Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 22.06.1907, Blaðsíða 2

114
Þjóðviljinn.
XXI., 29.
Þórhallur leetor Bjarnason, sem er einD
í ritnefnd „Lögréttu“. Yirðast þvi enn
þá hafa orðið áttaskipti hjá tólfmenning-
unura, sem ekki kváðust sammála blaða-
mannaávarpinu, vegna tillöguDnar um
ríkisráðið.
Sömu skoðanir báru þeir Guðlaugur
Guðmundsson og Magnús Kristjánsson
fram á fundinum á Akureyri.
Allir sannir Islendingar munu taka
þessu með gleði. En óskandi væri, að
áttirnar yrði dálitið stöðugri í þetta skipti
en áður hefir orðið raun á.
Af þíngmálafundum
undan Jökli og i Saurbæ í Dalasýslu
hafa einnig nýlega borizt fréttir.
Báðir þessir fundir halda einarðlega
fram skorinorðum kröfum um réttindi
íslendinga, og eru meðmæltir stúdenta-
félagsfánanum.
Bœkxir.
Jón Trausti: Halla, 224 bls., 8 bl. br.
Bók þessi er all-góð og læsileg sveita-
saga. Klerkur nokkur fær útkjálkabrauð
og flyttst þangað eiun, að hausti til, og
skilur eptir konu sÍDa og búslóð í Reykja-
vik. Hann býr einn frammi i stofu og
kynnist lítt fólki, nema stúlku þeirri, sem
þjónar honum. Fer nú svo, að þau leggj-
ast á hugi hvort við annað, og endalok-
in verða þau, að Halla verður þunguð af
völdum prestsins, en giptist Ólafi sauða-
manni til þess að færa ekki elskhuga sinn
úr hempunni.
. Sagan er vel gerð að mörgu leiti. Les-
andinn sér glöggt skapferði sögufólksins
og skilur vel hátterni þess. Er þess get-
andi, að sumir þeirra eru hvað Ijósastir,
sem aukahlutverkin hafa, svo sem prests-
ekkjan og Ólafur sauðamaður. Einn galli
er á gerð sögunnar, sem hver maður tek-
ur. Hann er sá, að höf. lætur það vera
mönnum leynt að presturinn er kvoDg-
aður. Slikt er harla ósennilegt, að menn
þekki svo ógjörla hagi prestsins síds, j
þótt nýkominD sé. En enginn getur ,séð, j
hvers vegna höf. vill láta þetta dyljast, |
nema ef hann gerir sér það til hægri I
verka. Má vera, að honum hafi þóttsér j
ofurefli að vekja þokka lesandans til Höllu,
ef hún vissi að sá var kvongaður, sem
hún lagðist á hugi við. En það væri þó
ílla farið, þvi hitt verkefnið er tilkomu-
meira, en auðvitað meiri raun.
Sagan er þó vel gerð yfir höfuð að
tala, en á frásögninDÍ eru margvíslegir
gallar og sumir stórir. Málið er mjög j
óhreint og fullt af dönskuslettum, orða- j
röð og setningaskipun víða ramvitlaus og
frásögnin samin eptir fyrirmynd erlendra
skáldsagnahöfunda. En eigi er þessi höf.
hór einn í sök. og skal því eigi lengra
farið í þá sálma að sinni. — Enn er sá
galli á frásögninni, að málalengingar eru
all-miklar. Er því líkast sem höf hafi
verið afar-mikið niðri fyrir og að hann
hafi eigi gefið sér tima til að skilja á
inilli þess, sem hér átti að vera og hÍDS,
sem átti annars staðar heima. — Sá galli
er enn á, að höf. er það oftamt að kveða
upp dóma yfir sögufólkinu um leið og
hann segir söguna. — En sumir kaflar
eru og mjög vel sagðir og skal hér bent
á lýsÍDguna á Höllu og ástríðu hennar,
þegar hún missir taumhaldið á henDÍ i
fyrsta sinn.
Þótt töluverðir gallar séu á bók þess-
ari, mun hún þó verða vinsæl hjá al-
þýðu. Og jeg hlakka til þegar hún kem-
ur út í næsta sinn stytt og endurbætt.
Sá dómur mun vera réttur um höfi,
að hann kunni vel að yrkja sögu, en ílla
að segja hana. En þar er hægurinn hjá,
sem bæta má.
Bjarni Jónsson,
frá Vogi.
Sigur Stúdentaiélags-fánans.
Á þingmálafundinum á Akureyri var
lesið upp bréf frá Ungmennafélaginu á
Akureyri, sem hafði komið með tillögu
um gerð fánans, gagnstæða uppástungu
Stúdentafélagsins. Ungmennafélagið hafði
sent áskorun til aDra hreppa landsins, um
að láta í ljósi álit sitt um málið, og þar
sem vilji þjóðarinnar hefir kornið ótví-
rætt í ljósi, með tillögu Stúdentafélags-
ins, hefir Ungmennafélagið tekið uppá-
stungu sina aptur.
Þessari dreDgilegu framkomu fólags-
ins var tekið með dypjandi lófaklappi á
þingmálafundinum.
Kosnir á Pingvallafund.
Frétst hefir um kosningu á Þingvalla-
fund úr þessum héruðum:
Fyrir Stykkishólm og Helgafellssveit í
var kosinn á fjölmenuum fundi, 2. þ. m.
Sigurður prófastur Gunnarsson, aðal-full-
trúi, og Hjálmar kaupm. Sigurðsson, auka-
fuDtrúi.
Fyrir ytri Neshrepp: Árni Magnús-
son verzlunarmaður á Hellusandi.
Fyrir Breiðavikurhrepp: Sigurður Guð-
mundsson, aðstoðarprestur i Ólafsvik.
Fyrir Saurbæjarhrepp (í Dalasýslu):
Benedikt Magnússoa, kennari i Ólafsdal.
Fyrir ísafjöið: Guðm. Guðmundsson,
fyrrura prestur í Gufudal.
Fyrir Hnífsdal: Jónas Guðlaugsson,
ritstjóri á Isafirði.
Eimreiöin
XIII. ár, 2. hefti.
Nýskeð er 2. hefti Eimreiðarinnar kom-
ið út og er fjölbreytt og skemmtilegt að
að vanda. Það byrjar með sönglagi eptir
H. S. Helgason. Því næst er hugvekja
eptir Guðm. skáld Friðjónsson: „Yegurinn
út úr völundarhúsinu“. Hún ræðir um
prestana og er höf. all andmæltur hinni
nýju prestafækkun, sem kirkjumálanefndin
leggur til. Það er ekki vanþörf á þvi, að ræða
mál þetta frá öllum hliðum; þvi ípresta-
málinu erum vér komnir í þær ógöngur,
sem illt er að losna úr. — Greinin er
vel og ljóst samin eins og annað frá þeim
höfundi.
Þá er fróðleg grein eptir Brynjólf
Jónsson frá Minna-Núpi um mismun á
lífi fyr og nú í Gnúpverjahreppi. Höf.
hefir búið i sömu sveit alla ævi og er nú
hniginn að aldri. Man hann vel eptir mönn-
um og atburðum frá 1850, svo að grein-
íd er nákvæm og vel samin. Það væri
mikill fengur fyrir væntanlega menning-
arsögu Islands, ef til væri samanburðar-
lýsingar á ástandinu fyr og nú, úr sem
flestum hreppum landsics, ogvonandi,að
menn gefi þessu máli meiri gaum eptirleiðis.
„Ofan úr heiðiu, lagleg smásaga eptir
Einar E. Sæmundsson og áframhald af
„Norrænar þjóðir á vikingaöldinni44 ept-
ir próf. A. Olrík.
Þá koma nokkur kvæði eptir Halldór
Helgason, ritdómar um nýjar íslenzkar
bækur eptir ritstjóra Eimreiðarinnar, Jón
Stefánsson, Jónas Einarsson og Hafstein
Pétursson.
Dr. Valtýr GuðmuDdsson ritar dálitla
grein um kvennfrelsi og sjálfstæði. Á-
mælir hann íslenzku konunum fyrir, að
þær hafi tekið það fram í áskorun sinni
um kvennréttindi, að þær vilji hvorugum
landsmálaflokkinum fylgja. Vér getum
frætt doktorinn um það, að áskoranirnar
minnast ekki á þetta einu orði. Það væri
líka heldur snemmt að fara að lýsa yfir
þvi hvorum flokknum þær ætli aðfylgja
löngu áður en víst er livort nokkurntíma
þarf til þess að taka. Yór höfum það
traust á íslenzku kvennþjjóðinni, að hún
muni okki reynast ver í sjálfstæðismáli
voru en karlmennirnir, þegar hún er bú-
in að fá tækifæri til að sýna skoðanir
sinar i verkinu. Aðdróttun doktorsins er
því byggð á eintómum misskilniugi, eða
öllu heldur ber að álíta, að hann hafi alls
ekki lesið áskoranir kvennfélagsins.
Síðast er íslenzk hringsjá, ummæli út-
lendinga um Island og að lokum tvær
sestánmæltar vísur: „Hret“ og „Blíða“.
Yeitt lœknishérað.
Mýralæknishórað er veitt, frá 1. ág. t>órði
Pálssyni, héraðslækni í Oxafjarðarhéraði.
Yeitt prcstakall.
Mýrdalsþing eru veitt síra ÞorvarOi Þorvorðs-
syni, presti á Fjallaþingum.
Lausn frá einbœtti,
fékk 14. þ. m. síra Ólafur Ólafsson, í Saur-
bæjarprestakalli, sökum vanheilsu.
Geir Sæinundsson,
prestur á Akureyri, var skipaður prófastur í
Eyjafjarðarsýslu 8. þ. m.
Préf i læknisfræði
hefir Kristinn Björnsson, frá Reykjavik, tekið
við li.hafnarháskóla, með 1. einkunn.
Sjálfsmorð.
Simskeyti frá Seyðisfirði skýrði frá því, að
Guðm. Björnsson, þurrabúðarmaður, hafi drekkt
sér í Fjarðará.
15. f. m.
andaðist í Húnavatnssýslu Gróa Ólafsdottjr,
kona Kristjáns fyrrum bónda í Viðidalstungu
69 ára að aldri. Sonur þeirra er Jón Kristjáns-
son læknaskólastúdent.
Bessastaðir 22. júní 1907.
Tíðarfar. Loks brá til rigninga á sunnu-
daginn, enda var ekki vanþörf á, eptir alla þurrka-
dagana fyrrihluta mánaðarins.