Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 15.06.1905, Page 1

Terð nrgangsins (minntt
$2 arkir) 3 kr. SO aur.;
erlendis 4 kr. 50 aur., og
i Ameríku doU.: 1.50.
Borgist fyrir júnímán-
aiarlok.
ÞJOÐVILJINN.
- '|= Nítjándi áköangdb. =|-...—
-<■—&ca|= RIT8TJÓBI: SKÚLI THORODDSEN. =|»<«g—»—
Vppg'ógn skrifleg, ógHd
nema komin sé til útgef-
anda fyrir 30. dag júní-
mánaðar, og kaupandi
samhliða uppsögninni
borgi skuld sína fyrir
blaðið.
M 25.
Bkssastöðdm. 15. JÚNÍ.
19 0 5.
Ifna og ildavélar
seltix*
Iristjdn gorgrímsson.
Fátækralaga-frumvarpið.
í 14. nr. „Þjóðv.“ var stuttlega getið
fátækralaga-frumvarpsins, er fátækramála-
nefndin hefir samið, og lagt verður fyrir
alþingi í sumar, og skal hér nú getið
nokkurra nýmæla, sem í frumvarpi þessu
eru.
I I. kafla frumvarpsins (1.—80. gr.)
ræðir um framfœrsluskyldu, er á einstök-
um mönnum hvílir, og eru þau ákvæði
í flestum atriðum samhljóða núgildandi
lögum, eða réttarvenju, eða miða til þess,
að gera þau skýrari. — Framfærsla barna,
sem slíkra, vill þó nefndin, að nái til 15
ára aldurs, og gildir það einnig um kjör-
foreldri, að því er kiörbörn þeirra snert-
ir. — Nefndinni þykir og rétt, að stjúp-
faðir hafi sömu framfærsluskyldu, að því
er snertir sérbörn konu hans, sem fædd
eru á undan hjónabandi þeirra, og að
stjúpan hafi sömu skyldu gágnvart skil-
getnum sérbörnum manns síns. — Frænda-
framfæri vill nefndin nema úr lögum,
svo að foreldrar séu að eins skyldir að
annast börn sín, og börnin foreldra, en
eigi fiarskyldari ættmenn.
Að því er hjúaframfærslu snertir, eru
það nýmæli, sem nefndin kemur fram
með, að húsbóndi skuli aldrei skyldur til
þess, að ala siúkt hjú sitt lengur, en í 6
mánuði þritugnætta, en geti á hinn bóg-
inn verið skyldur til þann tímann að
kosta sjúkdómslegu þess utan heimilis,
eða á spítala, að nokkru leyti, og þó svo>
að hann leggi eigi fram yfir 70 aura um
sólarhringinn.
I II. kafla frumvarpsins (81.—45. gr.)
eru ákvæði um framfœrslu sveitina, og legg-
ur meiri hluti nefndarinnar það til, að
menn vinni sér sveit þar, sem þeir hafa
dvalið tvö ár samfleytt, eptir 16 ára ald-
ur, en þó svo, að þeirri sveit, sem mað-
ur á, er hann er 75 ára að aldri, heldur
hann síðar.
Minni hluti nefndarinnar (hr. Guðjón
Guðlaugssón) vill á hinn bóginn, að mað-
ur vinni sér sveit þar, „sem hann eptir
16 ára aldur hafi dvalið lengst, enda ekki
styttri tíma, en 10 ár samtals .... enda
hafi hann eigi þegið sveitarstyrk á næstu
6 árunum þar á undan“.
Þá er III. kafíi frumvarpsins (46.—
53. gr.) um það, hvernir/ haqa skuli styrk-
veitingu, og er þár meðal annars, bannað,
að hafa undirboð á framfærslu þurfalings;
svo sem viða mun hafa tíðkast.
í IV. kafla frumvarpsins 54.—63.gr.)
eru ákvæði um vald sveitarstjórnar yfir
þurfamönnum, og eru þau að mestuleyti
samhljóða ákvæðum núgildandi laga. —
Þó er ókveðið, að eigi skuli skoða
sem eiginlegan sveitarstyrk: greptrunar-
kostnað, né heldur kennslukaup fyrir barn
í barnaskóla, eða hjá farkennara, eða gjald
fyrir nauðsynlegar bækur, og önnur
kennslu-áhöld, handa barninu, og sviptir
slikur styrkur engan mann borgeralegum
réttindum hans að neinu leyti, enda ætl.
ast nefndin eigi til, að krafizt verði end-
urgjalds á honum, hvorki hjá framfærslu-
manni, né öðrum sveitarfélögum.
En þó að nefndÍD láti sér þannig eink-
ar annt um menntun æsku lýðsins, sem
skyit er, og beri virðingarverða umönn.
un fyrir dauðu skrokkunum, þá verður
eigi sagt, að hún láti sér fyllilega eins
annt um hina lifandi, þar sem hún tekur
þvert fyrir, að láta læknishjálp sæta sömu
kjörum, og fer hún um það svo felldum
orðum:
„Aptur á móti hefir nefndinni eigi
þótt ástæða, til að leggja það til, að
læknishjálp væri látin sæta sömu kjörum,
þvi að nú mun það mjög sjaldan koma
fyrir, að maður þurfi að leita fátækra-
styrks einungis vegna þess, að hann geti
eigi á annan hátt fengið læknishjálp, eða
meðul, og munu þar til hjálpa einstakir
menn. Slíka liknarstarfsemi vill nefnd-
in ekki hindra“.
Mikil er samvizkusemi nefndarinnar
í þessari grein(!) En skyldi ekki líkn-
arstarfsemin, sem nefndin ber svo mjög
fyrir brjósti, hafa getað fundið sér nóg
verksvið, þótt nefndin hefði tekið aðra
stefnu í þessu máli? Ekki trúum vér
öðru. — Líknarstarfsemin, sem nefndin
telur sjúka menn eiga svo greiðan aðgang
að, mun og víða meiri í orði, en á borði,
og í sumum tilfellum gjörsamlega leyna
sér.
Að því er snertir öreiga giptingarnar
vill nefndin að eins gera það að skilyrði,
að hvorugt brúðhjónanna hafi af sveit
þegið síðustu 5 árin, nema styrkurinn sé
endurgoldinn, eða framfærslusveit brúð-
gumans lýsi yfir þvi, að þeim sé heimilt,
að ganga í hjónabandið.
Þá er Y. kafli frumvarpsins (64.—77.
gr.), er ræðir um viðskipti sveitarstjóma,
og er þar, meðal annars, ákveðið að dval-
arsveit geti að eins krafizt ondurgjalds á
2/s hlutum af styrk veittum utansveitar-
manni, og aldrei, að því er kennslueyri,
eða greptrunar kostnað, snertir, og er
þetta í líkingu við ákvæði danskra og
norskra fátækralaga. — Telur nefndin
líklegt, að dvalarsveitin gæti meiri spar-
semi í styrkveitingum til utansveitar-
manna, en ella, ef hún á sjálf að bera
nokkurn hluta kostnaðarins, og er það að
vísu nokkuð vafasamt.
Að því er flutning þurfamanna snert-
ir, setur 70. gr. frumvarpsins þessi skil-
yrði: „Nú hefir maður, sem framfærslu-
rétt á annars staðar, þegið 100 kr., eða
meira, í dvalarsveit sinni, og bersýnilegt
er, að hann er kominn á stöðugt sveitar-
framfæri, og hefir þá dvalasveit hans og
framfærslusveit, hvor um sig rétt til, að
krefjast þess, að hann sé fluttur fátækra-
flutningi á framfærslusveit sínau.
Um framkvæmd þurfamannaflutnings-
ins segir og: „þurfamenn skal flytja svo
beina leið, sem verður“, og ber dvalar-
sveit a/3, en framfærslusveit 2/g, kostnað-
arins, og telst hann eigi, sem sveitar-
styrkur
Þá er og í þessum kafla ýms ákvæði,
er miða til þess, að aptra því, að sveitar-
stjómir dragi um of að svara bréfum, er
snerta sveitar framfæri, eða sýDÍ gjald-
tregðu, að því er greiðslu veitts sveitar-
styrks snertir, og er slíkra ákvæða naum-
ast nein vanþörf, jafn mikið eins og ýms-
ar hreppsnefndirnar hafa haft á samvizk-
unni í þessu efni.
í VI. kafla frumvarpsins (78. —79. gr)
ræðir um sérstákan styrk úr landssjóði í
einstökum tilfellum, og munu þau ákvæði
óefað mælast mjög vel fyrir, þar sem hér
er um alveg sérstök atvik að ræða, er
opt hafa bakað sveitarfélögunum lítt bæri-
legan kostnað.
Þar er ákveðið, að ef þurfalingur fer,
eptir læknisráði á sjúkrahús — annað,
en holdsveikraspitala — skuli landssjóð-
ur greiða þann hluta kostnaðarins, er fer
fram úr 150 kr. á ári. — Sömuleiðis
greiðir landssjóður styrk, sem þurfamönn-
um er veittur erlendis, og flutningskostn-
að þeirra, að svo miklu leyti sem styrk-
urinn fer fram úr 100 kr. á ári.
Loks er VII. kaflinn 80.—81. gr.) um
lög, sem úr gildi verða numin o. s. frv.
Enda þótt ágreiningur verði að sjálf-
sögðu um ýmsar af tillögum nefndarinn-
ar, virðast margar af breytingunum þó
yfir höfuð horfa til stórra bóta.
Trúlegast er, að lang-mestur verði á*
greiningurinn, að því er sveitfestis-ákvæð*
ið snertir, enda er þar úr vöndu að ráða,
þar sem hagur kaupstaðanna, og sjávar*
héraðaDna, er annars vegar, en landssveit-
anna á hina hliðina, því að tíðast hefir
það gengið svo til þessa, að menn hafa
þyrpzt til sjávarins, þegar þar hefir vel
árað, en sveitirnar fengið margan slæm-
an skellinn, þegar sjórinn brást um lengri
tima.