Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 17.09.1908, Blaðsíða 1

Verð árgangsins (minnst
60 arkir) 3 kr. 50 aur.;
erlendis 4 kr. 50 aur., og
í Ameríku 'loll.: 1.50.
B trgist fyrir júnimán-
aðarlok.
ÞJOÐVILJINN.
— -1= Tuttugasti og annar árgangur. =1 . -——
I Uppsögn skrifley; ógild
nema komið se til útgef-
anda fyrir 30. dag júní-
j mánaðar, og kaupmdi
: samhliða uppsögninni
borgi skuld sína fyrir
bla'ðið.
M 44,
Bessastöbum, 17. SEPT.
1908.
Kosninprnrslit.
Enn hefir frézt um úrslit kosnÍDganna
í þessum k]ördæmum:
1 Arnessýslu
voru kosmr Hannes Dorsteins-
son ritstjóri rne? 355 atk. og Sigf” I
nrður Sigurðsson búnaðarfélags-
ráðanautur með ° í Í I atk. Bogi Mel-
sted sagDfræðingur fékk 182 atk. og síra
ÓJafur Sæmundsson í Hraungerði 174 atlc. j
I Húnavatnssýsiu
hlntu kosningu síra Hálfdán Gruð-
jónsson á Breiðabólsstað með
atk. og I Sigtússon bóndi
á Kornsá með %£%£%£ atk. Þórarinn
Jönsson bóndi á Hjaltabakka fékk 157
atk., Jön Hannesson bóndi á Undirfelli 131
atk., síra Haýdeinn Pétursson 52 ath. og
Arni Arnason bóndi á Höfðahólum 4.5 atlc.
1 IV orður-Hingeyjarrsýsln
var Benedikt Sveinsson ritstjóri
kosinn með 107 a.tlc. Björn Sigurðs-
son bóndi í Grrjótnesi fékk 58 atk.
í Vestur-lsaíjarðarsýslu
var sira Kjrisstirm I >anielíss!on
á Útskálum kosinn.
í Suður—Hingeyjarsýslu
var l *ót iii’ .Tónsson á Gautlönd-
um kosinn.
(Úr þessum 2 seinasttöldu kjördæmum,
er ófrétt um atkvæðatölu).
Þá eru fréttir komnar um kosningu
25 þingmanna, af þeim eru Í8 sjálfstæð-
ismenn, 6 uppkastsmenn, og svo dr, Val-
týr, sem vér vitum eigi hvoru megin á
að telja. Það er því þegar áreiðanlegt,
að uppkastið óbreýtt nær ekki fram að
ganga á næsta þingi, og er það góðum
mönnum mikið gleðiefni, og íslenzkum
kjósendum til binnar mestu sæmdar.
---oOO^OOo--
í IRang-ar-vallais.ýíslri
voru kosnir sira Eggert 1 hiisson
á Broiðabólsstað með Í234- atlr. og
Einar Jónsson bóndi á Geldinga-
læk með í< > atli. Sigurður Guð- i
mundsson bóndi á Selalæk fékk 211 atk. [
og Þórður Gnðmundsson hreppstjóri í Hala
183 atk.
í Vestmannaeyjum
var -Fóir Magnússon skrifstofu-
stjóri kosÍDn með T'T' atli. Ólafur j
Ólafsson fríkirkjuprestur fékk 43 atk. '
í Skagafjarðai'sýslu
hlutu kosningu Ólafur Briem nm-
boðsmaðnr á Alfgeirsvöllum með ííST'
atk. og Jósep .1. Björ-níssson
skólastjóri á Hólum með SííiSS atk:.
Stefán kennari Stefánsson á Akureyri fékk
að eins 181 atk.
í Strandasýslu
var Jónsson ritstjóri kosinn
með Oí> atk. Guðjón Guðlauqsson kaup-
félagsstjóri fékk 87 atk.
í Suður-Múlasýslu
blutu kosningu .Jóiv Jótisson kaup-
félagsstjóri (frá Múla) með 269 atk. j
og .Jón Ólafsson uppgjafa-ritstjóri J
með 363 atk. Jón Bergsson bóndi á i
Egilsstöðum íékk 221 atk. og Sveinn Ó- j
lafsson bóndi i Firði 177 atlc.
Námsstyrkunnn
viö hinn almenna menntaskóla.
Svo sem kunnugt er, þá er árlega, veitt
fé af landssjóði, til styrktar mönnum, er
nám stunda við binn almenna mennta-
skóla í Reykjavik. Fjáruppbæðin, er
veitt er i þessu skyni, hefir verið færð
ínikið niður hin síðari árin, og er nú að
eins 2000 kr. í stað þess að hún fyrir 10—
20 árum síðan var 8000 kr.
Þeir, sem barist hafa fyrir lækkun
þessari, hafa helzt fært þá ástæðu, að að-
sóknin að skólanum væri ofmikil, hann
væri að eins stofnun fyrir embættismanna-
efni og af embættismannaefnum væri þegar
orðið ofmikið i landinu; og þeir menn,
sem þá leið hefðu gengið, væri ekki til
neins nýtir — jafnvel hrein og bein land-
plága, — ef þeir ekki næðu í embætti.
Því skal ekki neitað, að það eru til
fieiri embættismannaefni en þarf í suma
ílokka embætta hér á landi, en aptur á
móti eru í öðrum embættaflokkum, marg-
ar stöður óskipaðar, að eins vegna skorts
á iærðurn inönnum í þeim greÍDum, eða
sökum þess að þær eru svo illa launaðar,
að menn geta betur ha.ft ofan af fyrir sér
á annan hátt. Það er því mjög vafasamt,
hvort stúdentaframleiðslan en sem komið
er, er meiri en svo, að hún næi til að
fylla öll embætti landsins. — Ank þess
verður það að teljast æskilegt, að úr dá-
litlu sé að veija, svo landstjórnÍD aó ekki
neydd til þess að veita hverjum óreglu-
ræfli, sem prófi hefir náð, embætti, þótt
engar iíkur séu til, að haun geti staðið
skammlaust í stöðu sinni. En það mundi
vera talin óhæfileg regla, að veita ekki
heldur slíkum mönnum stöðurnar, en að
láta, þær standa auðar.
Það er því i alla staði heppilegt, að
embættismannaefnin séu fleiri en stöður
þær, sem auðareru í þann ogþann svipinn.
í annan stað er það algerlega rangt, að
skólinn sé að einsfyrir embættismannaefni.
Það nær ekki nokkurri átt, að vel
menntaðir menn sóu ekki til nokkurs
annars færir, en að vera embættismenn.
Það er sannreynt, að þær þjóðir taka
skjótustum framförum, í öllum efnum,
sem bezt eru menntaðar.
Það er allt af að sýna sig betlir og
betur, að það er drjúgari skerfur sem beil-
arnir en hendurnar leggja til framfaranna.
Yelþroskaður og velæfður heili eröll-
um mönnum nauðsynlegnr og þarfur, hvaða
starf, sem þeir stunda.
Það kemur ekkí að eins undir kröpt-
unum, heldur ííka undir skynsemi, hve
miklu menn fá afkastað, þót.t um likam-
lega vinnu sé að ræða. Því meira sem.
einstaklingana, oða þjóðirna r, þyrstir í þekk-
ingu, þvi hraðfarari verða framfarirnar.
Þekkingin verður aldrei ofmikil, það
er alveg áreiðanlegt.
Það ætti því engin stjórn, eða þing,
að leitast við að hindra fólkið frá að afla
sér inenntunar.
Meðan forntungurnar skipuðu hásætið
í Reykjavíkurskóla, gátu þeir menn haft
dálítið til síns máls, er sögðu, að hann
værí einungis stofnun fyrir embættismenn.
— Eu fullkotnlega rétt var það engan-
vegin, vegna þess að það var nauðsyn-
legt, að ganga á hann, til þess að fá inn
göngu á æðri menntastofnanir, en að slík
æðri menntun geti fleirum að haldi kom-
ið en embættismönnum, efast víst eng-
ÍDn um.
En nú er búið að breyta skólanum, og
gera hann að almennum rnenntaskóla, sem
ekki einungis er undirbúningsskóli und-
ir æðri menntastot'nanir, heldur líka á að
veita þeím mönnum, er hætta vilja að
afloknu prófi þar. slmenna menntun.
Neðri deildin er ekkert, annað en gagn-
fræðaskóli, með sama fyritkomulagi og
Akureyrarskólinn
Og hvernig er nú hægt að efast um,
að æskilegt sé, að margir sæki slíka skóla?
En hitt er alveg áreiðanlegt, að án
styrks af almannafó, geta það ekki nema
stöku menn. Og einar 2000 kr. gera í
því efni sára lítið gagn, ef ekki ógagn.
Það verður ekki nema etöku manni,
af öllum þein>, sem þurfandi eru, sem
þeir peningar geta hjálpað, og það er engin
trygging fyrir, að þeir menn verði þeirra
aðnjótandi, sem helzt skyldu. — Það verða