Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 17.04.1907, Blaðsíða 2

66
Þjóðviljinn.
XXI., 17.
Bækur.
Páll Jónsson ljóðrnæli.
Akureyri 1905, VIII+
J93 bls. 8 blaða brot.
Þetta eru yfirlætislaus ljóð, óbrotin,
Ijós og innileg. Höfundurinn hefir ekki
staðið í neinum stórræðum og hann hefir
haft hljótt um sig um dagana. Þó er
nafn hans þekkt um allt land, því að
sumt, af þessum ljóðmælum hefir verið
birt áður og auk þess hefir hann gefið
út ýms önnur skáldrit. En þótt hann
hafi í engum stórræðum staðið, þá má
þó sjá af ]jóðum hans, að einkunnarorð
bókarinnar eiga engu síður heima á hon-
um en öðrum:
Gegnum sæ'u, sorg og voða,
sumardýrð og vetrarþraut,
myrkur, húm og morgunroðaj
mörkuð er css lífsins braut.
T'itLjóðlist Páls gengur ekki á háhæluðum
skóm, til þess að sýnast meiri en hún er.
Hann reynir ekki að fá á 9Íg spekings-
orð með því að vera myrkur í máli, en
segir blátt áfram frá sorgum sínum og
Við lóukliðinn
og lækjarniðinn
jeg hlýddi á ástarorð af meyjar tungu.
Með þessum hætti lýsir hann æsku-
sælu sinni, en þetta er lýsing sorgarinn-
ar, sem heldur vöku fyrir honum:
Bak við liggur ónýt æfi,
eyddir kraptar, voðanótt,
sviknar tryggðir, sviknar vonir,
svikin trú á eigin þrótt.
Og æfisögu manna segir hann með
þessum orðum:
Að hryggjast og gleðjast hér um fáa daga,
að heilsast og kveðjast. — Það er lífsins
saga.
Þetta eru ]jós dæmi þess, hve látlaust
orðaval hans er og ljóst og hve króka-
laust hann vekur samúð loísarans.
Auðvitað er margt i bó’kinni, sem vel
hefði mátt liggja kyrrt í skrifborðsskúff-
unni, eins og í öllum ljóðabókum, en svo
mörg faJleg kvæði eru í bókinni, að hik-
laust má telja íslenzkum bókmenntum
það til góðs, að hún var gefin út. Af
þessum kvæðum neÍDÍ jeg, af handahófi,
„fossinn og eikina“, bls. 5, „náfregn“ bls.
42, „rósirnar“ bls. 12 og „eptirmæli eptir
Bernharð LaxdaP.
Málið hjá Páli er látlaust og lýtalaust.
Kveðandin er íburðar]au9, en víðast hvar
rétt. Þó koma fyrir gallar á stuðlasetn-
ing, helzt ofmargir stuðlar. T. d. á bls. 61.
Degi hallar, dali alla
dimmblá fyllir hitamóða;
austur fjalla efstu hjalla
enn þá ^yllir sólin yóða
Hér er dýrt kveðið og vel kveðið, en
g-in í seinustu línunni eru aukastuðlar
og fer mjög illa á því í svo stuttri ljóð-
línu. A bls. 6 vantar höfuðstaf, þar er:
Og fossinn söng um storð og straum,
hann söng ura ást og Fieyjn.
St og eru engir Ijóðstafir i íslenzku.
En nóg dæmi má nefna þess, að hann
kann að kveða vel. Hér er eitt:
Gleymist liríðin hörð og ströng
í hreina, þýða blænum,
við hinn blíða sumar söng
og sól á hlíðum grænum.
Annað dæmi er sextánmælt vísa á
bls. 61.
Enn má geta þess, að Páll getur ver-
ið meinfyndinn. Það sýnir vísa hans um
þegnskylduna á bls. 85:
0, hve margur yrði sæll
og elska mundi landið heitt,
mætti’ hann vera mánuð þræll
og moka skít fyrir ekki neitt.
Og þá ekki síður vísan um gaddavír-
inD bls. 91:
Enn þá hefir alþing sýnt
það elski sÍDa móður hlýtt!
Það liefir hana þyrni krýnt
| og þungum gaddasvipum hýtt.
Frágangur er allur góður og bókin
er yfir höfuð hin eigulegasta.
Saga um Volsungarne, norsk
þýðing á VölsuDgasögu eptir
Torlew Hannaas, Oslo 1907.
184 bls. i 8 bl. br.
A blaðsíðu í vinstri liendi er islenzk-
an, prentuð eptir útgáfu Sophus Bugge,
en þýðingin á biaðsiðu i hægri headi.
Torlew Hannaas hefir ferðast hér á landi
og talar vel islenzku. Hefir hann og
lagt stund á íslenzku og forn fræðí Norð-
urlanda. Má og sjá þess ljós merki á
þýðingunni, að hann er vel að sér í báð-
um málunura.
Hann er maður frjálslyndur og einn
þeirra manna, sem vildi að Noregur yrði
þjóðveldi, en eigi konungsríki. Hann er
og ákafur fylgismaður norskunnar og vill
að hún sé einvöld í landinu, en vill byggja
út hinni afbökuðu dönsku, sem hefir fylgt
Austmönnum eins og apturganga frá þræl-
j dómsöldum þeirra. Þorleifur fer og allra
j manna bezt með móðurmál sitt.
Jeg set hér til sanninda lítið sýnis-
j horn:
| Málrúnar skaltu kunna,
! ef þú vilt, at mangi þér
j heiptum gjaldi harm;
þær um vindr,
þær um vefr,
þær um setr allar saman
Iá þvi þingi,
er þjóðir skulu
i í fulla dóma fara.
í
! Maalruner skal du kunna,
j
I um ingen skal koma
j og lona deg harm með hat.
i Daim vind du,
1 7
deim vev du,
deim set du isaman
paa tinget, der folk
torpast i hop
og fer tll fullsette domar.
,Islaruls IPallí:4 náði nýlega fjór-
um botnvörpimgum og fór með þá til
Reykjavíkur. Voru tveir þeirra enskir,
en tveir voru þýzkir. Englendingarnir
játuðu brof sitt og gengust undir að borga
j 1000 kr. í sekt hvor þeirra og missa afla
og veiðarfæri. En Þjóðverjarnir létu dóm
ganga í sínum málum og þrættu fyrir
brot sin. Dómur féll á þá leið, að annar
varð að borga 600 kr. í sekt, en hélt afla
og veiðarfærum, fyrir þá sök, að ekki
voru nægar sannanir fyrir því, að hann
hefði veitt i landhelgi. Hinum var gerð
1200 kr. sekt og afli og veiðarfæri gert
upptækt.
Menn henda mjög gaman að ræðis-
manni Þjóðverja, ThomseD kaupmanni,
fyrir það, hversu fast hann sótti það, að
landið yrði hlutræningi fyrir þessum
þýzku sökudólgum. Það var og broslogt,
er hann hélt að einkennisbúnÍDgurinn
veitti sér einhver sérréttindi gagnvart
dómstólnum, Eu það er íllt gaman að
hvetja útienda fiskimenn til að vefengja
leiðarbréf og skýlausar mælingar strand-
varnarmanDa. Stórþjóðir hafa eigi of-mik-
inn beyg af lögreglu smáþjóða, þótt lands-
menn reyui eigi sjálfir að ala á ofmetn-
aði þeirra.
Grundvellir ,Logréttu‘.
„Lögrétta“ hefir hingað til viljað kalla
viðtal þingmanna vorra við danska þing-
menn í sumar, sem leið, grundvoll undir
samningum um samband íslands og Dan-
merkur. En nú hefir hún fund'ð annan
grundvöll og er það „einiægur bróður
hugur milli beggja þjóðanna“.
Hún átelur landvarnarmenn fyrir það,
að þeir vilja eigi leika tveim skjöldum,
en krefjast einarðlega og undirhyggjulaust
fulls sjálfstæðis oss til handa. Slíkt tel-
ur hún hættulegt sínurn tvöfalda grund-
velli. Hún vill vara meDn við að stíga
niður úr tviskinnungnum.
En þessum grundvallartvískinnungi
mun þó svipa svo mikið til voríssins, að
hollara verði að reyná hann, áður en langt
er gengið út á hann. — „Ingólfur“ getur
þess i svari sínu til „Lögróttu1,, að Eirik-
ur Briem segi svö í æfisögu Jóns Sig-
urðssonar, að erlenda valdið korn hingað
í nafni friðarins á 13. öld, á 16. öld í
nafni trúarinnar og um miðja 19. öld í
nafni frelsisins. E*i vargurion hefirjafn-
an kastað sauðargærunni, þegar íslenzka
barnið var gengið honum i greipar.
Þessi fjórða sauðargæra, bröður hugar-
inn, verður naumast holdgróinn á honum.
Þeir bregða oss landvarnarmönnum
um tortryggni, stjómarsinnarnir. En vork-
unarlaust er þeim þó að vita að satt er
hið fornkveðna:
gáttir allai,
áðr gaDgi fram,
um skygnast skyli
og verða eigi svo trúgjarn að eiga frelsi
ættjarðar smnar undir
heiðríkum himni
hlœjandi herra.
,Reykjavikin‘ flutti á laugar-
daginn vnr langt svar til Sigurðar alþin.
Stefáussonar, út af rlkisráðssetunni. I næsta
blaði skulu til bráðabirgða talin helztu
munnskál])in i grein þessari. En vænt-
anlega mun Sigurður rekja sjálfur garn-
irnar úr henni, þegar ferð fellur, eptir að
hann hefir lesið haua.
r