Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 22.06.1907, Blaðsíða 1

VerS árgangsins (minns
60 arkir) 3 kr. 50 aur.;
erlendis 4 kr. 50 aur., og
í AmeríVw doll.: 1.50.
Borgist fyrir júnimán-
aöarlok.
ÞJÓÐVILJINN.
—. =|= TuTTIJGASTI OG FYRSTI ÁRGANGUB. =|' .=—
4—g*«d= RITSTJÓKI: SKÚLI THORODDSEN. =|Ma—>—
Uppsögn skrifleg, ögild
nema komið sé til út.gef-
anda fyrir 30. dag júní-
mánaðar, og kaupandi
samhliða uppsögninni
borgi skuld sína ýyrir
blaðið.
M 29.
Bessastöðum, 22. júní.
19 0 7.
fjfátnjggíng sveitabceja.
Það er viðvíkjandi lögum, um stofn-
un brunabótasjóðs fyrir sveitabæi, sem
jeg vildi fara um nokkrum orðum. Jeg
er á þeirri skoðun, að það sóu þörl lög,
og mikil nauðsyn, að slíkir brunabóta-
sjóðir séu stofnaðir í hverjum hreppi, sem
allra fyrst. En það mun þó víða ekki
vera svo létt að koma því í framkvæmd.
Hér í Önundarfirði hefir það verið reynt
tvívegis, en ekki tekist. Orsökin til þess
að ekki fókkzt nægur atkvæðafjöldi, var
sú, að kaupstaðarbúar eru ekki með mál-
inu; en eins og lögin ákveða, þarf meiri
hluti allra atkvæðisbærra manna að greiða
atkvæði með því á fundi, en þar sem
svona er strjál-byggt hérað eins og liér,
þá getur maður varla búizt. við, að allir
mæti á fundi, og eins og gengur er mis-
jafn áhugi hjá mönnum með málinu, og
geta verið til þess margar ástæður. Sum-
ir leiguliðar, sem láta málið afskiptalaust,
ef þeir hafa heyrt á landsdrottni sínum,
að hann só ekki með því, og aðrir, sem
ekki ná svo vel til landsdrottna sinna, sem
má ske eru í annari sýslu — til að heyra
álit þeirra, og þar sem kaupstaðir eru í
hreppum, getur þad varla verið mikið á-
hugamál kaupstaðarbúum, þar sem þá
vantar sjálfa brunabótasjóð, en verða að
bera aukin útgjöld við stofnun þessa. Jeg
þykist viss um, að það muni ganga víð-
ar erfitt, að hrinda þessu máli í fram-
kvæmd, þar sem eins stendur á og hér (að
kaupstaðarbúar eru nærri helmingur af
hreppsbúum). Jeg vildi stinga upp á, að
næsta þing gjörði dálitla breytingu við
þessi lög, og hún er sú, að þeir einir eigi
atkvæðis rótt í þessu máli, sem eru með
lögum skyldugir til að vátryggja hús sín,
og að húseigendur borgi sjálfir fyrstu
virðing, en ekki hreppssjóðir, og hinar
skyiduvirðingarnar á 10 ára fresti borg-
ist úr vátryggingarsjóðnum.
Ef þetta fengist breytt, þá só jeg ekki,
að það væri neitt gjörræði við aðra hrepps-
búa, þótt þeir fengju ekki að greiða at-
kvæði í þessu máli, þar sem ekkert yrði
þá greitt úr svoitasjóði, annað en lánað
þegar brynni, ef brunabótasjóðurinn hrykki
ekki til að borga það. Það getur verið,
að sumum þyki óviðfelldið að gjöra þess-
ar breytingar við lögin, svona strax, en
óviðkunnanlegra er það, að þegar ný lög
eru sanun fyrir jafn þýðingarmikið mál
og þetta, að þá sóu þau svo íllaúrgarði
gjörð, að þau standi málinu fyrirþrifum.
Jeg hefi líka heyrt nokkrar raddir, sem
óskað hefðu eptir, að öll eignin fengist
útborguð þegar brynni og að feugist hefði
vátryggðir innathúsmunir líka, ef menn
æsktu þess; en það veit jeg ekki hvort
væri nokkuð róttara. Jeg álít, bezt sé j
að fara varlega fyrst um sinn í því efni, [
en þegar fram líða stundir, ef brunabóta-
sjóðirnir stæðu sig vel, og menn væru á-
fram um það, hugsa jeg, að sú breyting
myndi fást.
Jeg ætla ekki að fara að rita langt
mál um þetta efni, því að jeg vona, að
allir sjái, að það er mjög þýðingar mik-
ið og nauðsynlegt fyrir þing og þjóð, að
styðja að efnalegu sjálfstæði bændastétt-
arinnar, og álít jeg þetta mál styðja tals-
vert að því; ef hægt verður að koma því
í kring, viðast. hvar á landinu.
Síra Sigurður Stefánsson í Vigur hef-
ir ritað um þetta mál í „ísafoldu og er
það góð ritgjörð að mörgu leyti, en ekki
get jeg samsinnt honum í því, að ekki
þurfi nema lítilfjörleg samtök til að stofna
svona brunabótasjóð í hverjum hreppi,
því að þar sem kauptún eru í hreppum,
álít jeg það vart mögulegt, nema lögun-
um væri breytt; hann talar líka um, að
það ætti ekki að líða annað ár, án þess
að þessir 10 hreppar, sem ákveðið er að
myndi eitt félag, komist á fót og það
væri gott, ef það yrði. Mór finnst eins
og hann vilji kenna bændunum um á-
hugaleysi í þessu efni, og það getur ver-
ið að það só rótt af honum, en ekki væri
það órétt af honum, að stuðla til að þessi
litla breyting við lögin kæmi á næsta
þingi.
Hjarðardal 29. maiz 1907.
Guðm. Bjarnason.
Ritsímaskeyti
til „Þjóðvú
K.höfn 11. júní kl. 4,85 e. h.
Frá Danmörku.
Koch justitsiarius í hæztarótti er lát-
inn.
Konungshjónin dönsku hafa fengið
liátíðlegar viðtökur í Lundúnum.
Keisarahjónin þýzku heimsækja Dan-
mörku í júlímánuði.
Frakkland.
Hallæri í vínyrkjuhéruðum á Suður-
frakklandi. Mannfjöldinn þyrpist saman
og gjörir óspektir. Bæjarfulltrúar leggja
niður völdin.
Veðurskeyti.
Norska stjórnin stingur upp á 6000
franka árstillagi fyrir veðursímskeyti frá
Islandi.
Frá Japan.
Uppþot í Japan út af atburðum i
San FraDcisco. Andstæðingum stjórnar-
innar fjölgar. Ákafar æsingar.
Oraníuríki
hefir verið veitt sjálfstjórn, á likan
hátt og Transwaal.
K.höfn 13. júní kl. ö1/^ e. h.
Konung shj ónin
fara í kvöld frá Lundúnum til Frakk-
lands.
V íny rkj auppþ o tið
á Frakklandi fer óðum vaxandi.
Morð.
Nálægt Gautaborg hefir bóndi verið
myrtur ásamt konu hans, stjúpdóttur og
börnum.
•EESÚEIISSSS#
Þingmálafundur ísfirðinga.
ísfirðingar hafa ekki hingað til verið
eptirbátar annara íslendinga í þvi að halda
fastfram réttindum sinum og annara lands-
manna og hefir sú raunin einnig orðið á
í þetta skipti.
Þingmálafundur var settur 1. júní kl.
7 síðdegis. Fundarstjóri var kosinn Jó-
hann Þorsteinsson og skrifari Jón Auð-
unn Jónsson.
Um sjálstæðismálið urðu langar um-
ræður, hólt þingmaðurinn, síra Sigurður
Stefánsson, eíndregið fram réttindum
landsmanna og hallaðist að blaðamanna-
ávarpinu.
Að lokum var samþykkt svolátandi
tillaga:
Fundurinn krefst þess: 1. að semja
ekki á öðrum grundvelli en þeim, að ís-
land sé frjálst sambandsland Danmerkur,
eins og það var til forna samkvæmt gamla
sáttmála.
Með samningi má fela Dönum að fara
með einstök mál fyrir íslands hönd, meðan
svo þykir henta. Um öll önnur mál séu
íslendingar einráðir með konungi sínum
og verða þau mál ekki borin upp i rík-
isráðinu (samþ. með B8 atkv. gegn 26) og
2. að afsala engum þeim landsréttindum,
er vér nú höfum (samþ. með öllum atkv.)
Samþykkt var að kjósa 1 fulltrúa á
Þingvallafund. Kosningu hlaut Guðm.
Guðmundsson frá Gufudal.
Þingmálafundur
var haldinn á Akranesi 10. þ. m. Um
50 kjósendur voru á fundi.
Samþykkt var með öllum greiddum
atkvæðum svohljóðandl tillaga:
„Fundurinn gengur að því visu, að
konungur skipi menn af öllum flokkum
í sameiginlega nefnd, 'til þess að rann-
saka sögulega og stjórnarfarslega afstöðu
íslands til Danmerkur. Komi þeir menn
fram með tillögur, þá skulu þær birtar
almenningi i tæka tíð, fyrir Dæstu þing-
kosningar, og skulu byggjast á því, að
ísland só frjálst sambandsland við Dan-
mörku og sérmál þess séu ekki borin
upp í ríkisráðinu“.
Tillögu þessa studdi þingmaðurinn,