað .... 60 —
„ Strandasýslu....................52 —
„ Húnavatnssýslu..................46 —
„ Skagafjarðarsýslu...............52 —
„ Eyjafj.sýslu og Akureyrarkaupstað . 52 —
„ Þingeyjarsýslu .....................53 —
„ Norður-Múlasýslu og á Seyðisfirði. 59 —
„ Suður-Múlasýslu.................63 —
Skipstrand.
Gufuskipið „Scandia11, fermt trjávið og kolum