Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 12.05.1915, Page 1

r
M 21-22
Reykjavík 12. niai 1915.
XXIX. árg.
„Fyriryaranum1* ekki fullnægt.
—:o:—
Vér undinitadii alþingismenn lýsutn héi med yfir þvi, adalþingismennirnir,
er á Jconungsfund voru bodadir, þeir Einar Amórsson og Sveinn Björnsson lýstu yfh
því ótvírœtt vid oss, ad samningsgrundvöllur sá, er þeir höfdu medferdis, fullnœgdi
ekki fyrirvaia Alþingis.
Reykjavík og Útskálum 7. mai 1915.
Sig. Eggerz. Skúli Thoroddsen. Kristinn Daníelsson.
Benedikt Sveinsson. Björn Kristjánsson.
Jósep Björnsson. Bjarni Jónsson irá Vogi.
Sj álfstæðis kj ósan da fun durinn
5. maí 1915.
Almennur fundur sjálfstæðiskjósanda
í hötuðstaðnum var haldinn í fundar-
salnum í húsi „K. U. F. M.“ að kvöldi
miðvikudagsins 5. maí þ. á.
Fundurinn hófst kl. 8x/2 e. h., og var
formaður Sjálfstæðisfélagsins (Brynjólfur
tannlæknir Björnsson) fundarstjón, en
iundarritari [Sigurður kennari Jónsson.
Þegar ritstjóri blaðs þessa (Sk. Th.)
kom að fundarhúsinu, var þar eigi greitt
aðgöngu — stigamir upp á loptid, þar
sem fundarsalurinn er, trodfullir af
fólki, sem og gangamit uppi og nidri
og út i dyt, og lán að vér sluppum inn
um bakdyr, njótandi góðs af greiðvikni
fólks er í húsmu býr, og leyfði oss að
skjótast gegn um herbergi sín; hefðum
ella, sem fjöldi annara, orðið með öliu
frá að hverfa.
Munu þess fá eða alls engin dæmi, að
jafn mikil áfergja hafi fyr verið í mönn-
um, að fá að komast á nokkurn fund
hér i höfuðstaðnum, sem þenna.
Umræðu-efnið var og stjórnarskrár-
málið, og aðal-málshefjandinn: Alþm.
Sveinn Björnsson, einn af „þremenning-
unum“, flytjendum danska „nýbræðings-
ins“.
Sízt því að furða, þótt forvitnin væri
almenn, — hafði og vitnast, að ýmsir
þingmenn úr Sjálfstæðisflokknum, þ. e.
auk þeirra þriggja, er „dönsku veikinni“
eru haldnir, yrðu þar viðstaddir, og þá
því fremur von einhvers sögulegs, er
„ný-bræðingarnir“ fyr nefndu eigi væru
þar einir til frásagnar.
Fregnin, er út um bæinn hafði borizt
daginn áður, — fregnin um það, ad einn
þeirta »þremenninganna« hefdi þá þegar
haft tádherta embœttid upp út krafsinu,
hafði og, sem vænta mátti, æst að mun
forvitni almennings.
Og skyldu þeir nú ekki leysa frá
skjóðunni, — lofa fundarmönnum að heyra
„dönsku leyni-ti!boðin“, sem sagt hafði
verið þrásinnis, að birt yrðu á næstu
stundu?
Þetta var mönnum forvitni á að fá
nú að vita.
Þegar inn í fundarsalinn kom, var
hann svo þéttskipadur mönnum, sem unnt
var, og stympingar þó nær sí og æ við
dyrnar, — ýmsir, sem vildu brjótast inn,
en fengu eigi.
Allur stiga-
fyr getur, varð því að fara alveg var-
hluta af fundinum.
Ogn betur voru þeir þó á hmn bóginn
farnir, er safnast höfðu á götunni beggja
megin við fundarhiisið, — heyrðu þó
hrafl úr stöku ræðum öðru hvoru, og þá
eigi síður lófaklappið, köllin og skarkal-
ann, sem allt ómaði af annað veifið.
Alþm. Sveinn Björnsson, sem var aðal-
málshefjandinn, var rétt ný byrjaður ræðu
sína, eða hóf hana þá í þann svipinn,
er ritstjóri blaðs þessa (Sk. Th.) kom inn
í fundarsalinn.
Ys og þys var i salnum, og varð hann
(Sv. Bj.) því að taka all-Ianga þagnar-
kafla æ annað veifið.
Sýnilegt þegar á öllu, að lítinn byr
myndu „ný-bræðingarnir“ hafa þar á
fundinum, — fjöldinn allur, er óbeit hafði
á öllu þeirra háttalagi, sem von var.
Þeir, sem vænzt höfðu þess, að fræð-
ast eitthvað um „ný-bræðinginn“ af ræðu
hr. Sveins Björnssonar, urðu þess og brátt
visari, að þeir höfðu á fundinn farið í
algjörðri — erindisleysu.
Hann sagði mönnum það eitt, erallir
vissu vel áður, eða máttu þó vita, —
rakti sögu „fyrirvarans“ frá byrjun.
En um danska „ný-bræðinginn“, eða
leym-makk þeirra „þremenninganna11 við
Dani eða konungsvaldið, — mátti hann
enn alls ekkert segja(!)
Leyfið til að birta kjósendunum hér
á landi „danska trúnaðarmálið“ — enn
eklci fengid.
Nýi ráðherrann (hr. Einar Arnórsson)
verður nú fyrst að fara til Kaupmanna- 1
hafnar.
Sveinn vonar fastlega, að þá — fáist
leyfið.
Agrip a í ræðu
Sk. Th.1)
Ritstjóri „ísafoldar kallar ræðu hans
„æsingaræðu“.
Því veldur það eitt, h\e afar-sestur
„ný-bræðingur“ ritstjóri „Isafoldar“ er
sjálfur þegar orðinn, og segir ögn nán-
ar frá því síðar, — htingl hans i »stót-
pólitikinni« ordid og nokkudþjódkunnugt.
En hér kemur nú ágripið af ræðunni:
Skúli Thoroddsen kvað sizt að
furða, þótt andað hefði ögn kuldalega
gegn „utanstefnunum11, þ. e. boðun „þre-
menninganna11 á konungs fund.
Hvorttveggja væri, ad ordid »utan-
stepia« hljómadi enn ad mun illa i eyrum
vor Isledinga, síðan frá fyrri öldum, og
svo væri hitt, að eptir stjórnarskrá vorri
vœri tádherra Islands œtlad, að vera
eini milliliðurinn niilli Alþingis, og
konungsvaldsins, enda hann einn, et
ábyrgd bæri gjörda sinna, gagnvart þmg-
inu.
í henni lægi þá og öll tryggingin,
— tryggmgin fyrir þingid, og þá og fyr-
it þjódina.
Fregnin, um áformaðar utanstefnur
ísl. stjórnmálamanna, er borizt hefði frá
rikisráðsfundinum 30. nóv. siðastl., hefði
því og þegar mælzt ílla fyrir.
Þegar H. Hafstein fór á konungs fund
í vetur, hefðu menn almennt vænzt þess,
að sá yrði endirinn, að hann kæmi heim
aptur, sem ráðherra.
Þetta hefði þó eigi orðið, því að jafn
vel þótt „heima8tjórnarmaður“ væri, hefdu
honutn þó, að því er virtist, eigi þótt
kostitnit, er ýtrast votu þá fáanlegir, hjá
konungsvqldinu, þess eðlis, ad hann vildi,
eda treystist til þess, að taka að sér á-
byrgðina, á stadfestingu stjót natsktár-
innar.
Þá hefði og boðun sjálfstæðisþing-
1) Hér rteðir að sjálfsögðu að eins um „égrip“
og suinu því sleppt, sem þó talað var, — eigi
nú munað svo nákvæmlega, sem skyldi.
Sk. Th.
og ganga-lýðurinn, er
Næstur hr. Sveini Björnssyni tók rit
stjóri blaðs þessa (Sk. Th.) til máls.
i