Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 24.05.1911, Page 1

Terö árgangsins (minnst,
Q0 arltir) 3 kr. SO 'gur.
erlendis 4 kr. 50 aur., og
í Ameríku doll.: 1.50.
Borgist ýyrir júnimánað-
arlok.
ÞJOÐVILJINN.
__-r=rrr=T--L- | T C TTl'OASTI OG FIMMTl ÍSOAkOOE. = =-
Uppsögn skrifleg bgild
netna somiÖ sé til útgef-
anda fyrir 30. dagjúní-
mánaðar og kaupandi
samhliöa uppsögninni
borgi slculd sína íyrir
blaðið.
Reykjavík 24. MAÍ
M 24. |l
Símskeyta-máliö.
„Sú getur enginn lengur
verið í vafa“.
—0—
1.
Aptur og aptur höfum vér í blcði voru
skorað á heimastjórnarliðið, að gera al-
meuningi kunn símskeytin, er þeir sendu
konungi, ísl. skrifstofunni í Kaupmanna-
höfo, eða handritara konungs, áður en
ráðherraskiptiu urðu.
Þeir hafa þó eigi þorað það, — vissu
vel, hvað þeir þurftu að dylja, og hversu
almenningi myndi verða við, ef háttalag
þeirra yrði allt augljóst.
En þó að símskeytin þoli eigi dags-
birtuna, gat fyrverandi ráðherra H. Haf-
stein þó eigi stillt sig um það, að krefj-
ast borgunar af þingfé fyrir sex simskeyti,
er hann hafði sent áður en ráðherraskipt-
in urðu.
Þetta þótti forseta efri deildar, síra
Jens Pálssyni óviðfeldið, taldi þingmenD,
sem rétt var, eiga heimtingu á að fá að
sjá símskeytin, þar sem borgunar var
kiafizt af landsfé.
Vakti hann máls á þessu á prívat-
fundi þingmanna að aflokDum fundi í
sameÍDuðu þingi, en hr. H. Hafstein brást
þá mjög reiður við, kvaðzt eigi mundu
skripta fyrir þingmönnum, og bar við
hinu og þessu. — Lýsti hann því og yfir,
að yrðu símskeytin eigi greidd af þing-
fé, myndi hann snúa sér til íslenzku skrif-
stofunnar í Kaupmannahöfn, er beiðzt
hefði álits hans, og þótti ýmsum það eigi
illa til fallið, og hljóp hann að lokum í
fússi af fundinum.
Þrir af flokksbræðrum hans (Jón í
Múla, Lárus fl. Bj. & Jón Ól.) hurfu og
af fundinum, eða röngluðu út um sama
leyti og simskeyta-höfundurinD.
Aðrir, sem símskeyti höfðu sent, tjáðu
þau á hinn bóginn alls ekkert launung-
armál.
II.
timlirferlistakið.
Rétt á eptir fund þenna var farið að
iauma þvi að stöku manni í trúnaði, að
fyrverandi ráðherra Björn Jönsson myndi
hafa simað eitthvað skritið um það leyti,
er bann beiddist lausnar frá ráðberra-
störfunum.
Duldist það eigi, að þessu var laumað
út í því skyni, að yita, hvort það vekti
eigi sundrungu í hóp sjáifstæðismanna,
svo að hætt væri við það, að hreifa þessu
! símskeytamáli frekar.
I
III.
Nokkrir þÍDgmenn sjálfstæðisflokksins,
er töldu málið svo mikils varðandi fyrir
almenning, að ekki ætti að haidast uppi
að leyna því, hvaða vopnum heimastjórn-
arliðið hefði beitt, til þess að koma svo
ár síddí fyrir borð, að ráðherra-skipUDÍD
yrði því i vil. báru þá fram í neðri deild
svo látandi þingsályktunartiliögu:
Neðri deild alþÍDgis ályktar að skipa
3 manna nefnd til að rannsaka sim-
skeyti þau, er ýmsir þingmenn hefa
sent til islenzku skrifstofunnar í Kaup-
mannahöfn viðvíkjandi ráðherraskipt-
unum i vetur. Nefodin befir vald til
að heirnta skýrslur muDnlegar og bréf-
legar, bæði af embættismönnum og
einstökum mönnum, samkværat 22.
gr. stjórnarskrárinnsr.
Jafn framt var fram borin viðaukatil-
laga þess efnis, að einnig skyldu rann-
sökuð símskeyti þingmanna til konungs
eða handritara hans.
IV.
Þingsályktunin var rædd á þingfundi
neðri deildar 5. raaí, og reyndu „heima-
stjórnarmennirnirK þá fyrst það bragðið,
er fyr var vikið að, að reyna að sundra
atkvæðum sjálfstæðismanna.
I þessu skyni bar Jón frá Múla fram
breytingartillögu við þingsályktunartil-
löguna í þá átt, að rannsaka skyidi og
símskeytin, er fyrverandi ráðherra (Björn
Jónsson) hefði sent, áður en ráðberra-
skiptin urðu.
En þessu tjáðu flutningsmenn þings-
ályktunartillögUDnar sig samþykka, enda
þegar felast í henni, hvort sem breytrag-
artillaga Jóns i Múla yrði samþykkt, eður
eigi.
„HeimastjórnarmönnunuraK brást jþví
þessi bogalistÍD.
Hr. H. Hafstein hafði upp svipuð um-
mæli, sem á privatfundi þingmanna, sbr.
hér að framan, en talaði þó jafn framt
digurmannlega um það, að haon hefði
engu að leyna(!). í símskeytunum hefði
ekkert staðið, er hann eigi gæti staðið
við! Ekkert, er eigi mættu allir sjé(!) o.
s. frv., en skírskotaði til þagnarskyldu
símafólks, og var auðséð, að grípa átti til
þess, að fá símastjóra til þess að neita —
ef í nauðir ræki — að láta i té eptirrit
af símskeytunum, nema hann væri dæmd-
ur til þess.
19 11.
BeDti hr. H. Hafstein einD'g á það,
að konungar væru alvanir að ráðfæra sig
munnlega við hina eða þessa, áður en
ráðherraskipti yrðu, og dytti engum í
hug, að neinn gæti orðið krafinn skýrslu
um slikt.
Var yfirleitt auðsætt, að br. H. Hafstein
gerði sér allt far um að villa mönnum
sýD, til þess að skjóta sér undan þvi, að
gera símskeytin heyrinkunnug.
En gagnvart hvorutveggja þessu, er
nú var nefnt, var hoDUm bent á skýlaus
ákvæði 22. gr. stjórnarskrárinnar.
Skoplegt var það og að heyra „heima-
| stjornarhÖfðingja“ gefa hverir öðrum vott-
orð um heiðarlegleika, ættjarðarást o fl.
Hr. H. Ha/stein kvað flokksbræður sína
alla hafa heyrt símskeytin —sem og for-
seta neðri deildar (einn samverkamannran)
—, og væru þeir allir þeir h'úðursmenn,
að þeir eigi hefðu þagað, ef eitthvað hefði
verið óhreint, eða þjóðinni til óleiks(!).
Hins þó auðvitað eigi getið, hve af-
ekaplegt áhugamál þeim var það öllum —
vegDa skipunar konungkjörinna þing-
manna o fl. o. fl. —, að ráðherra-útnefn-
ingin færi, sem fór.
Við atkvæðagreiðsluna urðu svo leiks-
lokin þau, að þÍDgsályktunartillagan var
J felld með 12 atkv. gegn 12, með því að
fyrverandi ráðherra (Björn Jónsson) og
Sig. Sigtirðs-onr) greiddu atkvæðí gegn
henni, auk „heimastjórnarmannanna4* allra.
En nú var gengið úr skugga um það,
hverir eÍDhverju þurfcu að leyna.
„Nú getur enginn leDgur verið í vafa
um það, hvoru megin lygin hefir veriðu,
gall þvi við af hvers manns vörum (á-
heyranda og þingmanna), er fundinum
var elitið.
Rvík 18/6 1911.
8k. 7h.
Siðskipiaráðanauturinn.
—0—
Við fátt varð „heimstjórnarmönnun-
um ver, en það, er tjárveitingin til við-
skiptaráðaDautsins náði fram að ganga á
þingi.
Sem einn maður spyrntu þeir þar á
móti.
Og svo var mikil áfergjan i það, að
fá vilja sínum framgengt, að þeir ætluð-
ust jafn vel til þess, að viðskiptaráða-
nauturinn, hr. Bjarni Jönsson frá Vogi,
l) „Bezt, að láta nú allt liggja, og rátaeigi
við neinu“, sagði hr. Sig. Sig. við sessunaut sinn,
(Sk. Th.)