Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 17.01.1912, Side 2

2
ÞJÓÐVILJINN.
XXVI., 1.--2.
ÞJÓÐVILJINN.
Verð árgangsins (minnat 60 arkir) 3 kr. 50 a.,
erleedis 4 kr. 50 a. og í Ameríku do)].: 1,50.
Borgist fyrir júnimánaðarlok. Uppsögn skrifleg
ógild nema komin sé til útgefanda fyrir 30. dag
júnímánaðar og kaupandi samhliða uppsögninni
borgi skuld sína fyrir blaðið.
öllu saman sem ísleuzku útilegumanna-
llfi- [Pramh.]
X.
NB. I niðurlagi greinarinnar í næsta
blaði verða þessar leikpersónur bornar
lítið eitt saman við það sem menn vita
um Eyvind og Höilu og æíi þeirra.
Símfregnir frá Kina.
Mongólíið brýst undan.
Borgara-styrjöld i landi.
—o—
Að því er kemur til atburðanna í
Kíjia, hafa ný skeð borizt liingað sím-
fregnir þess efnis:
að Mongóliið hafi brotizt undan Kína,
að borgara-styrjöld megi teljast byrjuð, enda
hafi Yuan Shi Kai snúizt gegn lýðveld-
inu, og
að í borginni Sbanghai hafi lýðveldið beðið
leegri hluta.
Mongólíið er afar-stórt landflæmi milli
Siberíu, að norðan, Mandsjiírísins, að aust-
an, og Kína, að sunnan, og eru íbúar
hátt. á þriðju milljón manna.
Enda þótt Mongólíið liggi álíka sunn-
arlega eins og Ítalía, þá er loptslagið þar
mjög kalt, og hráslagalegt, enda landið
hálendi. — Ibúarnir eru Tatarar, Mon-
gólar og Kínverjar, og er aðal-atvinnu-
vegurinn kvikfjárrækt, og þess jafn vel
dæmi, að stöku efnamenn eiga 20 þús.
hesta, enda stór flæmi alveg óbyggð.
Landsmönnum hefir einatt samið lítt
við Kínverja, enda meira lotið yfírráðum
þeirra að nafninu til, en í raun og veru
og hafa nú sætt tækifærinu, til að losna
alveg.
I veraldarsögunni gætir Mongóla fyrst
að mun á dögum Dshengis Kan’s (f.
1155, en d. 1227). — Hann sameinaði
Mongóla, er áður lutu ýmsum höfðingjum,
gerði Kína-keisara sér skattskyldan, og
braut, undir sig fjölda þjóða, með báli
og brandi, og er mælt, að alls hafi fimm
millj. manna látið lífið í styrjöldum hans,
og fjöldi blómlegra héraða lagðist í eyði,
og er hann því ein af meiri háttar
ólreskjuniim í veraldarsögunni, þó að
hann að visu gerði ýmislegt á seinni
rikisstjórnarárum sínum. til að siða Mon-
góla, — léti t. d. taka upp bókstafa-
gerð, er áður var óþekkt, o. fl.
Að því er snertir Yuan Shi Kai,
er símfregnin segir að nú hafi snúist gegn
nýstofnaða lýðveldinu í Kína, hefir hans
áður getið verið i sambandi við atburð-
ina i Kína. — Það var hann, sem keisara-
ættin sneri sér til, er lýðveldishreifingin
hótst, og vildi gera, eða gerði að yfir-
ráðherra. — Var og um eitt skeiðið mælt,
að helztu foringjaruppreisnarmannahefðu
viljað, að hann tæki að sér forystu lýð-
veldisins.
bað, að hann hefir nú smuzt gegn
j lýðveldinu, getur því að öllum líkindum
! gert borgara-styrjöldina mjög langvinna,
og alóvíst þvi enn, hvort lýðveldið nær
að festa rætur í Kína.
Borgin Shanghai, sem símfregnin segir
að smíizt hafi gegn lýðveldinu, eða lýð-
veldismenn beðið lægri hluta, stendur
við ána Wusung, er rennur í fljótið
j Jantsekiang, og er einhver stærsta verzl-
j unarborgin í Austur-Asíu, — íbúar 651
j þús. (árið 1904), og hefir borgin tekið
J aðal-framförunum, síðan er Norðurálfu-
mönnum var leyfð þar verrzlun (árið
1843),- var áður mjög lítilfjörlegur bær.
Tíðindin í Kína.
Lýðveldishreifingin þar.
—o —
II.
Til viðbótar þvi, er þegar er getið,
að því er kemur til lýðveldis-byltingar-
innar í Kína, skal enn fremur minnzt
þessara atburða:
Mikill styrkur var það uppreisnar-
mönnum, að þeir náðu á sitt, vald vopna-
verksmiðjunni í Hankan, og annari í
Haníang, og geta því byrgt sig að vopn-
um, er þörf gerist.
Mælt er, að nánustu ættingjar, og
venzlamenn keisara kenni Chung prinz
— eða ríkisstjórn hans — um það, hversu
komið er, og hafi því jafn vel skorað á
hann — að fyrirfara sér(!)-
Eins og getið er í fyrri kafla greinar
þessarar, hafa bæði Rússar og Japanar
reynt að hagnýta sér bágindi Kínverja. —
Hafa Rússar krafist þess, að þeir lét.u af
hendi við sig borgina Manshuli, sem eru
aðal-tollstöðvarnar milli Siberíu og Mand-
sjúríisins, en Japanar vilja fá lækkaðan
tollinn að '2/., á japönskum varningi, er
fluttur er með járnbrautinni frá Antung
til Mukden; en hverju Kínverjar svara
kröfum þessum, hefir enn eigi heyrzt.
Aukið hefir það og eigi all-lítið á
vandræðin. að herlið keisara hefir engan
veginn reynzt sem tryggast, ogmáí því til-
liti geta þess, að herflokkur, sem sendurvar
norður í Mandsjúrí-ið, snerist, er þar kom,
í lið með uppreisnarmönnum, drap lands-
höfðingjann, og fjölskyldu hans, og um
þiisund þarlendra manna.
Stjórnin í Peking hefir nú aínumið
hvers konar ritskoðun, og hefir það leitt
til þess, að blöðín hafa óspart sagt stjórn-
málamönnum í Kína til syndauna.
Mælt er, að keisara-ættin hafi þegar
komið talsverðu af fé sínu í erlenda banka
til þess að það komist eigi í greipar upp-
reisnarmanna, ef ílla fer.
Þá hafa byltingamenn einnig náð
borgunum Ningpo — skammt frá Hang-
tshou-flóanum; íbúar um 250 þús. , og
Kvingsan, og sumar fregnir segja enn
fremur, að þeir hafi náð Peking (höfuð-
borginni), eptir 12 kl.stunda bardaga.
8. nóv. síðastl. kvað stórborgin Kan-
ton (íbúar nær milljón) einnig hafa lyst
siq bháða, og fáni Kínverska keisara-
dæmisins — drekinn — hafa verið dreg-
inn þar niður af öllum opinberum stór-
hýsum.
I héraðinu Setzschwan hafa byltinga-
menn myndað óháð lýðveldi, sem senni-
legt er, að sameinist þó síðar öðrum hlut-
um ríkisins, komist lýðveldið á fastan
fót í Kína.
I borginni Nanking kvað herlið stjórn-
arinnarbafa framiðýms grimmdarverk, —
leikið ílla, bæði konur, og börn, enda
forðuðu um sjötíu þúsundir manna sér
þá á fiótta burt úr borginni.
Mælt er, að J u a n S h i K a i hafi ráð-
j ið ættmennum keisara, að láta keisararm
I afsala sér keisaratigninni, en fráleitt verð-
j ur þó til þess bragðs tekið, fyr en í
seinustu lög.
Keisarinn, og nánustu ættmenni hans,
voru, er síðast fréttist, í borginni Muk-
den í Mandsjúrí-inu, enda á keisari þar
veglega liöll, og þar eru forfeður nú-
verandi keisara-ættar grafnir.
I Mandsjúrí-inu hafa byltingamenn
nýlega náð borginni Sang-San, en að
öðru leyti er svo að sjá, sem þeir fari
halloka fyrir herliði stjórnarinnar, sem
nýlega kvað hafa náð aptur á sitt vald
borgunum Wuchang og Hanyang.
Barist var og í Kanton 29. nóv. síð-
astl., og veitti byltingamönnum þá miður.
Sumir segja, að Japanar styðji upp-
reisnarmenn óbeinlínis að málum, og ætli
sér að fá tækifæri, til að skerast í málin..
I ráði var, er síðast fréttist, að fuíl-
trúar fjórtán fylkja, eða héraða, í Kína,
er lýðveldi vilja koma á fót, ættu i því
skyni fund með sér í borginni Shanghai.
Að öðru leyti skal þess getið, að fregn-
irnar, sem borizt hafa um atburðina í
Kína, eru yfirleitt fremur sundurlausar,
og í sumum greinum þá og ef til vill
eigi sem ábyggilegastar.
Frá bindindismönnum í Noregi barst
ráðherranum á nýársdaginn samfagnaðar-
símskeyti, sem í íslenzkri þýðingu er svo
látandi:
„Bindiiidisflokkurinn í No:egi, sem nú
heldur þjóðfund, sendir hlýjustu heilla-
óskír sínar í tilefni af því, að bannlögin
öðlnst gildi.
Arne FIalgjemu.
Bindindismenn hér á landi munu og
einhuga óska bindindishreifingunni í Nor-
egi alls góðs gengis.