Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 27.05.1905, Blaðsíða 1

Terð árganqsins (minnst
52 arkir) 3 kr. 50 aur.;
erlendis 4 kr. 50 aur., og
i Ameríku doll.: 1.50.
Borqist fyrir júnímám-
a larlok.
ÞJÓÐ VILJINN.
~|= NÍTJÁNDI ÁEGANGltJB. =| -
—.* —Sr«|= JRITSTJÓRI: SKÚLI THOKODDSEN. =|aosg—
I U'ppsögn skrifleg, ógild
\nema komin sé til útgef-
j anda fyrir 30. dag júní-
mánaðar, og kaupandi
samhliða uppsögninni
borgi skuld sína fyrir
blaðið.
M 22. II
Bessastöðum 27. maí.
19 0 5.
Ifna og ildavélar
selur
Jristjdn ftorgrímsson.
liísímamálið.
íRitlingur E. Hjörleifssonar).
I síðesta nr. blaðs vors var þess get-
ið, að ritstjóri Einar Hjörleifszon hefði
nýlega gefið út dálitinn ritling, til þess
að hnekkja ýmsum allra verstu ósann-
indunum, og blekkingunum, er svomjög
úir og grúir af i „ A.ndvarau-ritgjörð Jóns
Olafssonar, sem stjómarliðar hafa látið
sérprenta, og strá út meðal almennings.
Skal hér nánar minnst lítið eitt á efni
ritlings þessa.
Hr. Einar Hjörleifsson getur þess fyrst,
að nú sé fengin full vissa fyrir því, að
Marconí-íé\agið í Lundúnum sendi hing-
að mann í sumar, með ótakmörkuðu um-
boði, til að semja við alþingi, og minn-
ist síðan á tilboð félagsins, er ráðherrann
hefir í höndum.
Hr. E. Hj. hefir vitneskju sína í þessu
efni frá félaginu sjálfu, og sýnir fram á,
hve gífurlega rangt hr. Jón ólafsson
skýrir frá ýmsum atriðum tilboðsins, og
hversu hann þegir yfir ýmsu, er miklu
máli skiptir.
Hr. J. Ól. segir þannig, að loptskeyta-
sambandið hafi ekki átt að ná til Seyðis-
fjarðar, Akureyrar og ísafjarðar, og hafi
þó eptir tilboðinu, átt að kosta 982,130
kr.; en sannleikurinn er, að félagið hafði
hoðizt til jbess, að leggja talsíma til állra
þessara haupstaða, og var kostnaðurinn
við það innifalinn í ofan nefndum 932,130
kr.
Sömuleiðis þegir Jón Ól. yfir því, að
félagið hafði í bréfi til ráðherrans, dags.
3. sept. 1904, tekið það sterklega fram,
að það sé samningsatriði, hfort það ekki
færi Defnda upphæð töluvert niður, tjáist
vera því ókunnugt, livað flutningur á efni
o fl. kosti, og hafi það því tiltekið svo
hátt verð, að séð verði nokkurn veginn
við öllu, sem fyrir geti komið.
En í stað þess að leita frekari samn-
inga við félagið, hirðir ráðherrann ekkert
um, að gefa félaginu þær upplýsingar,
sem það segir sig vanta, eö kastar sér
í arma norræna ritsimafélagsins, án þess
að grennslast neitt eptir, hvað Marconí-
félagið kynni að vilja færa Verðið langt
niður. „Milndi nökkur heilvita maður
hafa farið svo að, ef hann hefði verið að
semja fyrir sjálfan sig?u spyr hr. E. Hjörl.
— En „nú var verið að semja fyrir ís-
lenzka fátæklinga, sem ekki voru líkleg-
: ir, til að geta borið hönd fyrir höfuð sér.
Það gerir allan muninn“.
Þá sýnir hr. Einar Rjörteifsson enn
fremur fram á, hversu Jön Olafsson skýr-
j ir rangt frá, að því er rehsturskostnaðinn
| við loptritasambandið snertir. — Jón Ól.
i telur hann árlega 103,320 kr., með 16
stunda vinnutíma á sólarhring, en gleym-
ir að geta þess, að þar er miðað við ensk
vinnulaun, sem eru miklu hærri en vinnu-
laun hér á iandi, eins og hann líka lætur
þess ógetið, að félagið hafði jafn framt
gert áætlun um reksturskosínaðinn, ef
vinnutíminn væri að eins 8 tímar á sól-
arhring, og spöruðust þá 37,880 kr. á ári.
Hr. E. Hj. kemst því að þeirri niður-
stöðu, að reksturekostnaðurinn myndi að
eins nema 32,260 kr. á ári, í siað 103,320
kr., sem Jón Ól. telur hann(!)
Að því er viðhaldskostnaðinn snertir,
sem félagið hafði stungið upp á 47,466
kr. árlega, sýnir hr. E. Hj. einnig fram
á, að Jón Ól. dylji almenning sannleik-
ans, þar sem hann geti þess eigi, að fé-
lagið nefnir þessa upphæð, sem fyrsta
boð, ef það eigi að ábyrgjast viðhaldið,
þar sem það sé gjörsrmlega ókunnugt
veðráttu, og öðrum eðlisháttum landsins.
Hr. E. Hj. bendir siðan á, hve ósenni-
legt það sé, að stjórnarandstæðingar hafi
átt betri kost á því, að fá gott tilboð
hjá Marconi-félaginu, en sjálfur ráðherr-
ann, og kemst því að þeirri eðlilegu nið- I
urstöðu, að ráðherrann hafi ekkert viljað
við það semja, og fer hann um þetta svo
felldum orðum:
„Eáðherrann heiir ekki viljað semja
við Marconí-félagið, þó að það byði oss
margt'alt betri kosti, en Ritsímafélagið,
ekki viljað semja við það með neinu móti.
Hvernig í ósköpunum getur á því
staðið? munu menn spyrja.
Hvernig skyldi standa á því? Af
hverju skyldi það koma öðru, en sleikju-
skapnum við danska valdið. Þeir vildu
ekki láta símalagninguna hingað ganga
úr greipum Ritsimafélagsins norræna.
Og fyrir þá sök vildi ráðherra vor
það heldur ekki.
Auðvitað er það gott, að vera í góðri
i vináttu við Dani. Auðvitað er það gott,
i að ráðherra vorum sé vel fagnað í Kaup-
mannahöfn.
En vilja islenzkir bændur, og fiski-
menn, að landssjóður borgi fyrir það
mörg hundruð þúsund krónur?“
Þá sýnir hr. Einar Hjörleifsson enn
fremur mjög glögglega fram á, að rit-
simasamningur ráðherrans við norræna
fréttaþráðarfélagið fer í algjörðan bága
við ákvæði fjárlaganna, þar sem þingið
krafðist þess, að komið yrði á hraðskeyta-
sambandi, milli útlanda og íslands, beint
til Reykjavíkur, og þaðan til þriggja
kaupstaðanna, fyrir að eins 35 þús. kr.
j árlega í 20 ár, í stað þess er ráðherrann
ver allri þessari upphæð til þess eins, að
koma sæsíma frá útlöndum til Austfjarða,
og leggur landinu þar á ofan á herðar
stórkostlegan kostnað til lagningar, rekst-
urs og viðhalds landsima. — Til frekari
skýringar þessu atriði, tekur hr. E. Hj.
einnig upp í ritgjörðina kafia ixr mjög
Ijósri grein um þetta efni, eptir yfirdóm-
ara Jön Jensson.
Að lokum minnist hr. E. Hj. á þá
kenningu stjórnarblaðsritstjórans, hr. Jóns
Ólafssonar, að alþingi sé bundið við rit-
símasamninginn, og telur það gífurlegasta
hneixli, og vott um mestu óskammfeilni,
að bera slíkar kenningar á borð fyrir al-
menning.
Telur hann það glæpsamlegt, að reyna
að telja þjóðinni trú um, að þingið ætti
ekki að eiga kost á, að vera i ráðum um
fjárveitÍDgu, er ætla má, að nemi meira,
en l1/^ miij. kr. á tveimur næstu áratug-
um, eptir ritsímasamningi ráðlierrans.
Um þetta atriði kemst hr. Einar Hjö: -
leifsson, meðal annars, þannig að orði:
„Þessar kenningar eru svo stórhættu-
legar, og svo stórsvívirðilegar í stjórn-
frjálsu landi, að hér verður hver ærlegur
Islendingur að risa í móti og segja:
Nú er oss of mikið boðið. Þetta þoÞ
um vér ekki!
Ráðherrann hefir ekki einu sinni þá
afsökun, þegar hann er, að fornspurðu al-
þingi og þvert á móti fjárlögum, að skuld-
binda oss til að leggja fram mörg hundruð
þúsunda, að hann hefði ekki getað kom-
izt að betri kjörum fyrir oss. Hann hefði
getað komizt að þeim miklu, miklu betri.
Þingið hefir ekki þá afsökun, að það
geti ekki komist að betri kjörum í sum-
ar, þegar það fer að ræða málið. Það
getur komist að þeim miklu, miklu betri.
Samt ætti þingið að vera fyrir fram
bundið! Það ætti að vera fyrir fram
skuldbundið til að ganga að þeim fjár-
framlögum, sem gerð eru beint á móti
tilætlun þess og beint á móti lögum þess.
Þetta væri einveldi. Ótaknarkað, ó-
mótmælanlegt einveldi yfir peningum
landsmanna.
Hefir þá öll vor sjálfstjórnarbarátta
vcrið i því skyni háð, að vér skyldum
geta komið á einveldi hér á landi?
Hér á ekki eingöngu að tefla um
mörg hundruð þúsund krónur fyrir ver-
aldarinnar fámennustu og fátækustu
menntaþjóð.
Hér er um annað enn meira að tefla.
Hér er að tefla um frelsi þjóðarinnar.
Þeir menn, sem halda því fram, að
ráðherra vor geti skuldbundið þingið með