Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 22.03.1905, Blaðsíða 1

Verð árgangsins (minnst
£2 arkir) 3 kr. 50 awr.;
erlendis 4 kr. 50 aur., og
í Ameríku doll.: 1.50.
Borgist fyrir júnímán-
aiarlok.
ÞJÓÐVILJINN.
- -|= Nítjándi áröanöttb. =| =—
4-8^1= RITSTJÓBI: SKÚLI IEOKODDSEK. -
I Uppsögn skrifleg, égild
i nema komin sé til útgef-
\ anda fyrir 30. dag júni-
mánaðar, og kaupandi
samhliða wppsögninni
borgi skuld sína fyrir
blaðið.
M 12.
Bessastöðum, 22. mabz.
19 0 5.
fifna og lldavelar
selnr
Ipristjdn gorgrímsson.
Réttlætistilfinning ráðherrans.
Stór-hneixlanleg réttarrannsókn.
Eins og getið var í 33. nr. „Þjóðv.u
f. á., tilkynnti sýslumaðnr Lárus H.
Bjarnason, „dánumaðura í Stykkishólmi,
hreppsnefndinni í Neshreppi innan Enn-
is 13. apríl f. á., að sakamálsrannsókn
yrði hafin gegn henni, þar sem hún hefði
sent tvær gjafsókna-beiðnir til amtmanns,
í stað þess að senda þær fyrst til „dánu-
mannsins", og láta hann koma þeim til
amstins.
Engum heilvita manni á öllu landinu
duldist, að hór var alls eigi um neitt
lagabrot af hálfu hreppsnefndarinnar að
ræða, og var því eigi annað sýnilegt, en
að „dánumaður“ hefði gjörzt brotlegur
gegn 131. gr. hegningarlaganna, er lætur
það varða embætt.ismissi, eða jafn vel
betrunarhússvinnu, ef embættismaður á-
lyktar sakamálsrannsókn gegn manni,
sem hann veit, að er saklaus,
Oddviti hreppsnefndarinnar, síra Helgi
Arnason í Olafsvík, krafðist. því 29. júni
f. á., að hafin yrði rannsókn gegn téðum
„dánumanni“, svo að gengið yrði úr
skugga um, hvort athæfi hans væri ekki
saknæmt, samkvæmt nefndri grein hegn-
ingarlaganna.
Auðvitað er það helgasta skylda hverr-
ar st.jórnar, að gæta þess, að réttvísinni
sé hlutdrægnislaust fram fylgt í landinu,
jafnt er vinir, sem mótstöðumenn stjórn-
arinnar, eiga hlut að máli, og mátti því
ætla, að stjórnin yrði eigi sein á sér, að
láta rannsaka athæfi „dánumannsinsu,
þar sem rétti saklausra manna var jain
stórum misboðið.
En þetta fór á annan veg; „dánu-
manniu var að vísu skipað, að gera ekki
alvöru úr þessari heimskulegu sakamáls-
rannsóknarhótun sinni; en rannsókn á at-
hœfi sjálfs hans fékkst ekki, enda þótt mjög
þung hegning lægi við, ef sannazt hefði,
að bréf hans frá 13. apríl f. á. hefði eigi
verið sprottið af fákunnáttugjhans, eður
stöku skilningsleysi.
Þarna sýndi sig dável verndin gegn
embættisvaldinu, sem alþýða má vænta,
meðan núverandi ráðiierra fer með völdin.
Og svo kemur nú síðari þátturinn,
sem sýnir þetta enn Ijósar, og eigi er
síður mjög eptirtektaverður.
Nefndur „dánumaður“ byrjar á siðastl.
hausti hégómlega rannsókn gegn hrepps-
nefndinni í ofan nefndum hreppi, út. af
innheimtu á lireppsfó, og hreppsnefndar-
mennirnir, sem eðlilega — ept.ir þvi, sem
á undan var gengið — bera litið traust
til „dánumannsinsw krefjast þess þá, að
hann víki dómarasæti, þar sem hann hafi
sýnt þeim óvildarhuga með þvi, að á-
lykta sakamálsrannsókn gegn þeim, ,,þó
að honum væri með öllu alkunnugt um,
að þeir væru saklausiru.
Mennirnir segja þetta blátt áfram,
eins og þeir meina, því að þeim skilst
eðlilega ekki, að „dánumaðuru, löglesinn
maðurinD, hafi verið svo nauða fákunn-
andi, að hann hafi ekki vitað, hvað hann
gerði, er hann ályktaði sakamálsrann-
sóknina gegn þeim 13. april f. á.; og þó
að löglærður maður mynui hafa hagað
orðum sínum öðru vísi, og náð þó sama
takmarkinu, að fá hrundið „dánumanniu
úr dómarasæti í rannsóknmni, þá þarf
sannarlega býsna háar hugmyndir um
tign embættisvaldsins, til þess að hugsa
sér, að fá komið fram ábyrgð gegn hrepps-
nefndarmönnunum, eptir 102. gr. hegn-
ingarlaganna*, út af öðru eins, eins og
framkomu „dánuma,nnsinsu gegn þeim var
háttað.
En hvað gerir nú ráðherrann, — hann,
sem vanrækt hafði, að gegna þeirri skyldu
sinni, að láta rannsaka athæfi „dánu-
mannsins11 gegn hreppsnefndarmönnun-
um, þegar þeim var hótað sakamálsrann-
sókn saklausum?
Jú, nú er hann svo tilfinninganæmur,
er honum virðist embættistign mágssíns
vera. misboðið, að lögfræðingur úr íteykja-
vík er, með ærnum kostnaði, látinn vera.
vikunum saman vestur á Snæfellsnesi, til
þess að elta hreppsnefndarmennina með
sakamálsrannsókn, og taka skýrslu um
lífsferil þeirra, sem glæpamanna**.
Béttvísin, sem speglar sig í þessu
háttalagi ráöherrans, er vissulega dæma-
fá, og aumkunnarverður er hann óneitan-
lega í meira lagi, ráðherrann, að hafa
látið „dánumanninnu teyma. sig jafn
greinilega út í ógöngurnar.
Má liann sannarlega vara sig á þeirn
*) i 02. gr. begningarlaganna lætur það varða
fangelsi, eða sektum, að vaða upp á embættis-
mann með smánunum, skammaxyrðum, eða öðr-
um meiðandi orðum, þegar hann er að gegna em-
keetti sínu, eða út af því. —
Hreppsnefndarmennirnir, sem rann-
sóknin|beinist á móti, eru: Alexander járnsmiður
Válentínsson i Olafsvik, Bjarni bóndi Sigurðsson
á Völlum og Sigufbjörn Guðleifsson í ÖlafBvík.—
Sira Tlelgi er og sakaður um, að hafa hripað upp-
kast-ið að þessum móðgunarorðumfþ um „dánu-
manninn“, eptir beiðni nefndarmanna; en því
miður er það merkilega „document11 glatað.
vini sinum, og sýna sig kjarkmeiri gegn
honum, en raun er á orðin.
TÍT ÚIÖ Jtici.
Til viðbótar útlendu fréttunum i sið-
asta nr. blaðsins, skal þessara tíðinda
getið:
Danmörk. Nýi forsætisráðherraDn,
Christensen-Stadil, sem jafn framt er her-
málaráðherra, hefir farið fram á, að verja
noegi til annara hernaðar-útgjalda þvi, sem
sparast kunni af einhverri fjáveitingu til
hersins, og á sú regla að gilda í 3 ár,
frá 1. april næstk. — Þetta þykir „vinstri-
íiokk fólksþingsins4 sama, sem þingið af-
salí sér lögmætu atkvæði sínu um alit
það fé, er til hermála er veitt, og hafa.
því spunnizt harðar rimmur, útaftillögu
þessari, enda stendur þettanýja ráðaneyti
þegar svo völtum fæti, að það hefir orðið
að njóta styrks hægrimanna, til þess að
koma fram í fólksþinginu vilja sinum í
hermálum, og er því að líkindum óhætt
að spá því, að ráðaneyti þetta verði ekki
mjög langlíft. — —- —
Noregur og Svípjóð. Norska ráðaneyt-
ið hefir eigi orðið á eitt mál sátt um það,
hvað gera skuli i konsúlamálinu; vildu
sumir ráðherrarnir, einkum Michelsen, sam-
þykkja lög um skipun sórstakra norskra
konsiíla, og Deyta þess, að konungur hef-
ir að eins frestandi neitunarvald, en á
hinn bóginn vildi Hagerup, forsætisráð-
herra, o. fl, leita samninga við Svia um
full&n skilnað ríkjanDa í bróðerni, og þá
stefnu telur skálda-kongurinn Björnson
nvi hollasta, en telur sjálfsagt, að rikin
geri siðan bandalag með sér, til sóknar
og varnar. ef útlendum óvinum sé að
mæta.
Þessi ágreiningur ráðherranna leiddi
til þess, að 28. febr. beiddust tveir ráð-
herrar, Michelsen og Schöning, lausnar frá
ráðherrastörfum, og varð þá niðurstaðan
sú, að Hagerup beiadist lausnar fyrir
ráðaneytið i heikj sinni, enda hafði krón-
prinzinn, er nú hefir konungsvöldin á
hendi, og situr í Kristjaníu, birt ávarp,
án tilhlutunar ráðaneytisins, þar sem hann
heldnr mjög eindregið fram skoðun 8vía-
stjórnar í konsúlamálinu, og mælist það
afar-ílla fyrir. — Nýtt ráðaneyti var þó
enn eigi skipað, er síðast fréttist, heldur
hafði Hagerup’s-ráðaneytið lofað, að hafa
ráðherrastörfin fyrst um sinn á hendi.
Gustaf Adolph, sænski prinzinn, hefir
ný skeð fastnað sér Margréti Victoríu,
bróðurdóttur Játvarðar konungs, dóttur
hertogans af Connaught. — Þau kynntust
í vetur suður í Cairo, á dansleik í höll
kedívans í Egyptalandi, og láta því er-
lend blöð, sem ástir hafi ráðið, og er það