Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 31.10.1913, Blaðsíða 1

ÞJÓÐVILJINN
52. tbl.
Reykjavík 31. október 1913.
I XXVll. árg.
Ný bók.
Mna) Hjörleifsson: Fráýmsumhliðum,
sögur. 156 bh. 8*o
Kostnaðarin.: Sig.
Kristjánsson. ítvík
1913.
í þessu kveri eru 5 smásögur. — A
vegamótum heitir fyrsta sagan. Hún þyk-
ir mér einna bragðdaufust, og er þar þó
vel lýst þreytu og sárindum manns, iem
einu smni hafði viljað vel og ætlað sér
mikið, meðan hann var ungur og ódrep-
inn, en þótt síðan minna gaman að guð-
spjöllum sannlsikans, þegar of mikill varð
í þeim bardaginn. En konan hans er
ekki hrædd við bardagann, ogþolirekki
að hann sé það heldur, og skáldið er að
sýna mönnum málið „frá báðum hliðum",
þ. e. beggja þeirra hjóna.
Næsta sagan er Marjas, og er þar
ólíku saman að jafna. Jeg hafði lesið þá
sögu áður, og fundist til um, og enn
þykir mér hún bezt af þessum segum.
Það er þessi sívakandi góðmennsku-glettni
söguritarans, við sjálfan sig, strák-kett-
hnginn, sem þá var á milli vita, oghitt
fólkið reyndar líka, sem verpur á söguna
svo lystilegum blæ. Og svo er hún svo
sennileg og eðlileg, sem mesi má verða.
Það þekkja allir, sem alist hafa upp í sveit.
Það er snilld, að gjöra lesendum samband
heimilisfólksins innbyrðis svo ljóst, sem
þar er gjört, eingöngu af frásögn og at-
hugunum krakkans. En alvarlogur og
„fílósófiskur" eptirmáli við söguna er dá-
litið hjáleitur, þótt það kunni að vera
vel athugað, sem þar er sagt.
Þriðja sagan, VistasMpti, hefir líka
birzt áður og er lika ágæt. Hún er ekki
jafn spilandi skemmtileg og hin, en hún
lýsir jafn glöggum skilningi á afstöðu
einstæðings-drengsins og annara sögu-
manna. Það þekkist, þetta fólk: Þórð-
ur gamli, sem er góður, þótt hann sé
agalegur; Jón, sem er góður, þegar hann
er fullur; Ragnhildur, bam allt af er góð
og Þorgerður, sem er það þegar hún má
til og meðan það er til nokkurs.
Aptur á móti er Anderson nýr og
ferskur, en um hann er 4. sagan. Hann
er fæddur íslendingur, en hefir hrakist
til Vesturheims, ódrengilega leikinn af
frænda sínum einum. Kemur svo aptur
tvíelleftur, eða vel það, veraldarvanur og
vikingslegur, málugur og orðvíss. Hann
boðar nýjan sið og hegnir fynr gamlar
syndir, hefir endaskipti á öllu og tekur
ekki einungis frá frænda sínum konu-
efni hans og mannaforráð, heldur og vit
©g vilja, eða því sem næst. Þessi saga
er dálítið frábrugðin flestu öðru, er E.
V&tryggið
eigur yðar (hiis*, hásgögn,
vörur o. fl.) tyrir eldsvoða
i tornnabótafélaginn
„Greneral",
stoínsett 1885,
Aðal-umboðsmaður f^-rir
Island:
Sig". Thoroddsen
adjunlit.
Umboðsmaður fyrir Norð-
ur-ísafjarðarísýslu er Jón
llróbjartsson verzlunar-
stjóri. Dnglegur umboðs-
maður ósliast tyrir Vestur-
Isaf jarÖarsýsln.
H. hefir skrifað. Það er svo mikið kast
á henni. En hún er euki verri fyrir það.
Þar mættu fleiri á eptir fara, þannig, að
ekki blési nema lir einni átt, og henni
•terkri.
í siðustu sögunni er líka meiri krapt-
úr, en hinum fyrri, þótt litil sé. Það er
eins og höf. sé að sækja sig að því leyti,
og er það vel. Smásögurnar eru löngum
það, sem honum lætur bezt, og þessar
eru góðar, þótt þær séu „frá ýmsum
hliðum".
A. B.
í rússneska þmginu („dumunni", sem
svo er nefnd) gerðist það ný skeð. að
hægrimaðurinn Markoto minnti ráðherr-
ana á það, að í sjötta boðorðinu stæði:
„M skalt ekki stela!"
Af þessu fírrtust ráðherrarnir svo mjög,
að þeir komu sér saman um það, að mæta
eigi á þingfundum, fyr en orðin hefðu
verið afsökuð, og lofað hefði verið, að
líkt skyldi eigi koma fyrir aptur.
Líklega hefir þá og orðið, sem þeir
óskuðu.
Enda þótt Þjóðverjar ykju að mun
útgjöldin til landhersins og til flotans á
rikisþinginu siðasta, heyrast þó þegar
ýmsar raddir i þá áttina, að þörf sé enn
bráðlega eigi all-litillar viðbótar.
Ný vopn þurfi handa stórskotaliðinu,
°S útgjöldin til herskipastóls verði og enn
að auka.
Yfirleitt virðist brjálsemin einatt verða
að því skapinu meiri, sem meira fé er .
ausið í hernaðarhítina, — þ. e. fundið
þá upp æ nýtt og nýtt, og öllum þá oin-
att skylt talið, að „vera svo góðir" og
„þjóðræknir", að ekki sé horft í neitt.
Úr stjórnarskrár-umræðunuiu
1913.
(K*fli úr þingrneðu Sk. Th.)
„Umbóta-verur".
(þ. e. i tyennBkonar akilniniei.)
.... „Það, sem fyrir mönnum vakir,
ad þvi er til skipunar efii deildar kemur,
það er það, að menu vilja skapa þar
eins konar íhalds-afl, gegn neðri deild,
og ýmsum þykir, sem í frumvarpinu sé
að mun of skammt farið í íhaldsáttina.
En hv.iða rétt á þá ihaldiö á sér
í politik?
Hver madur ei sro gerdur, ad hann
getur eigi annað, en kennt leiða. eda
kvalar, er honum mætir eitthvað það, sem
illt ei, eda Ijótt, í garð sjálfs hans, eða
annara.
Leiðinn, sársaukinn, kvölin, óánægjan
— eða hvað, sem menn nú kalla það —,
sem honum þannig vaknar, á þá að
vera honum — og getur og eigi annað,
en verið honum — hvöt til þess, ad
htinda þvi brott, eða fá þvi kippt í annað,
og betra, eða réttara horf sem leiðanum,
kvölinni, eða óánægjunni, olli.
Með öðrum orðum: Hver at' oss er
svo gerður, eda skapaOur, að hann ber
það æ í sér, að honum er ætlað, að
vera umbótavera, — þ. e. ætlað, að
kippa þvi * rétt horf sem rangt er, ó-
heppilegt, eða ófullkomið, eins og hann
og sí og œ á ad reia sjálfan sig, eigi
síður, „reformerandi" (þ. e. umbætandi,
— betrandi.)
Benda má þá og á það, hver hætta
það er einatt, sé eigi bœtt úi þvi edaþvi
dstandi, sem rangt er, — hætta oss öll-
um, og þá æ þvi fremur, er óánægjar er
vöknuð, og það þótt að eins væri um
kvöl, eða óánægju, eins manns að ræða,
þar sem vér allii beium þad i oss, að
vér eigum hvorki, að gera það, sem
rangt er, né heldur láta það við gang-
ast ....
Þetta tvent, hið siðast greinda, vei"ð-
ur þá og einatt, að marka ihaldinu
í pólitík takmörkin.
Allir vitum vér og, og finuum, að
eigi ber oss, ad fresta þvi, sem gott er,
hvad þá ad hindra þad, — né þá, að
fresta eða hindra, að því sé breytt í rétt
horf, sem rangt er . . . ."
Fulltrúadeildin í frakkneska þinginu
samþykkti ný skeð að heimta skyldi æ
árlega auka-nefskatt af „piparsveinum",
sem þrítugir eru, eða eldri, þ. e. láta þá
borga 20°/0 bærri skattgjöld en aðra.
A sama — eða þá svipuðu — vakti
ritstjóri blaðs þessa (Sk. Th.) máls ífjár-
laga-umræðunum á þinginu ný afstaðna
(1913), og getur blað vort þess eftilvill
síðar nánar.