Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 18.01.1909, Síða 1

verð Argangsivs (minnst
60 arkir) 3 kr. 50 aur.;
erlendis á kr. 50 aur., og
í Ameríku 'loll.: 1.50.
B»rgist fyrir júnimán-
aðarlok.
*
Tuttu&asti og þriðji árgangur.
—+—Sat* |= RITSTJÓKI: SKÚLI THORODDSEN.
I ZJppsögn skrifle7 ðgild
nema komið sé til útgef-
anda fyrir 30. dag jún-
I mánaðar, og kaupandi
I samhliða uppsögninni
j borgi skuld stna fyrir
\ blaðíð.
M 2.
E.KYK.J AVÍK, 18’ JAN.
1909.
TIL LESENDA JUflHT
Þeir sem gjörast kaupendnr að XXIII.
árg. „I>jóðv.“, er hefst næstk. nýár, og
eigi hafá áður keypt blaðið, fá
= alveg ókeypis =
sem kanpbæti, síðasta ársfjórðung yfir-
standandi árgangs (frá 1. okt. tii 31. des.)
Nýir kaupendur, er fbor'g’a t > 1 s*—
ið f.yrir íram, fá enn fremur, ef
þeir fara þess á leit
353T um 2oo bls. af skemmtisögum
Þess þarf naumast að geta, að sögu-
safnshepti „Þjóðv.11 Iiafa víða þótt mjög
skemmtileg, og gefst mönnum nú gott
færi á að eignast eitt þeirra, og geta þeir
sjálfir vaiið, bvert eöguheptið þeís kjósa,
af sögusöfnum þeirn, er seld eru í lausa-
sölu á 1 kr. 50 a.
-..— Ef þeir, sem þegar rru kaupendur
blaðsins, óska að fá sögusafnshepti, þá
eiga þeir kost á því, ef þeir borga
XXIII. árg fyrir fram. zzz
Allir kaupendur, og lesendnr,
„Þjóðv.“ eru vinsainlega beðnir, að benda
kunningjum sinum, og nágrönnum á kjör
þau, sem í boði eru.
IVýir iftsöI ti mo 11 n, o út-
vegablaðinu að minnsta kosti sex nýjn
lífiosern og eldii útsölu-
menn blaðsins, er fjölga kaupendum um
sex, fá — aulc vepjulegra sölulauna —
einhverja af forlagsbókum útgefanda
„Þjóðv.“, er þeir sjálfir geta vaiið.
Nýir kaupendur, og nýir útsölumenn,
erum beðnir, að gefa sig fram sem ailra
bráðast.
Utanáskript til útgefandans er: SkúH
Thoroddsen, Reykjavík.
ttgcfandi „#jóðv.“
iama lepdin, sem fyr.
—O—
Ekki befir stjórnin enn brugðið út af
þeirri venjn sinni, að loyna alraenning
því, bvaða frumvörp bún ætlar sér, að
leggifi fyrir alþing.
Menn vi.fa enn ekki tinu sinni, hvort
ráðberrftnn ætlar sér, að loggja sambands-
lagafrun.varpið fyrir þingið, eður hreifir
því rnáii alls ekki.
Kvisazt hefir, svo sem blaö vort hefir
áður drepið á, að ráðherrarm hafi ætlað
sér, að f: ra þess á leit við konung, og
dönsku stjórnina, að gerðar væru breyt-
ingar á frumvarpinu, er gerðu ýms á-
kvæði þess gleggri.
Aö iikindum befir hann gerteitíhvað
í þessa átt; en hafi svo verið, befði það
verið vel gert af honum, að senda ís-
lendingum hraðskeyti um árangurinn af
þeirri málaleitun sinni, áður en bann lagði
af stað frá Kaupmannaböfn, svo að mái-
ið yrði hugleitt, og rætt í l]ö'unum,áð-
ur en alþingi teknr til starfa, sem nú er
mjög skammt, að bíða.
Annars er það fnrða, að ráðberrann
skuli eigi sjá, bve óbeppilegur þessi puk-
insbáttur hans með frumvörpin er, og það
því fremur, eem blað vort hefir þrásinn-
is bent á, bve áríðandi það er almenn-
ingi, að fá að vita, hvaða mál stjórnin
ætiar atþingi að fjaJla um.
En þegar þingmenn, sem venjan er,
vita .ekkcrt um stjórnarfrumvörpin, fyr
en á þing kemur, eða þá í bezta lagifá-
um dögum áður, þá hljóta þeir í alí-
mörgum málum að vera í vafa um, bvað
kjósendum þeirra þykir bezt benta, og
alþingi samþykkir því ýmislegt, sem vek-
ur óánægju eptir á, og . sem þjóðin vill
þá ef til vill, að farið eó að breyta þeg-
ar á næsta þingi.
Úr berbúðnm stjórnarmauna minnir
oss að heyrzt bafi sú mótbára, að það eigi
ekki við, að gera frumvörpin beyrum
J iu.inng, fyr 0:1 ]m-i bafi vi r’ð borin upp
fyrir konungi í ríkisráði.
Yér fáum eigi séð, að tnótbára þessi
geti réttlætt pukur það, sem haft befir
verið, þvi að enda þótt fiumvörpin væru
gerð almenningi kunn, jafn skjótt er þau
eru fullsamin, þá fælist í birtingunni eigi
annað, en þ^-ð, að þessi frnmvörp ætlaði
ráðberrann sér að fá ssuiþykki konungs,
til að leggja fyrir þingið.
Þá vissu menn og, ef eittbvað af
frumvörpunum misfærist í eiglingunni
Annars mætti nægja, ef síður þætti
viðeigandi að biita frumvörpin orðrétt
— og þess gerist í rauninni alls engin
þörf - -, að skýra frá aðal-atriðum rnála
þeirra, sem ráðlierrann ætlaði sér að loggja
fyrir þingið.
Yfirleitt virðist það hagfelldast, að
þjóðin viti jafnari, hvað stjórnin er að
sýsla, eða hugsa um tii framfara.
G-ætu þá koroið fram ýtnsar bending
ar, sem að gagni mættu koma, og stjórn-
in gæti hagnýtt.
Mynt.
Svó setn kunnugt er, böfum vtr Is-
lendingar sömu mynt sem Danir, eða
réttara sagt, dunskir peningar eru gjald-
eyrir bér á landi.
Myntrétturinn telst til þ-irra mála,
sern Danir halda fram, að þeir ráði einir
yfir, einnig að þvi er til Islands keœur,
samkvæmt etöðulögunum.
Með hinum núgildandi dönsk’u mynt-
lögum (23. mai 1873) var gulislótta í lög
tekin. Gullsláttan hefir og orðið ofan á
í flestum eða öllum öðrum siðuðum lönd-
um.
Aður hafði víða verið silfurslátta, ann-
aðhvort eingöngu, eða jaf iiframt gullsláttu.
En sakir þess að silfur tekur miklu
snöggari og stærri verðbreytÍDgum, en
gullið, þótti það ver fallið tii veiðmælís.
Þar sem gullslátta er, eru þó eigi all-
ir poningar gerðir af gulli. Guilið er
svo dýrt, að það er mjög illa til þess fall-
ið, að gera af því smápeninga, þ< :r yrðu
meðal annars óhæfilega litlir fyrirforðar.
ÞeFsvegna er í öllum löndum smá-
peningar slegnir úr silfri og kopar, en til
þess að koma í veg fyrir, að eilfurverðið
hafi áhrif á gildi peningarma, eru gerðar
ýmsar ráðstafanir. Meðal annars er svo
fyrirmælt í dönsku myntlögunum, að eng-
inn só skyldur til (að opinberum sjóðum
undan teknum) að taka á móti nerria á-
kveðinni — lítilli — upphæð í silfur- og
koparpenÍDgum.
En þar sem notkun slíkra peninga or
þannig takmörkuð, og þar eem ríkisvald-
ið stendur á bak við útgáfuna, og tekur
þá fullu verði upp í alrnenn gjöld, þá er
það bættulaust, þótt efni það og vinna,
er til þeirra Jiefir farið, sé ekki jafnmik-
ils virði, sem verðbæð sú, er þeir eru
lótnir gilda.
Enda er því svo varið, bæði hér og
annarsstaðar, að siífur- og koparpeningar
eru ekki jafn mikils virði, sem gildi
þeirra.
Og fyrir því bafa ríkin a!ls staðar einka-
rétt til slíkrar sláttu, og tálsverðar tekjur
af henDÍ, eins og menn geta séð, þegar
þess er gætt, að eilfrið i krónupeningi er
tæplega 50 aura virði, og í öðrum pen-
ingum er hlutfallið svipað.
Það er töluvert fé sem Danir bafa á
því grætt, og græða enn, að bér á landi
gilda danskir silfur- og koparpeningar,
og Jandssjóður Islands elcki hefir rétt til
þess að láía slá slíka peningn. Það eru
margir tugir þúsunda, sem viðskiptalífið
íslenzlca þarf af siíkri mynt, og he'imÍDg-
ur þeirrar uppbæðar er að mionsta kosti
breinn ágóði fyrir ríkissjóðinn danska.
Því slcal ekki neitað, að það er fyrir
ýmsra bluta saicir heppilegt, að hafa sörou
mynt, sem önnnr Norðurlönd, og siálf-
sagt væri beppilegast, að öll lönd heims-
ins hefðu söuru mynt. Agóðinn fj’rir
Islendinga af innlendri peningasíáttu yrði
og sjálfsagt minni blutfallslega, on hjá